Πράγματι, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, όπως αυτή εκδηλώνεται μέχρι σήμερα στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας, είναι για γέλια. Ενώ μια τρίτη χώρα απειλεί με λόγια και με πράξεις άμεσα την εθνική κυριαρχία δύο κρατών μελών της, η ΕΕ περιορίζεται σε ευγενικές παραινέσεις προς την απειλούσα χώρα. Όσο για την επιβολή κυρώσεων, ούτε κουβέντα, μετά από κάποια αόριστη απειλή που διατυπώθηκε στο παρελθόν χωρίς να δοθεί καμία συνέχεια.
Σε αντίθεση, η ΕΕ δεν δίστασε να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις στη Ρωσία επειδή εκείνη παραβιάζει την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας στην Κριμαία. Όμως η Ρωσία είναι μία τρίτη χώρα με την οποία η ΕΕ δεν συνδέεται παρά μόνο με εμπορική υπόδεση.
Η δε Ουκρανία ουδόλως συνδέεται με την ΕΕ. Από την άλλη μεριά, η Τουρκία είναι μία χώρα που διαπραγματεύεται την πλήρη ένταξή της στην ΕΕ, η δε Ελλάδα και η Κύπρος οι οποίες απειλούνται είναι πλήρη μέλη της εδώ και δεκαετίες. Κατά συνέπεια, η ΕΕ έχει πρόσθετα βέλη στη φαρέτρα της να πλήξει την Τουρκία προκειμένου να σεβαστεί τις υποχρεώσεις της.
-Η Τουρκία επελέγη ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ τον Δεκέμβριο του 1999. Πριν όμως ορισθεί ημερομηνία για την έναρξη των διαπραγματεύσεων, επιβλήθηκαν και έγιναν δεκτοί από την Τουρκία όροι όπως η εξασφάλιση της λειτουργίας κράτους δικαίου, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μεταναστών. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στη διατήρηση σχέσεων καλής γειτονίας. Ποια από αυτές τις υποχρεώσεις ετήρησε και τηρεί η Τουρκία; Έχει γεμίσει τις φυλακές με δημοσιογράφους, δικαστικούς, στρατιωτικούς, μέλη μειονοτήτων κλπ. επειδή θεωρούνται αντιφρονούντες. Όσο για τις σχέσεις καλής γειτονίας, συμπεριφέρεται ως ο «νταής» της γειτονιάς του τύπου: «Κάνε πέρα ρε, ξέρεις ποιος είμ’ εγώ;»
- Η Τουρκία έχει εισπράξει, από το 2004 που άρχισαν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, περί τα δεκαπέντε δισ. ευρώ στο πλαίσιο των προενταξιακών οικονομικών πρωτοκόλλων. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέρος των χορηγήσεων αυτών κάλυψε τον εξοπλισμό σκαφών αστυνόμευσης θαλασσίων ζωνών. Πολλά από αυτά τα σκάφη παρενοχλούν ελληνικά αλιευτικά σκάφη και υποστηρίζουν τα σκάφη που μεταφέρουν παρανόμως μετανάστες με προορισμό τα νησιά μας.
-Η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα συναλλαγματικών αποθεμάτων και, για να αποφύγει την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προσέφυγε στην Αμερικανική FED και άλλες τράπεζες χωρίς αποτέλεσμα. Είναι αναμενόμενο να ζητήσει ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ανάπτυξης (ΕΒRD). Ένα τέτοιο αίτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνάρτηση με τις προκλήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και τον Έβρο. Ανεξάρτητα από την απροθυμία της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία στην παρούσα φάση των εξελίξεων, στην περίπτωση ένοπλης επίθεσης οι Συνθήκες και ιδιαίτερα η Συνθήκη της Λισαβόνας παρέχει δυνατότητες ουσιαστικής στήριξης της Ελλάδας και της Κύπρου, υπό την προϋπόθεση ότι οι δυνατότητες αυτές θα αξιοποιηθούν κατάλληλα. Συγκεκριμένα: Το τμήμα 2 της Συνθήκης της Λισσαβόνας της ΕΕ, που ισχύει από 1.12.2009, περιλαμβάνει «Διατάξεις σχετικά με την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας».
