Ο παγκόσμιος ενιαίος κοινωνικός χώρος που θα ένωνε λαούς κι ανθρώπους, χωρίς σύνορα, οδηγείται σε πλήρη απομονωτισμό.
Ο ανεπτυγμένος ιδιώνυμος πολιτισμός, με την αλματώδη του τεχνο-οικονομική εξέλιξη, που είναι ικανός να κατασκευάζει διαστημικά λεωφορεία και διηπειρωτικούς πυραύλους ακριβείας, αλλά όχι απλές συσκευές οξυγόνου, τηρεί αιδήμονα σιγή.
Ο κορονοϊός για πρώτη φορά δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής «ισότητας», καθώς συνειδητοποιούμε πως όλοι μας είμαστε το ίδιο... βασιλείς, ή στρατιώτες, πλούσιοι και φτωχοί, μορφωμένοι και αμόρφωτοι, ευγενικοί και αγενείς, νέοι και γέροι... καθισμένοι στην ίδια βάρκα που αρμενίζει στο άγνωστο... Σε αυτό το σύμπαν, ζήσαμε τους ομαδικούς θανάτους, όπως στη γειτονική μας Ιταλία και θανάτους γιατί δεν υπήρχε ένας αναπνευστήρας, αλλά και μοναχικούς θανάτους, όπου άνθρωποι πεθαίνουν και η μοναδική δυνατότητα για να αποχαιρετήσουν τον αγαπημένο τους, είναι μέσω ενός κινητού.
Σήμερα διαπιστώνουμε ότι αίρονται τα θεμελιώδη δικαιώματά μας, η αίσθηση της ελευθερίας, του ελέγχου των κινήσεών μας, εδώ και τώρα, αιφνιδιαστικά και χωρίς καμιά αντίδραση, απλά με μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Σήμερα χάνεται η αίσθηση ότι είμαστε κύριοι του εαυτού μας. Καταρρέει ο μύθος της αυτοδυναμίας μας. Ο μύθος ενός άτρωτου, αυτόνομου, αυτοδύναμου ανθρώπου που αυτάρεσκα ζει στο «νιρβάνα» της αυτάρκειάς του. Βάλαμε «pause», στον ρυθμό της ζωής, όταν η ταχύτητα δεν άφηνε χώρο για βραδύτητα, για σκέψη, για αναστοχασμό.
Το «νηπενθές» της ζωής, μας οδήγησε σε τρόπο ζωής, σαν να μην υπάρχει ο θάνατος. Παράλληλα, ζήσαμε την αναλγησία ορισμένων και κάποιων νέων παιδιών, που μέσα τους λένε «δεν με νοιάζει, δεν θα πάθω κάτι», αλλά και κάποιων που διατίμησαν την αξία της ανθρώπινης ζωής με βάση την ηλικία. Η ατομική ευθύνη καλείται να επιβληθεί τώρα, σε μία ναρκισσιστική εποχή σε άτομα λίγο-πολύ ανέτοιμα να την κάνουν τρόπο ζωής και όχι καταναγκασμό. Να αναβλύζει δηλ. με έναν αυθόρμητο τρόπο ως δική σου εσωτερική επιταγή και όχι υπό τον φόβο επιβολής κάποιας ποινής. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η συλλογική υπευθυνότητα και η ατομική ευθύνη είναι συγκοινωνούντα δοχεία και η σχέση τους είναι αμφίδρομη, επομένως το επίπεδο της πρώτης, συναρτάται στενά με την ποιοτική στάθμη της δεύτερης.
Όλα αυτά μας θυμίζουν και μας υπενθυμίζουν πόσο άμαθοι είμαστε να διαχειριστούμε αυτό που σήμερα ζούμε. Σήμερα καλούμαστε να ανατρέψουμε την κρατούσα αντίληψη ότι όλοι εμείς θεωρούμαστε στατιστικοί αριθμοί και μονάδες μέτρησης που κοστολογούνται χρηματικά. Το «έχειν», πλέον πρέπει να πάρει τη θέση του «είναι». Το «εγώ» τη θέση του «εμείς», το «ανήκειν», τη θέση του «συνανήκειν».
Η επιβολή της κοινωνικής απόστασης, τo social distancing, τελικά δεν μας είναι πολύ ξένο, γιατί υπήρχε εδώ και χρόνια και ήταν φυσικά πολύ επιζήμιο. Οι ψηφιακές τεχνολογίες, με κεντρικό άξονα την ανάπτυξη σχέσεων από μακριά, είχαν ήδη περάσει στη ζωή μας. Το διαδίκτυο εδώ και πολλά χρόνια «επέβαλε» τη μοναξιά και «δημιούργησε» την "έρημο των πυκνοκατοικημένων πόλεων". Τώρα προστέθηκε και η πανδημία και ανέδειξε ακόμα περισσότερο τη μοναξιά μας, ιδιαίτερα στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα.
Στη χώρα μας, ευτυχώς, τα μέτρα ελήφθησαν εγκαίρως και λειτούργησαν, όπως αποδείχθηκε μέχρι τώρα, αποτελεσματικά στον έλεγχο και την ανάσχεση της πανδημίας, γεγονός που έτυχε αναγνώρισης και εκθειασμού από πολλές άλλες χώρες, διεθνείς οργανισμούς και έγκυρα ΜΜΕ. Το γεγονός ότι η προτεραιότητα δόθηκε στην υγεία και όχι στην οικονομία, σε αντίθεση με άλλες μεγαλύτερες χώρες και υπερδυνάμεις, οράτε Η.Β., Η.Π.Α., που υιοθέτησαν την ανοσία της αγέλης και έδωσαν στην ουσία «τρύπια σωσίβια» σε ναυαγούς, μας δίνει μια αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης στο κράτος που διαχρονικά απουσίαζε.
