κληρονόμους. Το 1938 συνέταξε τη δημόσια διαθήκη της στον συμβολαιογράφο της Λάρισας Χρ. Μαλάκη [1] με την οποία εγκατέλειπε την περιουσία της στο «ανεργηθησόμενον δαπάναις της Γηροκομείον εν Λαρίση». Σύμφωνα με τη διαθήκη της η οποία δημοσιεύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1940 στο Πρωτοδικείο Λαρίσης, η περιουσία της περιλάμβανε τρία οικόπεδα στο κέντρο της Λάρισας συνολικής εκτάσεως 4.235 τμ. (1.035 + 2.800 + 400 τμ.), 8 «πεπαλαιωμένες» οικίες, ένα αγροτεμάχιο εκτάσεως 10 στρεμμάτων και τραπεζικές καταθέσεις ύψους 700.000 δρχ. Ως εκτελεστές της διαθήκης η Αγγελική Λάππα είχε ορίσει τους δικηγόρους Στέργιο Ζιώγα και Γεώργιο Ζιαζιά.
Την περίοδο όμως εκείνη και άλλοι δύο Λαρισαίοι είχαν διαθέσει τις περιουσίες τους υπέρ του Γηροκομείου. Ο κτηματίας Δημήτριος Γ. Χατζηζωγίδης και ο έμπορος Αθανάσιος Χαλκιόπουλος.
Ο Δημήτριος Γ. Χατζηζωγίδης γεννήθηκε το 1870 στο Λιβάδι της Ελασσόνας. Εγκαταστάθηκε στη Λάρισα σε νεαρή ηλικία και ασχολήθηκε με τις εκμισθώσεις κτημάτων. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του διέμενε στο ιδιόκτητο κτήμα του στο Παπαπούλι. Στις 6 Αυγούστου 1937 προαισθανόμενος το μοιραίο συνέταξε ιδιόχειρη διαθήκη η οποία δημοσιεύθηκε λίγο μετά από τον θάνατό του (απεβίωσε στη Ραψάνη), στο Πρωτοδικείο της Λάρισας (19 Οκτωβρίου 1937). «Εγκαθιστώ γενικόν κληρονόμον πάσης της ακινήτου περιουσίας μου το εν Λαρίση Κουτλιμπάνειον (Δημοτικόν) νοσοκομείον εκπροσωπούμενον υπό του εκάστοτε δημάρχου Λαρίσης και των μελών του αδελφάτου εις τα οποία ορίζω να συμπεριλαμβάνεται πάντοτε ο εκάστοτε εισαγγελεύς των εν Λαρίση πλημμελειοδικών έχων δικαίωμα διπλής ψήφου, επί τω τέλει να ιδρυθή γηροκομείον υπό το όνομα «Χατζηζωγίδειον Γηροκομείον» εν τω οποίω θα γηροκομούνται κατά προτίμησιν οι άγαμοι πένητες γέροντες, πάντοτε δε θα προτιμώνται γέροντες από την ιδιαιτέραν μου πατρίδα Λειβάδιον Ελασσώνος» [2].
Η περιουσία του περιλάμβανε μία οικία επί της οδού Βόλου και αγροτεμάχια συνολικής εκτάσεως 407 στρεμμάτων στον Παλαιόπυργον Λαρίσης. Ως εκτελεστές της διαθήκης ορίστηκαν οι δικηγόροι Γ. Γκίνης, Λ. Γκίκας και Γ. Ρούσας. Η διαθήκη όμως αυτή παρουσίαζε κάποια νομικά «προβλήματα» για τη άμεση δημιουργία του Γηροκομείου (είτε στην οικία που διέθετε, είτε σε μία πτέρυγα του Κουτλιμπάνειου Νοσοκομείου), αφού ο εκλιπών όριζε ρητά στη διαθήκη: «Αφίνω ισόβιον την επικαρπίαν επί όλων των ακινήτων μου εις τον αδελφόν μου Αθανάσιον Χατζηζωγίδην και μετά τον θάνατόν του την 15ετή επικαρπίαν εις τα τρία τέκνα του». Επομένως η δημιουργία ενός Γηροκομείου δεν φάνταζε τουλάχιστον για εκείνη την περίοδο εφικτή.
Ο Αθανάσιος Χαλκιόπουλος γεννήθηκε στον Τύρναβο το 1864.
Εργάστηκε επί σειρά ετών σε καταστήματα του Τυρνάβου και της Λάρισας ως υπάλληλος, αλλά το 1888 σύστησε δικό του κατάστημα υαλικών στη Λάρισα. Ήταν ανεψιός του γνωστού εμπόρου της Λάρισας Δημητρίου Αλεξάνδρου. Διετέλεσε επί σειρά ετών μέλος του Εμπορικού Συλλόγου Λαρίσης [3] και ενδιαφέρθηκε για τα κοινά, διαθέτοντας συνεχώς διάφορα χρηματικά ποσά για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Το 1940 συνέταξε τη δημόσια διαθήκη του στον συμβολαιογράφο του Τυρνάβου Δ. Γιωτόπουλο [4]. Σύμφωνα με τη διαθήκη του η οποία δημοσιεύθηκε στις 24 Αυγούστου 1940 στο Πρωτοδικείο Λαρίσης, διέθεσε το επί του οδού Νεοφύτου οικόπεδό του (εκτάσεως 325 τμ.) και μεγάλο χρηματικό ποσό, με σκοπό να αναγερθεί Γηροκομείο «διά να στεγάζονται και να διατρέφονται εν αυτώ οι πραγματικώς πτωχοί γέροντες». Ως εκτελεστές της διαθήκης είχαν ορισθεί οι έμποροι Ιωάννης Αλεξάνδρου, Ιωάννης Χαλκιάς και ο εργολάβος Βασίλειος Παπαδέδες [5].
