Η σημερινή στήλη αφιερώνεται σ’ εκείνο το συγκλονιστικό γεγονός.
Ο πιτσιρικάς διασχίζοντας γρήγορα τη σιδερένια γέφυρα του Ληθαίου, αντικρίζει μπροστά και αριστερά του πλήθος ανθρώπων, άντρες, γυναίκες, καραγκούνες με «σιγκούνια» και μικρά παιδιά κάτω από έναν φανοστάτη της πλατείας να κοιτάζουν όλοι προς τα επάνω. Εκεί, στις άκρες του φανοστάτη δύο στραβά κρεμασμένα κεφάλια γενειοφόρων ανδρών ήταν δεμένα με σύρμα στις άκρες του φανοστάτη. Γύρω γύρω μύγες, χιλιάδες μύγες σαν λιλιπούτια δαιμονικά βούιζαν αδιάκοπα και δυνατά. Συγκλονιστικό θέαμα, που άφησε με ορθάνοιχτο το στόμα τον μικρό. Ακόμα πιο οδυνηρό από την εκτέλεση μπροστά του πριν πολλούς μήνες του πατέρα του, από τα S.S. Αργότερα έμαθε τις λεπτομέρειες για τον πατέρα του, και πολύ πολύ μετά διάβασε πως η ημέρα που είχε δει τα κομμένα κεφάλια της πλατείας ήταν η 17 Ιουνίου 1945.
Έτσι «γνώρισα» τον Άρη Βελουχιώτη. Σ’ εκείνον ανήκε το ένα κεφάλι. Το άλλο, στον μαυροσκούφη του ουλαμού του και συμμαχητή του Τζαβέλα.* Ο Θανάσης Κλάρας με το ψευδώνυμο του Άρης Βελουχιώτης, γόνος εύπορης οικογένειας και πολύ άτακτος** νεαρός δανδής των δεκαετιών ΄20 και ΄30, έφυγε από τη γεωργική σχολή της πόλης μας για την Αθήνα, όπου γρήγορα έγινε μέλος του ΚΚΕ. Λόγω φρονημάτων φυλακίστηκε επί Μεταξά (καθώς για ένα διάστημα υπήρξε αρχισυντάκτης στον Ριζοσπάστη) και αποφυλακίστηκε υπογράφοντας δήλωση μετάνοιας, λέγεται κατ’ εντολή του Κόμματος. Έφυγε για την Αθήνα όπου ως δραστήριο μέλος του κόμματος τον βρήκε η κατοχή. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο «μιζέριας» των συντρόφων του μεταμορφώθηκε στον κατά πολλούς ήρωα και κατ’ άλλους δαίμονα των βουνών της Ρούμελης. Παρά το μικρό του δέμας έγινε ο αντάρτης που ίδρυσε τον μεγαλύτερο εθελοντικό στρατό της κατοχής στην ελεύθερη Ελλάδα των βουνών. Ο ίδιος είχε δίπλα του μεγάλη ομάδα έφιππων ανδρών με στρατιωτικά ρούχα, όπλα και φισεκλίκια, μαύρους σκούφους και γένια, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ιταλικών και γερμανικών φρουρών αλλά και των ιδεολογικών του αντιπάλων. Κονταροχτυπήθηκε άγρια με τους αντιφρονούντες, Ψαρρό, Ζέρβα κ.α. Ήταν επικεφαλής της αντάρτικης ομάδας που ανατίναξε τον Γοργοπόταμο. Κυρίαρχη μορφή της αντίστασης και του ΕΛΑΣ θαυμάστηκε, όσο και μισήθηκε. Μορφωμένος και ανεξάρτητος χαρακτήρας δεν δίστασε να διαφωνήσει με τον Ζαχαριάδη και το Κόμμα, αντιτάχθηκε δε στη συμφωνία της Βάρκιζας.
Ο Ζαχαριάδης έλεγε γι’ αυτόν, ότι είναι «επικίνδυνο και τυχοδιωκτικό στοιχείο». Οι χαρακτηρισμοί αναφέρονταν στην άτακτη ζωή του, και στην αποστασιοποίησή από τις κομματικές γραμμές του. Με τη διάλυση του κατοχικού αντάρτικου μετά τα Δεκεμβριανά και τη Βάρκιζα, ο Άρης με καμιά εικοσαριά συντρόφους του, όλους άντρες μεγάλου θάρρους και γενναιότητας*** δεν παρέδωσε όπλα και πήρε την απόφαση διασχίζοντας την Αιτωλία και την Πίνδο να περάσει τα σύνορα προς Αλβανία. Εδώ οι πληροφορίες συγκρούονται. Το γεγονός είναι, ότι στις 15 Ιουνίου 1945, έχοντας διαγραφεί από το Κόμμα και διαρκώς κυνηγημένος από παρακρατικούς και στρατιωτικές μονάδες πολιορκήθηκε στην κοιλάδα του Φάγκου στη Μεσούντα Άρτας όπου και τραυματίστηκε. Είπε στους συντρόφους του: «Εγώ έζησα 40 χρόνια καλά και άσχημα. Αφήστε με εδώ και πηγαίνετε όπου θέλετε». Με δισταγμό αποχωρώντας τη νύχτα οι σύντροφοί του άκουσαν πυροβολισμό, και γυρίζοντας πίσω βρήκαν νεκρό τον Βελουχιώτη και τον Τζαβέλα που αυτοκτόνησε αμέσως μετά.
