Στην απάντηση «Γερμανικά» ήρθε αυθόρμητο το «γιατί» της παρέας. Ανταπάντησα προβάλλοντας τον τεχνικό επαγγελματικό μου προσανατολισμό και τονίζοντας τη θέλησή μου να ολοκληρώσει το παιδί τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Γερμανία ξεκινώντας εκεί μια καριέρα μηχανικού ή γιατρού που θα μπορούσε να του εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον συγκρινόμενο με τα ελληνικά πράγματα.
Αρκετοί επικρότησαν την πρότασή μου. Δεν έλειψαν όμως και εκείνοι, ανάμεσά τους ο Κώστας, τους οποίους και ευχαριστώ καθώς μου έδωσαν την αφορμή να διατυπώσω τις συγκεκριμένες σκέψεις, οι οποίοι θεώρησαν ότι κάνω λάθος να σκέφτομαι με τον τρόπο αυτό και ότι θα έπρεπε να αφήσω το παιδί ελεύθερο να επιλέξει μόνο του.
Δεν απάντησα, γιατί θα άνοιγε μεγάλη συζήτηση και ο χρόνος δεν περίσσευε κοντεύοντας μεσάνυχτα, προτιμώντας να πω την άποψή μου στο χαρτί.
Η ελευθερία της επιλογής, λοιπόν, τίθεται σε κρίση σε σχέση με τον καθοδηγούμενο προσανατολισμό ενός νέου στην επαγγελματική του πορεία.
Πολύ σοβαρή υπόθεση, για να την αφήσεις να περάσει έτσι και πολύ εύκολο να κατηγορηθείς σαν συντηρητικός ή και αυταρχικός αν προσπαθήσεις να υιοθετήσεις τις απόψεις μου. Το πρόβλημα ευτυχώς έχει μαθηματική επίλυση και θα άξιζε να το δούμε έτσι. Θα πρέπει να παραδεχτούμε αξιωματικά προτού ξεκινήσουμε την ανάλυσή μας, ότι δεν υπάρχει ελευθερία της επιλογής χωρίς να υπάρχει γνώση όλων των δυνατών επιλογών, προφανώς αφού η άγνοια μέρους των επιλογών περιορίζει τον δειγματοχώρο της απόφασης. Επιπλέον θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεδομένων των γνώσεων των δυνατών επιλογών, εναπόκειται στο άτομο να αποφασίσει βασιζόμενο στις δεξιότητες και τις επιθυμίες του. Για τον λόγο αυτό, παρόλο που το άτομο γνωρίζει τις επιθυμίες του, οι δεξιότητές του ωστόσο αναδεικνύονται μέσα από μία συνεχή διαχρονική πορεία, με κύριους αρωγούς την εκπαιδευτική διαδικασία και την οικογενειακή αγωγή.
Οι παραπάνω υποθέσεις αποκαλύπτουν βασικούς άξονες που προσδιορίζουν την πορεία της ζωής των παιδιών μας, στους οποίους η κοινωνία μας πρέπει να προσπαθήσει πολύ προτού καυχηθεί ότι πέτυχε κάτι. Ας δούμε τα θέματα αναλυτικά:
Σε ό,τι αφορά στο πρώτο θέμα, δηλαδή την επαγγελματική περιγραφή, την προοπτική και τον ρόλο που ευρύτερα το κάθε είδους επάγγελμα επιτελεί στην κοινωνία μας, εκεί το κοινωνικό και εκπαιδευτικό μας σύστημα βαθμολογείται με λίγο πάνω από το μηδέν. Μηδέν στην ενημέρωση μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος. Μηδέν και στην οργανωμένη ενημέρωση μέσω πρωτοβουλιών από επαγγελματικούς φορείς ή επιμελητήρια. Η διαφορά γίνεται από ελάχιστους πεφωτισμένους εκπαιδευτικούς ή γονείς που έχουν τη δυνατότητα να πουν κάτι στα παιδιά τους κι αυτό όχι για όλα τα επαγγέλματα.
Σε ό,τι αφορά στον δεύτερο άξονα, αυτόν της ανάδειξης των δεξιοτήτων των μαθητών, εδώ πια κι αν δεν υπάρχει υστέρηση. Δεν αναπτύσσω την συζήτηση γύρω από την Τεχνική Εκπαίδευση που έχει σχεδόν απαξιωθεί (στα χρόνια μου θυμάμαι ότι δίναμε εξετάσεις για Γενικό και Τεχνικό Λύκειο), αλλά ακόμα και στη γενική εκπαίδευση το θέμα δεν θίγεται καν. Απουσιάζουν τα μαθήματα ψυχολογίας που θα αναδείξουν τις δεξιότητες των παιδιών πολύ περισσότερο δε, απουσιάζουν οι στοχευμένες εκπαιδευτικές ροές που θα τις αναπτύξουν. Περίτρανες αποδείξεις, οι επιτυχίες μαθητών σε διαγωνισμούς όπως αυτοί της Μαθηματικής Εταιρείας από συγκεκριμένα Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας, τα οποία έχουν παράδοση. Τι σημαίνει έχουν παράδοση: Κατά τη γνώμη μου τίποτε άλλο παρά την προσπάθεια κάποιων αξιόλογων εκπαιδευτικών που με δική τους πρωτοβουλία και ευθύνη, αμισθί, αναλαμβάνουν να αναδείξουν τις δεξιότητες κάποιων παιδιών και να τις καλλιεργήσουν περαιτέρω. Είναι δε, ένα χρήσιμο ερώτημα, εφόσον απαντηθεί, προς την ελληνική πολιτεία, ποια ήταν η μετέπειτα επαγγελματική πορεία των τόσων παιδιών που βραβεύτηκαν σε τέτοιους διαγωνισμούς ή αλλιώς τι κεφαλαιοποίησε η ελληνική Πολιτεία από τους φερέλπιδες επιστήμονες που επισημάνθηκαν μέσω αυτής της διαδικασίας τόσα χρόνια;
Είναι αυτονόητο λοιπόν, πως δεν υπάρχει ελευθερία επαγγελματικής επιλογής για τα παιδιά μας γιατί απλούστατα δεν ευδοκιμούν οι παράγοντες που την καθορίζουν. Η επιλογή με τον τρόπο που γίνεται σήμερα, αποτελεί αποτέλεσμα μιας “biased” διαδικασίας με βάση κυρίως τις απόψεις των γονέων και κάποια συναισθηματική κυρίως προδιάθεση των παιδιών.
Τι πρέπει να γίνει; Πολλά. Τόσα πολλά, που γι’ αυτό τόσα χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση δεν έχει τίποτα. Θα είναι αρκετό και ελπιδοφόρα να γίνουν τα πρώτα βήματα που αναγνωρίζουν τις συγκεκριμένες ελλείψεις και αναμορφώνουν το εκπαιδευτικό μας σύστημα προς τη σωστή κατεύθυνση, αναπτύσσοντας ως προσωπικότητες όλους τους μαθητές μας και τους «καλούς» μαθητές, αλλά πρωτίστως τους «κακούς» μαθητές.
Θέση στην κοινωνία μας μπορεί και πρέπει να υπάρχει για όλους. Αυτό με κάνει αισιόδοξο να πιστεύω ότι η πολυπλοκότητα του «γίνε κάτι» για τα σημερινά παιδιά είναι απόλυτα διαχειρίσιμη και εναπόκειται σε όλους μας να συνεισφέρουμε τα μάλα προς αυτή την κατεύθυνση.
Από τον Διαμαντή Κωτούλα
