Ο φόβος είναι μέρος του αμυντικού μηχανισμού του ανθρώπου και ορίζεται ως εκείνο το συναίσθημα που προκαλείται όταν υπάρχει η συνειδητοποίηση ή η φαντασίωση ενός επικείμενου κινδύνου. Πρόκειται για έναν προστατευτικό μηχανισμό, για μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, αμυντικής φύσεως, χωρίς να χρειάζεται συνειδητή σκέψη. Είναι συνεπώς ένα απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα που υπάρχει από τις απαρχές του ανθρώπινου είδους. Ουδέποτε στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξε άνθρωπος που δεν ένιωσε φόβο. Αν κάποια στιγμή υπήρχε τέτοιος άνθρωπος θα έπρεπε να ψάξουμε για κάποια βλάβη στον εγκέφαλό του. Ακόμη και αυτό που ονομάζουμε θάρρος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η κατανίκηση του φόβου και όχι η έλλειψή του. (Θα πρέπει να τονισθεί ότι δεν μιλάμε για τον παθολογικό φόβο που προκαλεί φοβίες και ψυχοσωματικές ασθένειες, αλλά για τον φόβο ως ένστικτο που υπάρχει σε όλους).
Από τη στιγμή λοιπόν που ο φόβος μάς συντροφεύει σε όλη μας τη ζωή, τι είναι εκείνο που κάνει κάποιους ανθρώπους να πετυχαίνουν τους στόχους τους, ενώ κάποιοι όχι; Η απάντηση είναι: αυτοί που πετυχαίνουν, νικούν τους φόβους τους. Σε όλη την πορεία της ανθρωπότητας, εκείνοι που έχουν πετύχει, δεν είναι εκείνοι που δεν φοβούνται αλλά εκείνοι που ξεπέρασαν τους φόβους τους. Εκείνοι που κατάλαβαν ότι για να σταματήσεις να φοβάσαι, πρέπει να κάνεις το επόμενο βήμα. Σκεφτείτε πόση ικανοποίηση έχουμε νιώσει όλοι μας, όταν κάποια στιγμή καταφέραμε να νικήσουμε τους φόβους μας και να πετύχουμε έναν στόχο μας. Σκεφτείτε εκείνο το υπέροχο αίσθημα απελευθέρωσης, εκείνη την ψυχική ευφορία που νιώσαμε όταν καταφέραμε και νικήσαμε έναν φόβο μας και κάναμε ένα βήμα μπροστά. Όταν νικήσαμε τον φόβο της αποτυχίας ή της απόρριψης.
Ο Πλάτωνας ισχυριζόταν ότι «η μεγαλύτερη νίκη είναι η νίκη του εαυτού μας». Ουσιαστικά μας προτρέπει να νικήσουμε τους φόβους μας, μας προτρέπει να αξιοποιήσουμε τα ταλέντα και τις δεξιότητές μας και να ολοκληρωθούμε ως άνθρωποι. Μας προτρέπει να αποδεχτούμε τους φόβους μας, να αφυπνιστούμε και να τους μετατρέψουμε σε κάτι το ευεργετικό. Να τους αντιμετωπίσουμε ως μια δοκιμασία για την προσωπικότητά μας. Να κατανοήσουμε ότι η αιτία της αποτυχίας σε διάφορους τομείς της ζωής μας δεν είναι η έλλειψη γνώσεων ή ικανοτήτων, αλλά η ύπαρξη του φόβου εξαιτίας του οποίου φυλακίζουμε τα όνειρά μας.
Εκείνο που επιβάλλεται να γίνει κατανοητό είναι ότι για να ζήσουμε τη ζωή μας δεν χρειάζεται να έχουμε άγνοια κινδύνου ή υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας. Χρειάζεται να αξιολογούμε τους φόβους μας, να τους διαχειριζόμαστε και να προχωρούμε μπροστά. Ο βασικός μας στόχος δεν είναι να μην φοβόμαστε αλλά να μην εγκλωβιστούμε στους φόβους μας. Η ζωή μπορεί να είναι δύσκολη αλλά σε καμία περίπτωση η λέξη φοβάμαι δεν πρέπει να γίνει δικαιολογία για μια παθητική στάση απέναντι στα προβλήματα.
Πού όμως οδηγούμαστε κάθε φορά που ξεπερνάμε τους φόβους μας; η απάντηση είναι ότι ωριμάζουμε. Επιτελούμε τη διαδικασία της ωρίμανσης. Ανακαλύπτουμε ότι το ξεπέρασμα του φόβου όχι μόνο μας κάνει πιο δυνατούς αλλά είναι και ένα μεγάλο βήμα προς την ωριμότητα. Κάθε φορά που ξεπερνάμε κάποιο φόβο μας, εξελισσόμαστε και τελικά καταλαβαίνουμε ότι εκείνο που χαρακτηρίζει εκείνους τους λίγους ανθρώπους που είναι πραγματικά ώριμοι είναι ότι θεωρούν δική τους ευθύνη- ακόμη και ευκαιρία- να αντεπεξέρχονται στις απαιτήσεις της ζωής. Εξάλλου όπως σωστά έχει ειπωθεί: Η σπηλιά όπου φοβάσαι να μπεις, κρύβει τον θησαυρό που ψάχνεις.
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
