Το 1570, η Τσαριτσάνη ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός της επαρχίας Ελασσόνας, με 810 οικογένειες, από τις οποίες οι 175 ήταν χηρών γυναικών, και επιπλέον 193 ενήλικους άγαμους, δηλαδή νέους άνω των 14 ετών. Αν υπολογίσουμε πενταμελείς τις 630 πλήρεις οικογένειες και τετραμελείς αυτές των 175 χηρών γυναικών, ο πληθυσμός της Τσαριτσάνης το 1570 ανερχόταν γύρω στις 4.000 (3.150+700+193). Όλοι αυτοί προσέφεραν, ως πρόσοδο στον τιμαριούχο τους 65.545 άσπρα (104 κάθε οικογένεια).
Τα μεγαλύτερα ποσά της προσόδου έλαβε ο τιμαριούχος από το σιτάρι (15.210 άσπρα) και από τα αμπέλια (14.400 άσπρα). Η παραγωγή σιταριού ανήλθε στα 585 φορτώματα, δηλαδή σε 51.480 οκάδες ή 65.997,33 κιλά (66 τόνους).
Επιπλέον οι Τσαριτσανιώτες, στα αλώνια του 1570, είχαν 60 φορτώματα κριθάρι και 31 σίκαλη (βρίζα), δηλαδή άλλα 91 φορτώματα δημητριακών (8.008 οκάδες ή 10.266,25 κιλά). Για τα ζώα τους αλώνισαν 80 κοιλά (4.105 περίπου σημερινά κιλά) βρώμη και βίκο. Για τις ανάγκες της οικογένειας καλλιεργούσαν φακές και φασόλια. Το 1570 είχαν σοδειά 18 κοιλά φακές (923,616 σημερινά κιλά) και 2 κοιλά φασόλια (102,624 σημερινά κιλά).
Ενδιαφέρον έχουν οι άλλες σοδειές: 583 δέματα λινάρι και άλλα 4 επεξεργασμένα, 380 δέματα καννάβι και 111 μπάλες βαμβάκι.
Η αμπελοκαλλιέργεια στην Τσαριτσάνη έχει παράδοση πολλών αιώνων. Το 1570 καλλιεργούνταν 1.200 στρέμματα, με τα οποία ασχολούνταν σημαντικό τμήμα της κοινότητας. Η κτηνοτροφία ήταν περιορισμένη. Γνωρίζοντας ότι για κάθε 3 πρόβατα απέδιδαν φόρο 1 άσπρο, τα 1.140 άσπρα αντιστοιχούν σε 3.420 πρόβατα, ήτοι 4 πρόβατα, κατά μέσο όρο, για κάθε οικογένεια.
Η μεγάλη παραγωγή λιναριού, κανναβιού και βαμβακιού σημαίνει ότι γινόταν επεξεργασία τους. Με το καννάβι κατασκεύαζαν σχοινιά και χοντρά υφάσματα, με το λινάρι διάφορα υφάσματα και με το βαμβάκι διάφορα, επίσης, υφάσματα. Έμμεσα, λοιπόν, συμπεραίνουμε ότι, στην Τσαριτσάνη, ήδη στα μέσα του 16ου αιώνα, υπήρχαν βιοτεχνίες επεξεργασίας των προϊόντων αυτών, υφαντουργεία και προφανώς και βαφεία.
Για να πάρουμε μία εικόνα του οθωμανικού φορολογικού συστήματος, θα αναφέρω το όνομα μόνο των φόρων: φόρος χοίρων, κυψελών, κήπων, άροσης και ζώων, γάμων (ασχέτως αν και πόσοι τελούνταν), αερικού, δικαιώματος ιδιοκτησίας και η σπέντζα (5.345 άσπρα) επειδή οι χριστιανοί έτρωγαν χοιρινό κρέας!
[Βιβλιογραφία: Machiel Kile (μετ. Σταυρούλα Σδρόλια), «Επτά οικισμοί της Ελασσόνας το 1570 κατά το φορολογικό κατάστιχο TD 695 (Βαλανίδα, Δολίχη, Δομένικο, Ευαγγελισμός, Πύθιο, Συκιά και Τσαριτσάνη)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 66 (2014) 3-16].
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
www.thessaliko.gr