Καταδιωκόμενοι έφυγαν χωρίς να τους πιάσουν. Όλοι τους μετά είχαν οικτρό τέλος. Η πρώτη ομάδα των παρακρατικών βρήκε τα δύο πτώματα και ο κολλητός του γνωστού Βόιδαρου της περιοχής πήρε τον σουγιά και έκοψε τα κεφάλια με αρκετή δυσκολία. Το πτώμα του Άρη το κατακρεούργησαν. Του έκοψαν τα χέρια από τους ώμους και τα πόδια από τα γόνατα.
Αν πολλοί ψάχνουν για τους υπαίτιους των μικρών και μεγάλων τραγωδιών μας, οφείλουν να διαβάζουν πολύ την απώτερη και πρόσφατη ιστορία της πατρίδας τους. Ας στοχαστούν μετά για το πώς ο Έλληνας μπορεί να γίνεται τόσο θεός, όσο και διάβολος μαζί. Πολλές δορές τα δύο ταυτόχρονα.
Αυτό το σημείωμα γράφτηκε με την ευκαιρία συμπλήρωσης στις 15 Ιουνίου 2019, 74 χρόνων από τον θάνατο μιας φυσιογνωμίας της αντίστασης, που είχε οδυνηρό τέλος. Γράφτηκε για έναν άνθρωπο, στον οποίο αφιερώθηκαν χιλιάδες σελίδες κείμενα, όπως συμβαίνει με εμβληματικές φυσιογνωμίες αρνητικής ή θετικής αποτίμησης, ανάλογα με την οπτική και τις προσλαμβάνουσες όσων τις γράφουν.
*Τα ψευδώνυμα Άρης Βελουχιώτης (από τον θεό του πολέμου και το Βελούχι Ευρυτανίας) και Τζαβέλας (ηπειρώτη ήρωα) έδωσαν στον εαυτό τους οι δύο Μαυροσκούφηδες αντάρτες (Θανάσης Κλάρας, και ο «κολλητός» του Γιάννης Αργελέτος, από τη Φθιώτιδα). Αυτοί που έμειναν μετά τον θάνατο του Άρη είχαν αργότερα οικτρό τέλος με βασανιστήρια, εκτελέσεις και συντροφικές δολοφονίες στο Μπούλκες (Αγραφιώτης Κωστούλας).
**Ο Θανάσης Κλάρας τις δεκαετίες ’20 και ’30 με τους αριθμούς 928/1925, 1254/29, 529, 108 και 849/34, 1330/37 και 1989/39 αποφάσεις πλημ/κίων Αθήνας, Μυτιλήνης και Χαλκίδας είχε καταδικαστεί αμετάκλητα σε αθροιστικές ποινές 4 και κάτι χρόνων για απάτες, πλαστογραφίες και μία ψευδορκία.
*** Ο Θανάσης Κλάρας ανέβηκε στα βουνά της Ρούμελης το ’42 και μέχρι τις αρχές του ’43 είχε σχηματίσει έναν έφιππο ουλαμό δικό του και γενναίων ανδρών. Ο αριθμός αυτός στα μέσα του ’44 είχε φτάσει τους 35 άντρες, όλοι τους καλά οπλισμένοι και αφοσιωμένοι. Οι 15 από αυτούς δεν τον εγκατέλειψαν μέχρι τον θάνατό του. Την άνοιξη του ‘44 η συνολική δύναμη του ΕΛΑΣ, που ελέγχονταν από τον Βελουχιώτη έφτασε τους 5 με 6 χιλιάδες, ενώ παράλληλα στην Ελλάδα υπήρχαν πολλές άλλες ανεξάρτητες, αλλά ελεγχόμενες από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, οργανώσεις. Προφανής στόχος η αντίσταση κατά των γερμανοϊταλών και απώτερος έλεγχος της εξουσίας στην απελευθερωμένη Ελλάδα. Αυτός εγκαταλείφθηκε μετά τη Βάρκιζα. Οι σκληρές διώξεις αμέσως μετά εναντίον των κομμουνιστών (αποτέλεσμα του διαμοιρασμού των Βαλκανίων μεταξύ Τσώρτσιλ και Στάλιν) και η ακραία υστερία δεξιών παρακρατικών στη χώρα σε συνδυασμό με ιστορικά λάθη του ΚΚΕ, οδήγησαν στον εμφύλιο του 46 – 49.
Γράφει ο «Όμηρος»
(omhros_el@gmail.com, fb: Ομηρος Ελευθερία)
