βορειοανατολικό του τμήμα (περιοχή Βερδικούσας-Πραιτωρίου).
Α) Στις 21 Αυγούστου/1 Σεπτεμβρίου1 1735 ένας ισχυρός σεισμός, που είχε μεγάλη διάρκεια, συγκλόνισε τη Λάρισα. Αυτό προκύπτει από την παρακάτω ενθύμηση γραμμένη σε εκκλησιαστικό βιβλίο της πόλης, η οποία είναι η εξής:
«Επεί έτει 1735 έν μηνί Αυγούστου 21. / + έγηνεν σηζμός μέγας και εβάσταξεν ώς μίαν όραν».2
Ο ίδιος ο σεισμός προκάλεσε ρήγματα στο καθολικό της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ των Μετεώρων, καθώς και στην τραπεζαρία και στο μαγειρείο της. Ακολούθησαν μετασεισμοί που κράτησαν 15 ημέρες. Η πληροφορία αυτή προέρχεται από μία ενθύμηση γραμμένη σε εκκλησιαστικό βιβλίο της Μονή Βαρλαάμ και είναι η εξής:
«αψλε’ Αυγούςου κα’, ημέρα Πέμ[π]τι ορά –η / εγίνεν σηςμός μεγάλως κ(αί) εκράτισεν ημέ/ρας –ΙΕ. τότες διεραοικέν η εκλοισήα μας / κ(αί) η τράπεζα με το μaγήργω».3 (Ι. Παπαϊωάννου, «Η σεισμική ιστορία των Τρικάλων μέχρι το 1954», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 22 1992 σελ. 254).
Από τις παραπάνω περιγραφές, εκτιμούμε ότι ο σεισμός πολύ πιθανόν να προήλθε από την ίδια σεισμογόνο περιοχή των πρόσφατων σεισμών της περιοχής Τυρνάβου- Ελασσόνας, που βρίσκεται ανάμεσα στη Λάρισα και στην Καλαμπάκα και οι οπoίοι έγιναν έντονα αισθητοί αλλά και ήταν ελαφρά βλαβεροί και στις δύο αυτές πόλεις. (Ένταση της κλίμακας EMS-98 VI στη Λάρισα και V-VI στην Καλαμπάκα, όπου μάλιστα παρατηρήθηκαν και καταπτώσεις βράχων από τα μοναστήρια των Μετεώρων).
Βάσει των μακροσεισμικών αυτών πληροφοριών, εκτιμάται, ότι το επίκεντρο του σεισμού βρισκόταν μεταξύ Βερδικούσας και Πραιτωρίου (γεωγρ. συντ. 39,80ο Ν, 22,00ο Ε), και ότι το πιθανό μέγεθός του ήταν 6,20, με απόκλιση ±0,2. Η εκτιμηθείσα αυτή θέση του επικέντρου βρίσκεται 18 χλμ. Β-ΒΔ του επικέντρου του σεισμού της 3ης Μαρτίου 2021, μεγέθους 6,0 και απέχει 33 χλμ. από τη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων και 40 χλμ. από τη Λάρισα.
Β) Στις 12/25 Νοεμβρίου 1901, στις 5 π.μ., περίπου, τοπική ώρα, ισχυρός σεισμός προκάλεσε βλάβες στα σπίτια του χωριού Βερδικούσα από τα οποία 4-5 κατέρρευσαν. Προκλήθηκε ακόμα και μία μεγάλη κατολίσθηση του εδάφους. Η πληροφορία προέρχεται από μία αναφορά του Ελληνικού Προξενείου Ελασσόνας (η περιοχή της Ελασσόνας ήταν, τότε, υπό οθωμανική κατοχή), προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Η αναφορά αυτή είναι η εξής:
«Εν Ελασσώνι τη 17 Νοεμβρίου 1901. Προς τον επί των Εξωτερικών Β. Υπουργείον. Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω ότι την νύκτα της Τρίτης προς την Τετάρτην εγένοντο εντεύθεν δύο δονήσεις σεισμού, ων η δευτέρα ισχυροτάτη, αλλ’ άνευ απευκταίου τινός. Αλλ’ εν τω χωρίω Βερδικούση, ακούγονται εντεύθεν ό,τι περί τας 5 ώρας, ο σεισμός ήτο ισχυρότερος και όχι μόνον κατέπεσαν 4-5 οικίαι, αλλά και εγένετο καθίζησης του εδάφους αρκετού βάθους». Σημειωτέον ότι ο σεισμός έγινε αισθητός και στην Κέρκυρα (Παπαϊωάννου Ι. «Οι άγνωστοι σεισμοί στον Ν. Λάρισας» Εφημ. Ελευθερία, 12 Σεπτεμβρίου 1999).
Βάσει των μακροσεισμικών αυτών πληροφοριών, εκτιμάται, ότι το επίκεντρο του σεισμού βρισκόταν σε μικρή απόσταση από τη Βερδικούσα (γεωγρ. συντ. 39,80ο Ν, 22,10ο Ε) και ότι είχε μέγεθος 5,60 με απόκλιση ±0,2.
1. Η πρώτη ημερoμηνία είναι με τo παλιό ημερολόγιο (Ioυλιανό) και η δεύτερη με τo νέo (Γρηγoριανό), πoυ κατά τoν 18o αιώνα είχαν διαφορά μεταξύ τους, 11 ημέρες
2. Σπυρίδων Λάμπρος, «Ενθυμήσεων, ήτοι χρονικών σημειωμάτων, συλλογή πρώτη», Νέος Ελληνομνήμων, 7 (1910) σελ. 223
3. Σπ. Λάμπρος, όπ. παρ. .σελ.223
Από τον Ιωάννη Παπαϊωάννου, πολιτικό μηχανικό, ερευνητή ιστορικής σεισμολογίας
