Μια σύντομη ματιά σε τέσσερις τύπους εφήβων

Από τον Γιώργο Πιπερόπουλο
καθηγητή

Διεθνή δεδομένα από θεωρητικές και ερευνητικές προσπάθειες απολήγουν στη διαφοροποίηση 4 τύπων εφήβων και συγκεκριμένα: «κομφορμιστές. ιδεολόγους, ηδονιστές, και αντικοινωνικούς».

Επιγραμματικά θα αναφέρω παρακάτω τα κύρια χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον καθένα από τους 4 αυτούς τύπους σημειώνοντας όμως ότι υπάρχει και η μη αναφερόμενη 5η περίπτωση όπου κάποιοι έφηβοι δείχνουν σύμμικτα χαρακτηριστικά καθιστώντας έτσι πιο δύσκολη την ένταξή τους σε έναν από τους 4 τύπους.
Ο κομφορμιστής έφηβος επιθυμεί να βελτιώσει την προσωπική του ζωή, να ξεπεράσει σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του τους γονείς του, να επιτύχει μέσα στο κοινωνικό-οικονομικό σύστημα στο οποίο ζει και μεγαλώνει. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο κομφορμιστής έφηβος είναι άτομο με γερασμένη ψυχή εγκλωβισμένη στο νεανικό του κορμί!
Ο ιδεολόγος έφηβος εκδηλώνει κάθε στιγμή και σε κάθε περίπτωση τη βαθιά του δυσαρέσκεια για το σύστημα αξιών, τον τρόπο ζωής και τα κοινωνικό-οικονομικά δεδομένα των ενηλίκων γονιών, συγγενών και του κοινωνικού συστήματος γενικότερα.
Ο ιδεαλισμός είναι γενικό χαρακτηριστικό της εφηβείας, όπως βέβαια και κάποιων ενηλίκων που παραμένουν «αιώνιοι έφηβοι». Οι προοδευτικοί ιδεολόγοι ρεφορμιστές έφηβοι θεωρούν την κοινωνία και τα ανθρώπινα προβλήματα ως παράγωγα της μετάθεσης σημαντικών ανθρώπινων αξιών σε επουσιώδη και απρόσωπα αντικείμενα της «καταναλωτικής μας κοινωνίας». Για τους εφήβους αυτούς η ανθρώπινη κοινωνία οφείλει, όχι μόνο να αναθεωρήσει τα συστήματα αξιών της, αλλά και να τα μετουσιώσει θέτοντας περισσότερη έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις, στην εξάλειψη της μοναξιάς και της αλλοτρίωσης του ατόμου που ζει και παράγει μέσα στα σύγχρονα απρόσωπα αστικό -βιομηχανικά κέντρα, στην επούλωση των ψυχικών μας τραυμάτων, στην ανύψωση της αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας σε αξία υπέρτατου βαθμού.
Ο ηδονιστής έφηβος διακατέχεται από έντονη τάση προς τον ηδονισμό και η «dolce vita» είναι τυπικά και ουσιαστικά αυτοσκοπός της ύπαρξής του.
Κυνηγάει την ικανοποίηση των αναγκών του με αέναο ρυθμό μέσα από μυριάδες ερεθισμάτων όπως το σεξ, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, τα ξενύχτια, τις κάθε λογής «τρέλες» χωρίς φραγμούς ή συνειδησιακό έλεγχο χωρίς τις ενοχές που δημιουργούν στον καθένα μας οι ψυχοκοινωνικές αναστολές, τα ταμπού οι ηθικές μας δεσμεύσεις.
Για τον ηδονιστή έφηβο η έλλειψη οικονομικών πόρων δεν είναι πρόβλημα γιατί εφόσον του λείψουν από το πατρικό βαλάντιο θα τους βρει με παράνομους τρόπους όπως κλοπές και διαρρήξεις, εκβιασμούς, πορνεία, σχέσεις με ομοφυλόφιλους, εμπορία ναρκωτικών. Η ηδονή προέχει και αυτή καθαγιάζει όλα τα μέσα...
Ο αντικοινωνικός έφηβος μοιάζει να προσιδιάζει τον τύπο του ηδονιστή αλλά για αυτόν η έλλειψη αναστολών και ενοχών δεν εξαντλείται στην επιζήτηση ηδονής, δεν τελειώνει με την πραγμάτωση της «dolce vita» αλλά επεκτείνεται στην έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού για τα περιουσιακά στοιχεία τρίτων αλλά και για αυτήν ακόμη την ανθρώπινη ζωή με αποτέλεσμα ο αντικοινωνικός έφηβος να διαπράττει χωρίς κανέναν ενδοιασμό καταστροφές περιουσιών, εγκλήματα, βιασμούς όχι ως έμμεσες πράξεις με απώτερο σκοπό κάποιο «κέρδος» (όπως υπαγορεύει το κυνηγητό της «dolce vita» για τον ηδονιστή έφηβο) αλλά ξεκάθαρα ως τελική πράξη και συνειδητά επιλεγμένος αυτοσκοπός.
Σίγουρα το νόημα της ζωής μας δεν εξαντλείται στην επιτυχή ολοκλήρωση του ρόλου μας ως γονιών και έτσι, πέρα από κάθε παροχή συναισθηματική, ηθική ή υλική (μέσα στα στενά οικονομικά μας πλαίσια) στους εφήβους μας, χρειάζεται και εμείς να φροντίσουμε να είναι δημιουργική και θετική η δικιά μας διαχρονική πορεία προς την ολοκλήρωση της προσωπικής μας «ύπαρξης»...