Αυτό το κείμενο υπήρξε η έμπνευση, προκειμένου να παραθέσω κάποιες σκέψεις για τις πολιτικές, που αξίζουν στα άτομα με ειδικές ικανότητες. Άτομα με ειδικές ικανότητες σε ένα οργανωμένο κράτος, αλλά δυστυχώς με ειδικές ανάγκες σε μία Ελλάδα, που έχει πάψει να τους σέβεται από καιρό.
Γράφει η φίλη: ‘’Είχα τη φαεινή ιδέα, επειδή σήμερα είχε λιακάδα, να πάω βόλτα στο κέντρο της Αθήνας, μετά από πάρα πολύ καιρό. Την ώρα που γράφω αυτές της γραμμές είμαι πολύ θυμωμένη. Παίρνω το λεωφορείο, κολλάει η ράμπα και δεν μαζεύεται για να ξεκινήσει. Τη μαζεύει χειροκίνητα ο οδηγός με μανιβέλα και οι επιβάτες αγανακτούν λόγω καθυστέρησης. Φτάνω στην Ομόνοια, όπου το ασανσέρ του μετρό είναι εκτός λειτουργίας εδώ και τρεις μήνες! Έπρεπε να περιμένω να έρθει δρομολόγιο για να περάσω μέσα από βαγόνι του, να πάω απέναντι να χρησιμοποιήσω ασανσέρ που δούλευε. Αναρωτιέμαι τι θα σκεφτόταν αντίστοιχα ένας τουρίστας με αναπηρία. Κατά τη διάρκεια της βόλτας υπήρξε ανάγκη να χρησιμοποιήσω τουαλέτα και μπήκα σε ένα κτίριο δημόσιας υπηρεσίας. Εκεί με περίμενε ακόμη μια έκπληξη, καθώς η αναπηρική τουαλέτα έχει ανακαινιστεί, αλλά ο αρχιτέκτονας και ο μηχανικός δεν είχαν μπει καν στον κόπο να γνωρίζουν τις διαστάσεις ενός αναπηρικού αμαξιδίου, με αποτέλεσμα να μην κλείνει η πόρτα...’’.
Ζούμε σε μία χώρα, όπου κυρίως τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Ανάπτυξη, που θα φέρει δουλειές και θα αλλάξει το δημοσιονομικό κλίμα. Αν δεν έρθει πρωτίστως η ‘’πνευματική ανάπτυξη’’ στον τρόπο σκέψης μας, αλλά και σεβασμού σε βασικά δικαιώματα ανθρώπων, που επιζητούν το αυτονόητο, προκειμένου να κάνουν ποιοτικότερη την καθημερινότητά τους, τότε νομίζω πως οποιαδήποτε άλλη μορφή ανάπτυξης θα είναι άνευ αποτελέσματος.
Οι άνθρωποι με ειδικές ικανότητες, οι σύγχρονοι ήρωες όπως τους ονομάζω χρόνια τώρα, αξίζουν μία πολιτεία σύμμαχο στην καθημερινότητά τους και όχι εχθρό. Διαφέρουν όχι στην επιφάνεια της «ύλης», αλλά στη δύναμη της ψυχής, στο θάρρος, στη λαχτάρα για ζωή, στη θέληση να δημιουργήσουν, στις πράξεις και στην ασύλληπτη αντοχή τους, στον αγώνα που δίνουν. Αποτελούν ανθρώπους ανωτέρου πνευματικού επιπέδου, που μπορούν να συνεισφέρουν στην παιδεία, στην κοινωνία, στην επιστήμη, στον αθλητισμό.
Από το 2013 η Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε την 5η Μαΐου ως ευρωπαϊκή ημέρα Ανεξάρτητης Διαβίωσης για τα Άτομα με Αναπηρία. Είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 19 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και αποτελεί τη βασική προτεραιότητα για κάθε σύγχρονο κοινωνικό κράτος.
Γι’ αυτό και αποτελεί αδήριτη ανάγκη να δοθεί έμφαση στις πολιτικές εκείνες, που θα δώσουν στα άτομα με ειδικές ικανότητες τη δυνατότητα να ζουν αξιοπρεπώς και να συμμετέχουν ισότιμα σε κάθε τομέα της κοινωνικής μας ζωής. Γι’ αυτό και επιβάλλεται να εφαρμοστούν πολιτικές, που θα διασφαλίσουν το δικαίωμά τους να ζουν στο περιβάλλον και τις συνθήκες που επιλέγουν οι ίδιοι. Με πλήρη σεβασμό στην ατομική τους ελευθερία, τις ίσες ευκαιρίες, τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τις επιλογές τους.
Θα πρέπει να απολαμβάνουν πλήρη επαγγελματικά και ασφαλιστικά δικαιώματα, αλλά και εξατομικευμένη υποστήριξη για όσες ώρες την ημέρα χρειάζονται, μέσα από τη θεσμοθέτηση του ‘’Προσωπικού συνοδού’’. Θα πρέπει να έχουν συνεχή και εύκολη πρόσβαση σε όλες τις δομές και υπηρεσίες, που απευθύνονται στο σύνολο του γενικού πληθυσμού και να ενθαρρύνονται προκειμένου να συμμετέχουν σε κοινωνικές, εργασιακές, αλλά και αθλητικές δραστηριότητες.
Θα πρέπει να ενισχυθεί η Ανεξάρτητη Διαβίωση ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαιδευτική βαθμίδα, προκειμένου οι μαθητές με αναπηρία να είναι πλήρως αυτόνομοι. Θα πρέπει να επιτευχθεί η συστηματική συνεργασία της πολιτείας με την τοπική αυτοδιοίκηση και την Περιφέρεια, για την αξιοποίηση διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης, ιδιαίτερα για τη στήριξη των δομών υποστηριζόμενης διαβίωσης και των κέντρων ημέρας.
Θα πρέπει να καλλιεργηθεί μία άλλη κουλτούρα στον πληθυσμό μας, από το σχολείο ακόμη, με στόχο την αντιμετώπιση του κοινωνικού και θεσμικού ρατσισμού. Θα πρέπει να χαρτογραφηθεί και να μελετηθεί άμεσα ένα σύνολο από καθημερινές ιδιαίτερες δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν, προκειμένου μέσα από την καταγραφή, να δοθούν πιο γρήγορες και άμεσες λύσεις. Θα πρέπει να επιδιώξουμε τη μεταφορά καλών πρακτικών από άλλα κράτη, που έχουν μάθει εδώ και δεκαετίες να εφαρμόζουν ως κάτι το δεδομένο, αυτό που για εμάς είναι ακόμη ζητούμενο.
Ο σεβασμός στο δικαίωμα του συνανθρώπου μου, να απολαμβάνει ισότιμα την καθημερινότητά του, είναι δείκτης κοινωνικής προόδου, πολιτισμού και ανθρωπιάς. Είναι ο στόχος, που πρέπει να πετύχει η πολιτεία αν θέλει να περηφανεύεται για τις ευαισθησίες της, 365 ημέρες τον χρόνο και όχι μόνο με βαρύγδουπες αναφορές στις διάφορες ημερίδες. Αξίζουν κάθε μέρα του χρόνου να απολαμβάνουν την ισότητα, την προσβασιμότητα, την αξιοπρέπεια. Οι άνθρωποι με ειδικές ικανότητες δεν έχουν ανάγκη λύπησης. Το αντίθετο μάλιστα. Σε εμάς ανήκει η ανάγκη να τους θαυμάζουμε.
* Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, μέλος του μητρώου στελεχών της Ν.Δ., επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων
