των θυμάτων για να κατανοήσουν κάποιοι από τους ισχυρότερους ηγέτες αυτού του κόσμου το μέγεθος της αβελτηρίας τους: ενώ γνώριζαν, σιωπούσαν ενώ γνώριζαν, αδρανούσαν ή διακινδύνευαν ανθρώπινες ζωές στον βωμό του Μολώχ, της διατήρησης της οικονομικής σταθερότητας των κρατών τους. Δυστυχώς, οι θλιβερές εξελίξεις των προηγούμενων ημερών, τους διέψευσαν, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν οι προσδοκίες τους για την «ανοσία της αγέλης» απέναντι στην επιθετικότητα του ιού ή για την εκπλήρωση ακόμη πιο «ευφάνταστων» ουτοπικών ‐όπως αποδείχτηκε στις περισσότερες περιπτώσεις‐ σεναρίων. Οι «ηγέτες» αυτοί αδυνατούν να κατανοήσουν και κάτι άλλο, λιγότερο ίσως προφανές. Η ανθρωπότητα, τη στιγμή αυτή, ίσως περισσότερο από ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική εποχή, έχει ανάγκη από την αλληλεγγύη, τη συνεργασία και τη διασύνδεση όλων των ανθρώπων, όπου γης, όλων των κρατών για να ξεπεραστεί από κοινού ένα πλανητικό, παγκόσμιο πρόβλημα: η απειλή κατά του σπουδαιότερου αγαθού της ανθρώπινης ζωής, της δημόσιας υγείας, που πλέον δεν θεωρείται καθόλου δεδομένο για κανέναν, ισχυρό ή αδύναμο, πλούσιο ή φτωχό. Μικρόψυχοι και θλιβεροί περιχαρακώνονται στα όρια των κρατών τους και αποσυνδέονται από τον έξω κόσμο για να σώσουν ό,τι σώζεται… από τις χώρες τους. Οι άνθρωποι αυτοί, βγαλμένοι από τις στάχτες του Μεσοπολέμου, αναζητούν στον απομονωτισμό και τη μυστικοπάθεια το ελιξίριο της σωτηρίας, που το κρατούν καλά φυλαγμένο μόνο για τους δικούς τους πολίτες. Προσωπεία πέφτουν, η φενάκη αποκαλύπτεται πίσω από το μειδίαμα της εξουσίας. Το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης διακυβεύεται στο όνομα της επίπλαστης ευημερίας ενός λαού, τη στιγμή που γειτονικοί του λαοί μετρούν καθημερινά εκατοντάδες φέρετρα και απώλειες. Οι πατέρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που οραματίστηκαν το κοινό μέλλον των λαών της γηραιάς ηπείρου βασισμένο στην ισότητα και τον σεβασμό όλων των λαών της, μένουν βαθιά κρυμμένοι σκελετοί στο χρονοντούλαπο της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ο ιός σήμερα σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Αποσαθρώνει βεβαιότητες, διαλύει «οράματα», ξεσκεπάζει ασημαντότητες αλλά και αναδεικνύει νέες αξίες και ιεραρχήσεις. Ευτυχώς, στις δύσκολες αυτές ώρες που διάγει το παγκόσμιο χωριό, επανήλθαν στο προσκήνιο κυρίαρχες έννοιες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκαν οι σύγχρονες δημοκρατίες, όπως αυτή του κοινωνικού συμβολαίου των Διαφωτισμών, του «καθολικού ανθρώπου» της Αναγέννησης ή του μεταπολεμικού κοινωνικού κράτους ή κράτους πρόνοιας. Το οξύμωρο είναι ότι η κοινωνική απομόνωση που δείχνει να είναι το μόνο αποτελεσματικό και συνιστώμενο από τους ειδικούς «φάρμακο» κατά του ιού δημιουργεί την αναγκαιότητα της ψυχικής εγγύτητας των ανθρώπων. Πότε άλλοτε δεν είμαστε τόσο μακριά αλλά…. και τόσο κοντά συγχρόνως. Οι άνθρωποι συνηθίζουμε να μοιραζόμαστε τον πόνο μας με τους άλλους για τον καταπραΰνουμε. Πόσο μάλλον όταν η ανησυχία είναι γενική και η ασφάλεια έχει εκμηδενιστεί. Ο φόβος για το αύριο, την επιβίωση, κυριαρχεί. Σε αυτή λοιπόν την κρίσιμη καμπή της ανθρώπινης ιστορίας, «επί ξηρού ακμής», όπως θα έλεγε και ο παθών από τον μεγάλο λοιμό της Αθήνας, το 430 π.Χ., Θουκυδίδης, οι ηγέτες των λαών οφείλουν να επιδείξουν πραγματική ισχύ: να εκτιμήσουν την αξία της ανθρώπινης ζωής και το γεγονός της δικής τους τρωτότητας ως ανθρώπινων οντοτήτων έναντι των αριθμών και να προκρίνουν το «εμείς» από το «εγώ». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επόμενη ημέρα θα βρει τις οικονομίες των κρατών βαθιά «λαβωμένες». Η ύφεση και ο πληθωρισμός θα επανακάμψουν, ενώ οι φτωχοί του κόσμου θα πληθύνουν. Έτσι γίνεται πάντα, σχεδόν νομοτελειακά, μετά από μια μεγάλη καταστροφή, και η επιδημία του κορονοΐου μοιάζει με πόλεμο, όπου ο εχθρός είναι ύπουλος και απρόβλεπτος. Τα κράτη όμως βρίσκουν την ευκαιρία να ορθοποδίζουν, όταν οι πολίτες τους είναι υγιείς και ενεργητικοί. Και κάτι τελευταίο. Η ραγδαία εξάπλωση του ιού που επιβάλλει επίδειξη «σιδηράς πυγμής» ακόμη και από δημοκρατικές ηγεσίες, δεν πρέπει να αποτελέσει πρόσχημα για να «συνηθίσουν» σε αυτό τον τρόπο άσκησης της εξουσίας. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος επιτάσσει «κανονικότητα» και πλήρη συμμόρφωση προς τους κανόνες του Συντάγματος. Είναι αυτονόητο ότι εκεί πρέπει να επανέλθουμε όταν τίποτα πια δεν θα είναι ίδιο με πριν…
Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο, δρα Ιστορίας Α.Π.Θ.