Ιδιαίτερα, το άρθρο 42 παρ. 7 του Τμήματος αυτού αναφέρει: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Δεν προβλέπεται όμως σ’ αυτή τη συνθήκη ο τρόπος μίας άμεσης παροχής βοήθειας και συνδρομής προς το κράτος μέλος που έχει δεχθεί ένοπλη επίθεση. Έτσι, εάν μία ισχυρή στρατιωτικώς τρίτη χώρα επιτεθεί αιφνιδιαστικά σε ασθενέστερη στρατιωτικώς χώρα μέλος, ώσπου να αποφασίσουν οι 27 τον τρόπο παροχής βοήθειας και συνδρομής, μπορούν να δημιουργηθούν τετελεσμένα και, ενδεχομένως, μη αναστρέψιμα αποτελέσματα. Έχουν περάσει έντεκα χρόνια από τότε που ισχύει η Συνθήκη της Λισαβόνας και καμία κυβέρνηση δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να εκμαιεύσει από την ΕΕ τη θέσπιση του τρόπου που θα επιτρέπει την άμεση παροχή βοήθειας και συνδρομής που αναφέρεται στο ανωτέρω άρθρο. Ίσως τότε ο κίνδυνος ένοπλης επίθεσης δεν ήταν ορατός. Ποτέ δεν είναι αργά, ας το επιχειρήσει η παρούσα κυβέρνηση, τώρα που ο κίνδυνος είναι ορατός.
Επίσης, το άρθρο 46 του ιδίου Τμήματος, σε συνδυασμό με την παρ. 6 του άρθρου 42, παρέχει τη δυνατότητα μιας «μόνιμης διαρθρωτικής συνεργασίας» κρατών μελών για αμυντικούς σκοπούς. Τα κράτη αυτά γνωστοποιούν την πρόθεσή τους για μία «μόνιμη διαρθρωτική συνεργασία» στο Συμβούλιο και εκείνο εκδίδει σχετική απόφαση εντός τριών μηνών με ειδική πλειοψηφία και όχι ομοφωνία. Στο πλαίσιο αυτό, με πρωτοβουλία των άμεσα απειλουμένων κρατών μελών Ελλάδας και Κύπρου, μπορεί να συγκροτηθεί μία «μόνιμη διαρθρωτική συνεργασία» με απαραίτητη συμμετοχή του ισχυρότερου στρατιωτικώς κράτους μέλους που είναι η Γαλλία. Θα μπορεί, βέβαια, να περιληφθεί στην ομάδα οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος το επιθυμεί. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν έχει δηλώσει στο Ευρωκοινοβούλιο ότι, στην περίπτωση που η Ελλάδα υποστεί ένοπλη επίθεση, η Γαλλία θα τη στηρίξει. Θα ήταν προτιμότερο να το πράξει, συμμετέχουσα στην ανωτέρω μόνιμη διαρθρωτική συνεργασία με τις ευλογίες της ΕΕ, διαφυλάττουσα τα σύνορά της τελευταίας.
Γίνεται κάποια προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση; Είναι περιττό να τονίσουμε ότι τόσο η ρύθμιση που αναφέρθηκε για την άμεση παροχή βοήθειας και συνδρομής από την ΕΕ προς κράτος μέλος που θα υποστεί ένοπλη επίθεση, όσο και η δημιουργία «μόνιμης διαρθρωτικής συνεργασίας» για αμυντικούς σκοπούς χωρών μελών της ΕΕ, στην οποία θα μετέχουν η Ελλάδα και η Κύπρος, θα αποτελέσουν ισχυρό παράγοντα αποτροπής ένοπλης επίθεσης εκ μέρους της Τουρκίας.
Η Ελλάδα ποτέ δεν μαζεύτηκε φοβισμένη και αδρανής απέναντι σ’έναν αντίπαλο που κραδαίνει το τσεκούρι του πολέμου, όσο ισχυρός και αν ήταν εκείνος. Η Ιστορία διδάσκει ότι η Ελλάδα πάντα τολμούσε, προχωρούσε σε δράση και θριάμβευε στο διπλωματικό πεδίο, αλλά και στο πεδίο της μάχης, όταν εκείνη ήταν αναπόφευκτη.
Άγγελος Ζαχαρόπουλος,
επίτιμος διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρ. γενικός διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας - μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ.
