Ο αποκαλυπτικός μεσογειακός τυφώνας

Από τους Κώστα Γκούμα- Τάσο Μπαρμπούτη

Σύμφωνα με τους ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι μεσογειακοί κυκλώνες, σαν αυτόν που εμφανίστηκε τις προηγούμενες ημέρες, προκαλώντας απώλειες ανθρώπινων ζωών και ανυπολόγιστες καταστροφές σε υποδομές, σε περιουσίες πολίτων και,

ειδικά στη Θεσσαλία, σε αγροτικές καλλιέργειες, είναι ένα καιρικό φαινόμενο γνωστό, επαναλαμβανόμενο και καθόλου πρωτόγνωρο. Συγκεκριμένα οι ερευνητές αναφέρουν ότι στο διάστημα των ετών 2016-2020 έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα 4 μεσογειακοί κυκλώνες, ενώ κατά την τελευταία δεκαετία παρατηρείται αυξητική τάση της εμφάνισής τους αλλά και της έντασής τους.
Συνεπώς, τα περί «θεομηνίας» κλπ. δεν πρέπει να μας καθησυχάζουν και να μας αποπροσανατολίζουν. Στο εξής θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τα φαινόμενα αυτά και να τα αντιμετωπίζουμε, με προγραμματισμό, με λήψη ενδεδειγμένων μέτρων και με δημιουργία κατάλληλων τεχνικών υποδομών, ώστε να αποφύγουμε ή, έστω, να περιορίσουμε αποτελεσματικά τις συνέπειές τους.
Τα φαινόμενα αυτά χαρακτηρίζονται πρωτίστως από τις τεράστιες ποσότητες νερού σε μικρό χρονικό διάστημα, οι οποίες κατακλύζουν μια συγκεκριμένη περιοχή, υπερβαίνοντας τα όρια αντοχής των ποταμών, των ρεμάτων κλπ. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν δεν υπάρχουν κατάλληλα έργα (συνήθως φράγματα στα ορεινά η ημιορεινά, όπως ταιριάζει στο ανάγλυφο της Θεσσαλίας), τα οποία θα συγκρατήσουν αυτά τα νερά στο σύνολό τους ή κατά ένα σημαντικό μέρος τους. Τα έργα αυτά όμως, εκτός από τη συγκέντρωση των πλημμυρικών ροών, λειτουργούν παράλληλα και ως ταμιευτήρες που, σε άλλες χρονικές περιόδους, μπορούν να διαθέσουν το πολύτιμο νερό σε ποίκιλλες αναγκαίες χρήσεις (π.χ. υδρεύσεις, αρδεύσεις, παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, εμπλουτισμό ελλειμματικών υδροφορέων για οικολογικούς σκοπούς κ.ο.κ.), γι’ αυτό και ονομάζονται έργα «πολλαπλού σκοπού». Ταυτόχρονα, σε περιόδους ξηρασίας ή λειψυδρίας λόγω παρατεταμένης ανομβρίας (φαινόμενο πολύ συχνό και συνεχώς εντεινόμενο - και αυτό - στις μεσογειακές χώρες), οι ταμιευτήρες αυτοί μπορούν να λειτουργήσουν ως έργα ασφαλείας και αντιμετώπισης των υδατικών ελλειμμάτων. Και στις περιπτώσεις που, παρά την υλοποίηση των αναγκαίων έργων, σε κάποια υδατικά διαμερίσματα εξαντλούνται τα αποθέματα και το υδατικό ισοζύγιό τους παραμένει αρνητικό ( δες Αττική, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία κ.α), τότε επιλέγονται ταμιευτήρες από γειτονικές πλεονασματικές λεκάνες απορροής, οι οποίοι προσφέρουν μέρος (στην περίπτωση της Θεσσαλίας ένα μικρό μέρος) του υδατικού τους δυναμικού για κάλυψη των ελλειμμάτων.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Με βάση τα παραπάνω απευθύνουμε ανοικτά ερωτήματα προς την Κυβέρνηση, την αξιωματική αντιπολίτευση, τα λοιπά κόμματα, τους Θεσσαλούς βουλευτές, την Περιφέρεια και την ΠΕΔ Θεσσαλίας :
- Υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των πλημμυρών στη Θεσσαλία; Εάν ναι, εφαρμόστηκε στις πρόσφατες πλημμύρες; Ποιοι ευθύνονται για τις αστοχίες; Ποια έργα ταμίευσης αξιόλογου μεγέθους προβλέπονται στο σχέδιο; Ποια από αυτά έχουν ήδη υλοποιηθεί και ποια βρίσκονται σε εξέλιξη; Υπάρχουν νέα έργα που έχουν προταθεί για ένταξη στο σχεδιαζόμενο πακέτο ανάκαμψης της ΕΕ;
- Τα ίδια ερωτήματα απευθύνουμε και για την αντιμετώπιση των (αναμενομένων στο μέλλον) φαινομένων ξηρασίας ή λειψυδρίας (σχέδιο, έργα κ.λπ.). Ας σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση των πλημμυρών και της ξηρασίας - λειψυδρίας συνιστούν από κοινού το μέγιστο πρόβλημα ασφάλειας της Θεσσαλίας.
- Υπάρχει σχέδιο αποκατάστασης του τεράστιου, συσσωρευμένου από δεκαετίες, ελλείμματος των 3000 εκ. κυβικών μέτρων (κ.μ.) νερού στους υπόγειους υδροφορείς της Θεσσαλίας, οι οποίοι έτσι οδηγούνται σε ολοκληρωτική οικολογική καταστροφή; Ομοίως, υπάρχει σχέδιο για την κάλυψη του οικολογικού ελλείμματος των (τουλάχιστον) 200 εκ. κ.μ. νερού κάθε έτος στους επιφανειακούς υδροφορείς (ποτάμια, λίμνες), που κάθε χρόνο αφανίζονται οικολογικά και απλά φυτοζωούν κατά τους χειμερινούς μήνες; Ποιες λύσεις προτείνονται και ποια έργα θα ενταχθούν στο σχέδιο ανάκαμψης;
- Έχετε μεριμνήσει για τον συντονισμό δράσεων και την πολιτική διαχείρισης των υδάτων μέσω ενός ενιαίου διοικητικού σχήματος - φορέα διαχείρισης υδάτων, όπως αυτοί λειτουργούν εδώ και δεκαετίες σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες;
- Έχετε πρόθεση να οργανώσετε διαβούλευση - διάλογο για τα κρίσιμα αυτά θέματα με τους πολίτες και τους φορείς της περιοχής μας;
Εφόσον μάλιστα τα θλιβερά αυτά φαινόμενα καταστροφής επαναλαμβάνονται, σχεδόν πανομοιότυπα, κάθε χρόνο και πάντα καταλήγουμε να συζητάμε μόνο για τις αποζημιώσεις των πληγέντων, είστε ειλικρινώς διατεθειμένοι να λάβετε υπ’ όψιν τις προτάσεις τους για τα έργα που πρέπει να υλοποιηθούν και ενδεχομένως να ενταχθούν στο ευρωπαϊκό πακέτο ανάκαμψης;
Ελπίζουμε τα ερωτήματά μας να τύχουν απαντήσεων. Επίσης υπενθυμίζουμε τις προτάσεις των φορέων της Θεσσαλίας που εδώ και χρόνια έχουμε επανειλημμένα δημοσιοποιήσει, με την ελπίδα ότι αυτή τη φορά, στην κρίσιμη αυτή περίοδο και υπό το κράτος της αγανάκτησης των πολιτών για τις φονικές καταστροφές που ζήσαμε πριν λίγα εικοσιτετράωρα, θα τις αντιμετωπίσετε με τη δέουσα σοβαρότητα και την οφειλόμενη ευθύνη.