τετραγωνικά, αν βρίσκεσαι εκεί με τους αγαπημένους σου ή μόνος στους τέσσερις τοίχους ή παστωμένος με άλλα τρία άτομα σε ένα δωμάτιο. Οικογένεια: Παλαιότερα ένα σύνολο ατόμων που ήταν συνήθης πηγή ψυχοπαθολογίας. Με αποτέλεσμα να τρέχουν όλοι να συνευρεθούν για το Πάσχα και να βρίσκονται μέσα σε ένα τριήμερο είτε τσακωμένοι είτε βαριεστημένοι. Αντιθέτως, στην πανδημία θωρείται ότι το σύνολο αυτό μπορεί να συνυπάρξει αρμονικά κλεισμένο σε ένα σπίτι για πολλές εβδομάδες ή και μήνες. Πρόληψη: Δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται, ήτοι παίρνεις μέτρα και δεν κολλάς. Σημαίνει ότι ακολουθείς τα μέτρα και δεν κολλάς για να υπάρχουν κρεβάτια στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ για όσους κόλλησαν, ώστε όταν αργότερα κι εσύ κολλήσεις καθυστερημένα (πράγμα πολύ πιθανό), να έχει αδειάσει κανένα κρεβάτι και για σένα. Συνεπώς πρόληψη είναι η προφύλαξη των συστημάτων υγείας από κατάρρευση. Μυστήρια που έχει η επιστήμη! Έγκαιρη πρόληψη: Έννοια ανύπαρκτη έναντι του SARS-CoV-2. Ήταν επιστημονικώς ή και οικονομικώς αδύνατο; Παραμένει αναπάντητο. Καραντίνα: Το περίεργο φαινόμενο κατά το οποίο όταν το αγαπημένο σου πρόσωπο αρρωστήσει, αντί να το κανακέψεις και να το φροντίσεις, του αφήνεις το φαγητό έξω από το δωμάτιο και δεν διασταυρώνεστε ούτε στον διάδρομο. Η υποστήριξη γίνεται μέσα από ηλεκτρονικά μηνύματα και βιντεοκλήσεις. Παλαιότερα το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί, πολύ πιο μακροχρόνιο, στη Σπιναλόγκα, μόνο που οι λεπροί είχαν ένα νησί και μία αποικία συμπασχόντων για να ζήσουν. Στίγμα: Συνοδεύει και ταλαιπωρεί από αρχαιοτάτων χρόνων άτομα με λοιμώδη νοσήματα και τις οικογένειές τους. Στον μακρύ κατάλογο προσθέτουμε COVID-19. Πανικός: Οξύ άγχος που επιβάλει στο άτομο αντιδράσεις τύπου “fight or flight”. Όπου fight, αδειάζουμε τα ράφια στα super-market και όπου flight, εγκαταλείπουμε τις άρρωστες πόλεις για τα αμόλυντα χωριά, μεταφέροντας έτσι τον ιό εκεί και εξολοθρεύοντας τους εναπομείναντες παππούδες. Φόβος: Πρωτόγονο συναίσθημα που θέτει το άτομο σε συναγερμό μπροστά σε θανάσιμο κίνδυνο. Η αυτόματη απάντηση είναι «τρέχω για να γλιτώσω το τομάρι μου». Χιλιάδες χρόνια κοινωνικής εξέλιξης δεν μπόρεσαν να αλλάξουν την ψυχολογία της αγέλης μπροστά στον θηρευτή. Media (Mass & Social): Ο τρόπος, ενώ κρατάς τον ιό μακριά από το σπίτι σου, να εισβάλει συνεχώς μέσα σε αυτό ο τρόμος. Lockdowns: Ένα εξ ανάγκης κοινωνικό και ψυχολογικό πείραμα τεραστίων διαστάσεων με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Προηγούμενες μελέτες σε άτομα μετά από καραντίνα μιλούν για μετατραυματικές και συναισθηματικές διαταραχές, ίσως μακροχρόνιες. Οι οικονομικοί αναλυτές απλώς αδυνατούν να κάνουν προβλέψεις. Ποιος ξέρει τι θα επιφέρει σε εκατομμύρια ανθρώπους η «χρονιά της μάσκας»… Τα λήμματα Συμπόνια, Αλληλεγγύη, Καθήκον, Αυταπάρνηση στριμώχνονται λίγο, αλλά μένουν αναλλοίωτα. Μαζί τους και το λήμμα Ελπίδα.
* Από τον Γιώργο Κωνσταντακόπουλο
*Ο Γιώργος Κωνσταντακόπουλος είναι ψυχίατρος - ερευνητής, επιστημονικός συνεργάτης της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθήνας και του Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience, King’s College London