Και τα τρία προαναφερθέντα κληροδοτήματα παρέμειναν ανενεργά για περισσότερο από μία εικοσαετία (μέχρι το 1960). Στις αρχές του 1961 (επί δημαρχίας Δημητρίου Χατζηγιάννη) με ενέργειες του Γεωργίου Ζιαζιά, συγκεντρώθηκαν οι εκτελεστές και των τριών διαθηκών και αποφάσισαν (με τη σύμφωνη γνώμη του δημάρχου) τη συγχώνευση των τριών κληροδοτημάτων. Στις 31 Μαρτίου 1962 ψηφίστηκε ο Νόμος 4229 «Περί διαθέσεως των περιουσιών των κληροδοτημάτων Αγγελικής Λάππα, Δημητρίου Χατζηζωγίδου και Αθανασίου Χαλκιοπούλου, διά την σύστασιν και λειτουργίαν εν Λαρίση κοινωφελούς ιδρύματος υπό την επωνυμίαν «Δημοτικόν Γηροκομείον Λαρίσης» (κληροδοτήματα Αγγελικής Λάππα, Δημητρίου Χατζηζωγίδου, Αθανασίου Χαλκιοπούλου)» (ΦΕΚ 58/Α/12-4-1962). Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επισήμανση «Δημοτικό Γηροκομείο» οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στον Γεώργιο Ζιαζιά ο οποίος θέλησε με αυτόν τον τρόπο να τιμήσει τον Δήμο της Λάρισας, ο οποίος διέθεσε για τον σκοπό αυτό μία έκταση 18 στρεμμάτων στην οδό Καρδίτσας (στο οικόπεδο αυτό υπήρχε το παλαιό οίκημα της καταργηθείσης Τεχνικής Σχολής). Το ίδρυμα αποτέλεσε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, διεπόμενο από τις διατάξεις του Αναγκαστικού Νόμου 2039/1939 [6].
Στις 5 Ιουλίου 1964 εκλέχθηκε δήμαρχος Λαρίσης ο Αλέκος Χονδρονάσιος (1902-1996) με ενέργειες του οποίου (όπως και του Γεωργίου Ζιαζιά) συντάχθηκε ο εσωτερικός κανονισμός του Ιδρύματος. Στις 14 Μαΐου 1965 με το Βασιλικό Διάταγμα αρ. 380, κυρώθηκε ο Οργανισμός διοικήσεως και διαχειρίσεως του Δημοτικού Γηροκομείου Λαρίσης (ΦΕΚ 90/Α/25-5-1965). Η σφραγίδα του Ιδρύματος ήταν κυκλική και έφερε στη μέση την εικόνα του Αγίου Αχιλλίου, περιμετρικά δε τις λέξεις «Δημοτικόν Γηροκομείον Λαρίσης» (κληροδοτήματα Αγγελικής Λάππα, Δημητρίου Χατζηζωγίδου, Αθανασίου Χαλκιοπούλου) και το έτος 1964.
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Δημόσια διαθήκη αρ. 62623/1938 του συμβολαιογράφου Λαρίσης Χρήστου Μαλάκη.
[2]. Κήρυξ (Λάρισα), φ. 2939 (3 Νοεμβρίου 1937).
[3]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 866 (3 Δεκεμβρίου 1906) και Μικρά (Λάρισα), φ. 268 (14 Ιανουαρίου 1907).
[4]. Δημόσια διαθήκη αρ. 39279/1940 του συμβολαιογράφου Τυρνάβου Δ. Γιωτόπουλου. Με την διαθήκη του κληροδότησε επίσης το ποσό των 20.000 δρχ. καθώς και δύο καταστήματα (στην οδό Φιλελλήνων) στον Εμπορικό Σύλλογο Λαρίσης, μία αποθήκη στον χώρο της εβδομαδιαίας αγοράς με σκοπό να εκποιηθεί ώστε να παντρευτούν άπορα κορίτσια καθώς και διάφορα ποσά στο Ορφανοτροφείο, στο Νοσοκομείο, στον Άγιο Αχίλλιο και στην ιδιαιτέρα του πατρίδα, τον Τύρναβο. Βλ. Γεώργιος Ζιαζιάς, λήμμα «Χαλκιόπουλος Αθ.», στο: Τοπωνυμική Εγκυκλοπαίδεια οδών και πλατειών της Λάρισας. Λάρισα 1995, σ. 417.
[5]. Γεώργιος Ζιαζιάς, «Η ίδρυση του Γηροκομείου Λαρίσης», στο: Η Λάρισα από την απελευθέρωση μέχρι το 1950. Λάρισα 2004, σ. 233-237. Ειδικώς, σ. 233-234.
[6]. Αναγκαστικός Νόμος 2039 (19 Οκτωβρίου 1939): «Περί τροποποιήσεως, συμπληρώσεως και κωδικοποιήσεως των Νόμων περί εκκαθαρίσεως και διοικήσεως των εις το Κράτος και υπέρ κοινωφελών σκοπών καταλειπομένων κληρονομιών, κληροδοσιών και δωρεών» (ΦΕΚ 455/Α/24-10-1939).