Το «λοιδωρούμενο» από πολλούς δημόσιο σύστημα Υγείας, δοκιμάστηκε και τα κατάφερε. Επίσης το επίπεδο συμμόρφωσης και συνεργασίας, ήταν μοναδικό, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αν ληφθεί υπόψη το πνεύμα απειθαρχίας και το dna της ανομίας που χαρακτηρίζει τον Έλληνα και αυτό έγινε, όχι μόνο από τον φόβο, αλλά και από το αίσθημα της εμπιστοσύνης στο Κράτος και τις Αρχές του, ιδιαίτερα τις Υγειονομικές. Οφείλουμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας σε όσους βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή και ιδιαίτερα στους γιατρούς και νοσηλευτές της χώρας, γιατί είναι τιτάνιο το έργο που σηκώνουν στις πλάτες τους, μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
Σε ό,τι αφορά τη διεθνή κοινότητα, στη φάση αυτή έδειξε σημάδια συλλογικής παράλυσης. Ήταν γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι οι πανδημίες είναι κάτι πιθανό να συμβούν και αυτό έγινε κατανοητό με την πανδημία του κορονοϊού SARS. Θα μπορούσαν να έχουν εργαστεί πάνω σε εμβόλιο, στην ανάπτυξη προστασίας από πανδημίες του κορονοϊού και με μικρές τροποποιήσεις να έχουμε σήμερα διαθέσιμο εμβόλιο. Θα περίμενε κανείς να δει πριν από μερικές εβδομάδες μια έκτακτη συνάντηση των ηγετών των μεγάλων χωρών για να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης και εκδήλωση αμοιβαίας αλληλεγγύης. Μάταια όμως.
Η ανθρωπότητα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια παγκόσμια κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις τις επόμενες εβδομάδες, πιθανώς θα διαμορφώσουν τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια, όχι μόνον τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό μας. Άραγε θα αντιμετωπίσουν τις υπαρξιακές απειλές της ανθρωπότητας, όπως ο πυρηνικός πόλεμος και η υπερθέρμανση του πλανήτη; Στο τέλος αυτής της κρίσης η επιλογή θα είναι πιο αυταρχικά, βίαια κράτη, ή ριζική ανασυγκρότηση της κοινωνίας με πιο ανθρώπινες συνθήκες, που οι ανθρώπινες ανάγκες θα έρχονται πρώτες έναντι του ιδιωτικού κέρδους;
Σε έναν πολιτισμένο κόσμο, οι πλούσιες χώρες θα βοηθούν τις χώρες που έχουν ανάγκη, ή θα τις «στραγγαλίζουν»; «Η κρίση του κορονοϊού μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν «τι είδους κόσμο θέλουμε»;
Εμείς, ως χώρα, που δοκιμαστήκαμε με τον κορονοϊό, αλλά αποτελέσαμε το θετικό παράδειγμα στην αντιμετώπισή του, πρέπει αυτό το κεκτημένο, να το κρατήσουμε ως κόρην οφθαλμού, αν θέλουμε να υπάρξει συνέχεια, γιατί το «φυλάξασθαι τα αγαθά χαλεπώτερον του κτήσασθαι εστί». Γιατί το αιώνιο μικρόβιο της διχόνοιας, που απενεργοποιήθηκε στη διάρκεια της κρίσης, καιροφυλακτεί παντού. Πρέπει να ενισχύσουμε την αλληλεγγύη, τη σχέση μας με τον πλησίον και το αίσθημα του «συνανήκειν».
Δεν αφήνουμε κανέναν, χωρίς βοήθεια, στην προσπάθεια της Πολιτείας για την υπέρβαση της κρίσης. Να αναδείξουμε και αξιοποιήσουμε τα άξια τέκνα της πατρίδας, οράτε κ. Τσιόδρα, σε μόνιμη βάση, χωρίς κομματικά κριτήρια, αλλά και όλους τους επαγγελματίες, που μπορούν να διαχειριστούν καταστάσεις κρίσης, από τις οποίες έχουμε οδυνηρές εμπειρίες ως χώρα.
Να οικοδομήσουμε πάνω στη σχέση εμπιστοσύνης κράτους – πολίτη και στους θεσμούς του Κράτους, γιατί αυτό μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά με το ελληνικό φιλότιμο. Αλλά για να λειτουργήσει αυτή η σχέση, χρειάζεται να εμπνέεται ο πολίτης από την ηγεσία του και να φαίνεται ότι ηγούνται οι καλύτεροι, τουλάχιστον σε κρίσιμους τομείς. Με ευαισθησία και ενσυναίσθηση προστατεύουμε τους ευάλωτους και τιμούμε την ανθρώπινη αξία. Στη νέα μας ηθική, κάθε θάνατος, δεν θα είναι στατιστικό δεδομένο, αλλά απώλεια δικού μας ανθρώπου. Ο ιός, ας λειτουργήσει ως δάσκαλος ταπεινότητας σε μια υπερφίαλη ανθρωπότητα.
Από τον Γρηγόρη Αναγνώστου
αντιστράτηγο ε.α. και επίτ. υπαρχηγό της ΕΛ.ΑΣ.
