της γραφής της λέξης με κεφαλαίο γράμμα, όμως αυτό συμβαίνει προκειμένου να τονίσω τη σπουδαιότητα αυτής της ιδιότητας του συνοικούντος ανθρώπου. Είναι ιστορικά γνωστό ότι κατά την ύστερη αρχαϊκή περίοδο, αλλά κυρίως κατά την κλασική αντίστοιχη συγχρόνως με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, άνθησε η διανοητική καλλιέργεια των σοφιστών, και βεβαίως των σοφών φιλοσόφων του Ελλαδικού χώρου, που προμετωπίδα και λαμπρή βιτρίνα του αναδείχθηκε η πόλις κράτος των Αθηνών! Τότε αποδεδειγμένα οικοδομήθηκε η αντίληψη και η αποδοχή των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων των ελεύθερων ανθρώπων, μέσω των νόμων, για μια ευνομούμενη πολιτεία. Όπως βέβαια όλες οι πνευματικές και κοινωνικές πραγματώσεις στο χρόνο παρουσιάζουν διαδοχικές μεταπτώσεις από το ζενίθ στο ναδίρ, έτσι και οι πολιτικές και πολιτισμικές αρετές, που με πολύ κόπο πλέχθηκαν από τους συμπολίτες, εύκολα θρυμματίζονται και επιστρέφουν στο στενό ατομικό συμφέρον του αρχέγονου Εγώ! Παρά ταύτα ο άνθρωπος δεν μπορεί να μείνει μόνος του, αντιθέτως ψάχνει για κάποιους ομοίους του προκειμένου να αντιμετωπίσει όσους θεωρεί απέναντί του, γιατί το άπληστο Εγώ πάντα αισθάνεται ότι απειλείται στις απολαύσεις του και στην επιδίωξη οικονομικής καθιέρωσης. Έτσι θα φροντίσει να αναμειχθεί σε ομάδες (κοπάδια;) ομοίων του αρκεί να μην έρχονται αντιμέτωπες οι επιδιώξεις του. Είμαστε φτιαγμένοι για να ταυτιζόμαστε, αυτή η αρχέγονη ανάγκη να ανήκουμε κάπου, και τότε οι ίσες αποστάσεις γίνονται μια αδειανή κουβέντα! Όντας ένας του κοπαδιού, είναι ενστικτώδες να αντιμάχεσαι μα ποιους άλλους, όταν δεν υπάρχει πρώτα μέσα σου και μετά στο σύνολο κάποιο φανερό ιδεολογικό διακύβευμα, ακριβώς δε αυτή η ταύτιση είναι η πιο ανυπόληπτη απόδειξη ύπαρξης της έννοιας του πολίτη. Έστω κι έτσι σαν επιβεβαίωση του κανόνα, κατ' εξαίρεση, υπάρχουν κάποιοι συμπολίτες, μικρή μειοψηφία βέβαια, που εναντιώνονται στο ρεύμα του Εγώ και ψάχνουν το δύσβατο μονοπάτι του Εμείς στον όποιο βαθμό αντοχής του έκαστου. Είναι τα άτομα που θέλουν τη συνεχή κοινωνική μόχλευση της από κοινού σκέψης, για μια πορεία συνεχούς ανέλιξης βιοτικής και πνευματικής του συνόλου. Αυτό απαιτεί χρόνο πολύ και προπαντός κουράγιο από τους μαχητές συνανθρώπους. Αρκετές φορές έτυχε να βρεθούμε στην παρέα μας και να έχουμε διαφορετική άποψη από όλους τους άλλους σ' ορισμένο θέμα. Ο ενστικτώδης φόβος μην μείνουμε μόνοι, κάτι σαν ανάγκη επιβίωσης και συνύπαρξης μαζί τους, μας κάνει να μαλακώνουμε σιγά-σιγά, και να μην στηρίζουμε τη γνώμη μας με την ίδια θέρμη που ξεκινήσαμε! Πάντως όσες φορές ο ορθός λόγος του ενός διαποτίζει μικρό ή μεγάλο πλήθος, τότε ο σοφιστής Πρωταγόρας με το "Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος" θα χαμογελούσε ικανοποιημένος! Οραματίζομαι τη σκέψη του φιλόσοφου διανοητή να πλέκει με γοργό ρυθμό τους καθολικούς ιδεαλισμούς του, και να διαπιστώνει εκ των υστέρων την πεζή πραγματικότητα του βραδυπορούντος πλήθους, και τη δυσκολία που παρουσιάζεται στην ενσάρκωση ηθικών διλημμάτων και πανανθρώπινων αξιών. Είναι τότε που ο εξαιρετικός Ζοσέ Σαραμάγκου μας λέει ότι ο μονόφθαλμος αφού πασχίσει να καθοδηγήσει τους τυφλούς συμπολίτες του, προκειμένου να συμβεί να μείνει μόνος του έστω ως μονόφθαλμος, πιθανόν να αυτοτυφλωθεί, γιατί η μοναξιά ίσως είναι ένα τίποτα! Το ομορφότερο τραγούδι του κόσμου να βγαίνει από το στόμα κάποιου, δεν έχει αξία αν δεν υπάρχουν ευήκοα ώτα να το ακούσουν. Όμως σαν επιλέξει κάποιος να αντισταθεί στην αυτοτύφλωσή του, στην αυτοκώφωσή του, τότε σίγουρα θα πληρώσει ισοβίως το τίμημα της αφόρητης μοναξιάς, την μοναξιά του Πολίτη! Σε μια κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, ανορθολογιστών, η επιλογή να μην τρελαθείς σε οδηγεί αυτόματα στην απομόνωση, και η στέρεα λογική σου, το δίκιο σου, δεν σε κάνει να νιώσεις ούτε καλύτερα ούτε σωστότερα. Φορές πάλι, σε μια έκφραση λιποταξίας της ερευνητικής σκέψης, κάποιος αδρανοποιείται μόνος του, και ακουμπά ανήμπορος, άδειος στη ρίζα ενός υπερβατολογικού, μεταφυσικού, ιδεαλιστικού στηρίγματος που λέγεται μέγιστος θεός. Όμως τότε πια καταλήγει ένα απλό νούμερο, ένας αριθμός χωρίς περιεχόμενο δημιουργίας, ένας αλίμονο κενός πολίτης!
Από τον Παύλο Δ. Γιατσιάκη
