Υφίσταται στην Ελλάδα το πανεπιστημιακό άσυλο; Αν υφίσταται, τι ακριβώς είναι; Πώς συνδέεται με την εφαρμογή του νόμου σε έκνομες πράξεις που λαμβάνουν χώρα στο Πανεπιστήμιο; Δημιουργεί άβατα και πυρήνες ανομίας ή προστατεύει πράγματι την πανεπιστημιακή γνώση; Ποια τα όρια της γνώσης και ποια της παρέμβασης της πολιτείας στο άσυλο, όταν νιώσει ότι απειλείται η ασφάλεια των φοιτητών; Τα παραπάνω ερωτήματα θα μπορούσαν στα αλήθεια να είναι οι ανησυχίες ενός νέου ανθρώπου, αλλά κυρίως αποτελούν τα κομμάτια μιας επίκαιρης συζήτησης, που κρατάει στην Ελλάδα εδώ και 160 χρόνια και συγκεκριμένα από το 1859, οπότε έλαβαν χώρα τα λεγόμενα ‘’Σκιαδικά’’ γεγονότα στα προπύλαια του Πανεπιστημίου στην Αθήνα.
Η συζήτηση περί πανεπιστημιακού ασύλου είναι ανώφελη και αναποτελεσματική, όταν γίνει με παραταξιακό και ιδεολογικό πρόσημο, αν και θα έπρεπε να γίνεται με στόχους δημοκρατίας αλλά και εκπαίδευσης για μία χώρα, που δυστυχώς δεν μπορεί να καυχιέται για την εκπαιδευτική της πρόοδο στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, συγκριτικά με τα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων προηγμένων χωρών. Αποτελεί μία συζήτηση στην οποία δεν χωρούν αφορισμοί και αναθέματα. Εδώ ακριβώς είναι που μπαίνει στη μέση το πολιτικό κόστος ή η προσπάθεια αλίευσης πολιτικής υπεραξίας πάνω σε ένα θέμα, που αγγίζει ευαίσθητες χορδές της κοινωνίας.
Η πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση της νέας πολιτικής ηγεσίας της Παιδείας σχετικά με το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου ένα πράγμα κατέδειξε. Ότι ήρθε η ώρα να εφαρμοστεί η κοινή λογική, ενώ είμαι σίγουρος ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού επιθυμεί τη διασφάλιση της κανονικότητας στα Πανεπιστήμια.
Ναι, η πλειοψηφία των Ελλήνων θέλει φοιτητές και καθηγητές να μπορούν να μιλούν ελεύθερα στο Πανεπιστήμιο χωρίς να φοβούνται ότι κάποιος θα τους επιτεθεί για τις απόψεις που εξέφρασαν. Δεν θέλουν τα πανεπιστήμια να είναι χώροι διακίνησης ναρκωτικών και καταφύγια ασυλίας για τους δράστες του κοινού ποινικού δικαίου. Θέλουν τους πρυτάνεις και τους καθηγητές μέσα στο πανεπιστήμιο να παράγουν παιδεία και όχι να έχουν ως καθημερινό κύριο φόβο την αντιμετώπιση περιστατικών βίας και ανομίας, εις βάρος φοιτητών αλλά και των ίδιων. Τους θέλουν να είναι εκεί με κύρια αποστολή την προάσπιση της πανεπιστημιακής περιουσίας, των αιθουσών διδασκαλίας, των μηχανημάτων, των ερευνητικών εργαστηρίων και όχι για να κάνουν τον ‘’χωροφύλακα’’ στα παραπάνω.
Έχουμε πράγματι ιδρύματα στη χώρα μας με εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό σε φοιτητές, καθηγητές αλλά και διοικητικό προσωπικό. Τα όρια παρέμβασης της πολιτείας πρέπει να φτάνουν μόνο ως προς τη διασφάλιση και προστασία ενός καλύτερου και υγιούς ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, αφού κατά τα άλλα οφείλει να σεβαστεί το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστήμιων. Τι σημαίνει δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια; Η συζήτηση αυτή στο εξωτερικό έχει πάψει εδώ και καιρό, όπου πολλά δημόσια πανεπιστήμια είναι καλύτερα από ιδιωτικά γιατί στην κορυφή της προσφοράς και της αποστολής τους βάζουν έναν μοναδικό στόχο. Τη γνώση, το άριστο ακαδημαϊκό περιβάλλον και την ασφάλεια καθηγητών και φοιτητών.
‘Όταν μιλούμε για Πανεπιστημιακό άσυλο στην Ελλάδα, το πρώτο πράγμα που έρχεται στη σκέψη κάποιου, ας είμαστε ειλικρινείς, είναι οι έκνομες πράξεις, που λαμβάνουν χώρα εντός και εκτός του Πανεπιστημίου, όπως προπηλακισμοί, βιαιοπραγίες, καταστροφή δημόσιας περιουσίας, παρασκευή και κυκλοφορία παράνομων υλικών, διακίνηση ναρκωτικών και στη συνέχεια η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.
Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να το αντιστρέψουμε και πρώτα να σκεφτόμαστε με τη χρήση του όρου «άσυλο» την ελεύθερη διακίνηση ιδεών από φοιτητές και καθηγητές σε ένα απόλυτα ακαδημαϊκό περιβάλλον και καθόλου τις πράξεις βίας και ασυδοσίας. Τι πάει να πει ότι οι δημόσιες αρχές οφείλουν να παρέμβουν, αφού πρώτα συγκληθεί το πρυτανικό συμβούλιο, προβεί σε νομικό χαρακτηρισμό μίας πράξης ως κακουργήματος ή πλημμελήματος και στη συνέχεια δώσει την εντολή παρέμβασης, όταν σε όλο αυτό το διάστημα μπορεί να κινδυνέψει η ζωή έστω και ενός φοιτητή; Με ποια αρμοδιότητα και νομική επάρκεια μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο ένα πρυτανικό συμβούλιο και ειδικά υπό την πίεση του χρόνου;
Θέλουμε αστυνομοκρατούμενα πανεπιστήμια; Φυσικά και όχι. Θέλουμε πανεπιστήμια-πρότυπα όπου οι φοιτητές και οι καθηγητές θα λειτουργούν και θα παράγουν γνώση με ασφάλεια και χωρίς κίνδυνο ζωής και περιουσίας; Φυσικά και ναι.
Αρκεί ενός νόμος για να διορθωθεί η κατάσταση; Φυσικά και όχι, αφού αποτελεί ένα θέμα για το οποίο γίνεται συζήτηση στην Ελλάδα εδώ και 160 χρόνια και αυτό από μόνο του καταδεικνύει ότι αρχικά είναι ζήτημα κουλτούρας και κοινωνικής παιδείας. Είμαι αισιόδοξος παρ’ όλα αυτά, ότι υπό τις νέες συνθήκες το νέο σύστημα παιδείας θα αποδώσει και τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα θα αποδοθούν οριστικά εκεί όπου ανήκουν. Στους φοιτητές και τους καθηγητές απολαμβάνοντας αυτονομία και πραγματική ελευθερία.
Από τον Βάσο Π. Καραμπίλια
* Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, ειδικευθείς στο Αθλητικό Δίκαιο, επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων
