Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)
Συνεχίζονται ακατάπαυστα οι κρατήσεις μεταναστών και προσφύγων, συχνά σε άθλιες συνθήκες, παρά το γεγονός ότι οι καταγγελίες πληθαίνουν, από κακομεταχείριση μέχρι παντελή έλλειψη ιατρικής βοήθειας στους ανθρώπους που επέλεξαν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή, μακριά από πολέμους, θάνατο, στέρηση και ανασφάλεια. Η χώρα μας εξακολουθεί να συμπεριφέρεται στην ευπαθή αυτή κοινωνική ομάδα με προκλητική αδιαφορία, με απαράδεκτα κέντρα κράτησης και μεσαιωνικές συνθήκες διαβίωσης. Το γεγονός έχουν επισημάνει πολλές ΜΚΟ που σπεύδουν να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες μας ενημερώνει σχετικά ότι η Εκστρατεία για την πρόσβαση στο Άσυλο στην Ελλάδα, μετά από αυτοψίες που διενήργησε σε έξι κέντρα κράτησης και αστυνομικά κρατητήρια από την αρχή του 2014, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την προβληματική πρόσβαση στο άσυλο και τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης προσφύγων και μεταναστών, ακόμα και ανηλίκων, οι οποίες συνιστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και εν τέλει βασανιστήριο (όπως άλλωστε έχει επανειλημμένα κρίνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καταδικάζοντας την Ελλάδα για παραβίαση του Άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Η Εκστρατεία διαπίστωσε μια σειρά από σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων, τόσο ως προς την πρόσβαση στο άσυλο όσο και ως προς τις συνθήκες κράτησης. Υπήρχαν άτομα που είχαν προσπαθήσει επανειλημμένα να υποβάλουν αίτηση ασύλου είτε στην Αστυνομική Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής (Πέτρου Ράλλη) είτε στη νέα Υπηρεσία Ασύλου (Κατεχάκη) αλλά δεν είχαν πρόσβαση, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να συλληφθούν τελικά και να κρατούνται ακόμα. Όμως και για τους κρατούμενους το πρόβλημα στην πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου είναι μεγάλο, καθώς σημειώνεται μεγάλη καθυστέρηση στην καταγραφή των αιτημάτων και στο γραφείο ασύλου της Αμυγδαλέζας. Επίσης παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση στις μεταγενέστερες αιτήσεις των κρατουμένων. Πολλοί κρατούμενοι δεν γνώριζαν ούτε τη νομική τους κατάσταση, ούτε τα δικαιώματά τους – κάποιοι δεν γνώριζαν καν ότι μπορούν να υποβάλουν αίτηση ασύλου, ενώ όλοι ρωτούσαν πόση είναι η μέγιστη διάρκεια κράτησης. Μεταξύ των κρατουμένων βρίσκονταν υπήκοοι μη ασφαλών χωρών, η απομάκρυνση των οποίων είναι απολύτως ανέφικτη, π.χ. Συρία, Ερυθραία, Σομαλία. Κρατούνταν επίσης ανήλικα, τόσο αγόρια όσο και κορίτσια, μερικά ασυνόδευτα. Υπήρχαν ακόμα και κρατούμενοι βαριά ασθενείς, π.χ. με οροθετικότητα, φυματίωση και ψυχική ασθένεια. Οι συνθήκες κράτησης ήταν απάνθρωπες και εξευτελιστικές, με απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής και έλλειψη σε είδη προσωπικής υγιεινής, συχνά περιορισμένη πρόσβαση στις τουαλέτες, ανεπαρκές ποσοτικά και ποιοτικά φαγητό, υπερπληθυσμό σε μερικές περιπτώσεις, ανυπαρξία ή ανεπάρκεια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, φυσικού φωτισμού, αερισμού, κλιματισμού, προαυλισμού και επικοινωνίας με τον έξω κόσμο (δυνατότητα για τηλεφωνήματα και επισκεπτήρια). Το Υπουργείο προστασίας του Πολίτη πάντως ανακοίνωσε πριν μερικές ημέρες τον Απολογισμό για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της Υπηρεσίας Ασύλου Η νεοσυσταθείσα Υπηρεσία κατέγραψε (8.945) άτομα ως αιτούντες διεθνή προστασία, χορηγήθηκε δε διεθνής προστασία σε πρώτο βαθμό σε (926) άτομα, που ήταν υπήκοοι κυρίως Συρίας, Ερυθραίας, Σουδάν, Σομαλίας, καθώς και Παλαιστίνιοι. Μεταξύ όσων ζήτησαν διεθνή προστασία ήταν και (430) ασυνόδευτοι ανήλικοι. Το ποσοστό αναγνώρισης σε πρώτο βαθμό κυμάνθηκε στο 20,1%, δηλαδή στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρουσίασε δε σημαντική αύξηση σε σχέση με το χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης του πρώτου βαθμού της παλαιότερης διαδικασίας. Κατά τη διάρκεια αυτού του πρώτου χρόνου λειτουργίας της Υπηρεσίας η διαδικασία ασύλου αναμορφώθηκε πλήρως, ώστε να είναι πιο δίκαιη και αποτελεσματική, ισχυρίζεται το υπουργείο. Η διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας διαρκεί κατά μέσο όρο 122 ημέρες, ενώ παλαιότερα οι αιτούντες άσυλο περίμεναν αρκετά χρόνια μέχρι να εξεταστεί το αίτημά τους. Αυτά από το υπουργείο που δεν λέει λέξη για τις συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο και κρατούμενων προσφύγων. Nα σημειωθεί εδώ ότι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) εγκαινίασε πρόσφατα μια νέα παγκόσμια στρατηγική που έχει ως στόχο να βοηθήσει τις χώρες σε όλο τον κόσμο ώστε να αποφεύγεται η κράτηση των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων και των ανιθαγενών. Η κράτηση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, έχει καταστεί ρουτίνα σε αρκετές χώρες, επιφέροντας σοβαρές μακροχρόνιες επιπτώσεις στους ανθρώπους και τις οικογένειες. Η Υ.Α. ανησυχεί για την αυξανόμενη χρήση του μέτρου της κράτησης στο πλαίσιο εφαρμογής της μεταναστευτικής νομοθεσίας, ειδικότερα των παιδιών. Το «Πέρα από την Κράτηση» είναι μια πρωτοβουλία της Υ.Α που θα διαρκέσει πέντε χρόνια, από τον Ιούνιο του 2014 μέχρι τον Ιούνιο του 2019, μέσω της οποίας η Υ.Α. θα συνεργαστεί με κυβερνήσεις και άλλους φορείς για να αντιμετωπιστούν ορισμένες από τις κυριότερες προκλήσεις και ανησυχίες ως προς τις πολιτικές και τις πρακτικές κράτησης. Η εφαρμογή της στρατηγικής έχει σχεδιαστεί με στόχο την ανάπτυξη εθνικών σχεδίων δράσης, τα οποία θα περιλαμβάνουν δράσεις ευαισθητοποίησης, ενίσχυσης δεξιοτήτων και υποδομών, ενδυνάμωσης των συνεργασιών, ανταλλαγής πληροφοριών, συλλογής δεδομένων και υποβολής εκθέσεων, επιστημονικής έρευνας και παρακολούθησης των εξελίξεων.
