Δεν θέλω λοιπόν να κουράσω με επαναλήψεις. Στόχος αυτού του άρθρου δεν είναι να καταθέσω μία ακόμα οικονομική πρόταση, ανάμεσα στις πολλές που έχω ήδη καταθέσει. Στόχος του σημερινού άρθρου είναι να μας κάνει να πιστέψουμε πως είμαστε ικανοί να τα καταφέρουμε! Γιατί αν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν την «τούρτα», το αναγκαίο «κερασάκι» επάνω της για να δουλέψουν οι μεταρρυθμίσεις αυτές, είναι να πιστέψουμε πως η επιτυχία μας είναι εφικτή!
Για την απόδειξη της παραπάνω αλήθειας θα παραθέσω μερικά στοιχεία: Παρά την οικονομική κρίση, η Ελλάδα εξακολουθεί και σήμερα να κατατάσσεται στις 20 - 25 χώρες παγκοσμίως, αναφορικά με τον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης και τον δείκτη ποιότητας ζωής (Economist). Στα χρόνια που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η Ελλάδα έτρεχε με ρυθμούς ανάπτυξης μεγαλύτερους από αυτούς των Η.Π.Α., της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας! Από το 1950 ως το 1973, η Ελλάδα είχε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 7%, επίδοση δεύτερη στον κόσμο μετά από αυτή της Ιαπωνίας! Οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης παρατηρήθηκαν τη δεκαετία του 1950, που πολλές φορές ξεπερνούσαν το 10% (η βιομηχανική παραγωγή αυξανόταν επίσης κατά 10% ετησίως, για πολλά χρόνια, κυρίως κατά τη δεκαετία του 1960), κάνοντας όλον τον πλανήτη να μιλά για το «ελληνικό οικονομικό θαύμα». Ο όρος αυτός, ωστόσο, χρησιμοποιήθηκε περισσότερο στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα, κυρίως εξαιτίας των έντονων πολιτικών διχασμών που κυριάρχησαν κατά την περίοδο εκείνη (που είχαν ως κατάληξη τη Χούντα των Συνταγματαρχών) οι οποίοι έκαναν δύσκολη από την πλευρά των Ελλήνων τη συνειδητοποίηση αυτής της εντυπωσιακής οικονομικής εξέλιξης που συντελούνταν παράλληλα με τα πολιτικά προβλήματα. Ακόμα και τη δεκαετία του ’90 η μεγέθυνση του ελληνικού ΑΕΠ είχε ρυθμό μεγαλύτερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Ελλήνων να φτάνει το 2008 το 94% αυτού των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Σκαμπανεβάσματα βεβαίως υπήρξαν, κυρίως από το ’80 και μετά, αλλά η γενική απόδοση της χώρας συνέχισε να έχει θετικό πρόσημο, με τελικό αποτέλεσμα να καταστεί η χώρα μας μία αναπτυγμένη οικονομική δύναμη, με κατά κεφαλήν εισόδημα που το 2008 πλησίασε αυτά της Γαλλίας και της Γερμανίας (στοιχεία IMF και World Bank, Απρίλιος 2008).
Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος να θεωρούμε πως η συνέχιση αυτής της ανοδικής πορείας είναι ανέφικτη και πως το ελληνικό οικονομικό θαύμα δεν μπορεί να επαναληφθεί! Η χώρα στα προηγούμενα χρόνια απέκτησε σύγχρονες υποδομές, ενώ το σημαντικότερο κεφάλαιο που είναι κρίσιμο για τη νέα εποχή – δηλ. το ανθρώπινο κεφάλαιο – είναι στην Ελλάδα ποσοστιαία από τα υψηλότερα στον κόσμο (η χώρα μας, με 7,3 κατόχους διδακτορικού ανά 1.000 άτομα οικονομικά ενεργού πληθυσμού, βρίσκεται στην ένατη θέση μεταξύ των 22 χωρών για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία). Ακόμα και η μεγάλη κινητικότητα που εμφανίζουν οι Έλληνες διδάκτορες (η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση μετά τη Μάλτα, την Ουγγαρία, την Ισπανία και την Πορτογαλία), γνωστή και ως braindrain, μπορεί μεσοπρόθεσμα να αποβεί ωφέλιμη, όταν μέρος των Ελλήνων που εργάζονται στο εξωτερικό επιστρέψει στην Ελλάδα (όταν οι συνθήκες βελτιωθούν), συνοδευόμενο από την τεχνογνωσία και την εργασιακή κουλτούρα που εν τω μεταξύ θα έχει αποκτήσει.
Απαραίτητη συνθήκη για να συμβεί αυτό είναι η μετάβαση σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο που ταιριάζει στον σύγχρονο κόσμο. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης οι Έλληνες δοκίμασαν διαφορετικά κόμματα, που όμως όλα διαχειρίστηκαν πρακτικά το ίδιο οικονομικό μοντέλο: ένα κράτος που φιλοδοξεί να καλύψει κάθε ανάγκη των πολιτών του, διαχειριζόμενο αυτό αντί για εκείνους το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων τους. Προκειμένου το κράτος να το πετύχει(;) αυτό, κατέφευγε σε άγρια φορολόγηση και εξωτερικό δανεισμό. Είναι πλέον σαφές ότι αυτό το σύστημα, που υπηρέτησαν πολιτικοί όλων των παρατάξεων, δεν δουλεύει κι οδηγεί σε οικονομική κατάρρευση. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά κι οπουδήποτε αλλού επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί! Το νέο οικονομικό μοντέλο που πλέον κυριαρχεί στον κόσμο είναι αυτό που αφήνει τον κάθε πολίτη ελεύθερο να διαχειριστεί ο ίδιος, αντί του κράτους, το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων του, με βάση τις δικές του ανάγκες κι επιλογές.
Με απλά λόγια, η χώρα μπορεί γρήγορα και σχετικά εύκολα να ξαναγίνει πρωτοπόρος, αρκεί να τολμήσει τις αναγκαίες θεσμικές και τεχνολογικές προσαρμογές. Θυμίζω πως π.χ. η Ν. Κορέα είχε το 1981 ΑΕΠ ίσο με αυτό της Ελλάδας παρά τον 5πλάσιο πληθυσμό της. Μετά την εφαρμογή μιας σειράς γενναίων μεταρρυθμίσεων που απελευθέρωναν την οικονομία και τις αγορές, και παρότι ο πληθυσμός αμφότερων των χωρών παρέμεινε ουσιαστικά σταθερός, η Ελλάδα έφτασε να έχει σήμερα ΑΕΠ γύρω στα 190 δισ. ευρώ ενώ η Ν. Κορέα ΑΕΠ κοντά στο 1,3 τρισ. ευρώ! Είναι λοιπόν προφανές πως το επόμενο διάστημα θα χρειαστούμε πολιτικούς που δεν θα είναι απλοί διαχειριστές ενός συστήματος που έχει έτσι κι αλλιώς αποτύχει, αλλά πολιτικούς ικανούς να σχεδιάσουν με γνώση, κοινωνική ευαισθησία αλλά και τόλμη, ένα νέο θεσμικό περιβάλλον που επιτρέπει στη δημιουργικότητα των Ελλήνων να ανθίσει, επαναλαμβάνοντας με τον τρόπο αυτό ένα θαύμα, που έχουμε επιτύχει ξανά στο παρελθόν!
Από τον Γ. Καραβάνα, υποψήφιο βουλευτή της ΝΔ
