Εμείς και τα αγαθά

Από τον Κώστα Γιαννούλα

Οι πρόγονοί μας, μιλώντας για τα αγαθά και την απόκτησή τους υποστήριζαν με λακωνικό τρόπο όχι μόνο, ότι «κόποις κτώνται», αλλά και ότι «το φυλάξασθαι ταύτα, χαλεπώτερον του κτήσασθαι εστί», δηλαδή ότι τα αγαθά αποκτούνται με κόπους, αλλά

και ότι είναι πιο δύσκολο να τα διατηρήσει κανείς, απ’ το να τα αποκτήσει.
Και επειδή αυτά διακρίνονται σε πνευματικά και υλικά, εκτιμώ, ότι όλοι συμφωνούμε, ειδικά όταν πρόκειται για τα πνευματικά, ότι αποκτιούνται, μόνο, με μεγάλη προσπάθεια και πολλούς κόπους. Φρόντισε, άλλωστε, ο μεγάλος δάσκαλος της οικουμένης, ο Σωκράτης, να μας πει, ότι ο αγώνας για την κατάκτηση της γνώσης και των πνευματικών αγαθών δεν τελειώνει ποτέ και διαρκεί για όλη μας τη ζωή και ως τα βαθιά γεράματα, μια που φέρεται να είπε το περίφημο εκείνο, «γηράσκω, αεί, διδασκόμενος».
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα υλικά αγαθά, όχι μόνο γιατί ο άνθρωπος, σύμφωνα και με τη χριστιανική αντίληψη, είναι πλασμένος να τρώει τον καθημερινό άρτο του με τον ιδρώτα του προσώπου του, αλλά και γιατί χωρίς προσπάθεια, κόπο και ιδρώτα, προκοπή δεν γίνεται, πολύ περισσότερο όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, των οποίων η αφετηρία στην επίγεια ζωή είναι φτωχική και ταπεινή.
Υπάρχουν, βεβαίως, υλικά αγαθά, που κληρονομούνται, ή αποκτούνται με τη βοήθεια της θεάς τύχης, ή αποτελούν προϊόντα κλεψιάς, παρανομίας και κατάχρησης, οπότε δεν χρειάζεται ιδιαίτερος ιδρώτας, για ν’ αποκτηθούν. Γι’ όλα αυτά, όμως, κάτι έχει να πει η σοφία του λαού μας. Άλλωστε, το περίφημο εκείνο «ανεμομαζώματα; διαβολοσκορπίσματα», το «συν Αθηνά και χείρα κίνει», και το ότι «ο κλέφτης και ο ψεύτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται», πιστοποιούν του λόγου το αληθές. Όλες αυτές και άλλες ρήσεις, προκειμένου, όπως είπα, να ενισχύσει ο λαός την άποψη, ότι τα υλικά αγαθά, που δεν αποκτούνται με κόπους, χάνονται, συνήθως, απ’ τη μια στιγμή στην άλλη και χωρίς να γίνει αντιληπτό, παρά μόνο κατόπιν εορτής.
Τι είναι, όμως, πιο δύσκολο; Το να αποκτήσει κανείς υλικά αγαθά ή να τα διαφυλάξει και να τα διατηρήσει; Σ’ αυτήν την περίπτωση, ενώ η αρχαία ελληνική σκέψη είναι ξεκάθαρη και θεωρεί πιο δύσκολη τη διαφύλαξή τους, οι απόψεις των σημερινών Ελλήνων, επηρεασμένες και από τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η χώρα, διίστανται και αποκλίνουν, περισσότερο, στο ότι πιο δύσκολη είναι η απόκτησή τους. Αυτό συμβαίνει, συνήθως, όταν τίθεται, αιφνιδιαστικά, το ερώτημα και η απάντηση δίδεται αυθόρμητα και χωρίς περίσκεψη. Όταν, όμως, η απάντηση αποτελεί προϊόν προβληματισμού, δικαιώνονται οι πρόγονοί μας. Γιατί, όμως, είναι πιο δύσκολη η διαφύλαξη από την απόκτηση των υλικών αγαθών; Κατ’ αρχήν, όπως προείπα, όσο πιο εύκολα αυτά αποκτούνται, άλλο τόσο πιο εύκολα σκορπίζονται και χάνονται επιπλέον, ακόμη και αυτά, που, για ν’ αποκτηθούν, χρειάζεται πολύς χρόνος και μεγάλη προσπάθεια, κινδυνεύουν, ανά πάσα ώρα και στιγμή, να χαθούν εξαιτίας της αλόγιστης υπερκαταναλωτικής μας μανίας, που αποτελεί τη μάστιγα της εποχής μας και, εν πολλοίς, μία απ’ τις βασικές αιτίες, που μας οδήγησαν στα μνημόνια, και σε ό,τι αυτά συνεπάγονται. Κινδυνεύουν, επίσης, από κλέφτες, απ’ το τζόγο και από ρίσκα, που οδηγούν πολλούς στη χρεωκοπία και στον ξεπεσμό, χωρίς να το καταλάβουν, οπότε οι κόποι τους πάνε χαμένοι. Κινδυνεύουν, τέλος, απ’ τον απρόβλεπτο και αστάθμητο παράγοντα, που λέγεται θάνατος, ο οποίος μπορεί να προκύψει στον καθένα μας, ανά πάσα ώρα και στιγμή.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, μια που δεν πρόκειται να πάρουμε μαζί μας τίποτε υλικό στο μεγάλο μας ταξίδι προς τον ουρανό, καλό είναι, όσο ζούμε, να αγωνιζόμαστε και να γευόμαστε, μεν, τη χαρά της δημιουργίας, χωρίς να πατούμε, όμως, επί πτωμάτων, αλλά και να στρέφουμε, πιο πολύ, την προσοχή και το ενδιαφέρον μας στην απόκτηση πνευματικών αγαθών, που υπηρετούν την ηθική μας υπόσταση, αφού έχουν μονιμότερο χαρακτήρα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εισιτήριο για την είσοδό μας στην ουράνιο χώρα των μακάρων.
Μόνο έτσι, πιστεύω, μπορεί να αποκτήσει περιεχόμενο, νόημα και ενδιαφέρον η επίγεια ζωή μας.