Τη Μ. Δευτέρα ο λαός μας την αποκαλεί «Μεγάλη Μέρα» και την θεωρεί την πρώτη μέρα της Μεγαλοβδόμαδας... «Τον νυμφώνα σου βλέπω Χριστέ, κεκοσμημένον…», μια φράση που ακούγεται στο Εξαποστειλάριο του Όρθρου των πρώτων ημερών της Μ. Ε., όπου αποτυπώνεται η σχέση θεού και ανθρώπου, που ορίζεται με τη σχέση του γάμου, όπου ο Χριστός είναι ο νυμφίος της κάθε ψυχής, η οποία καίγεται να μπει στο νυμφώνα της εκκλησίας.
Ένα έθιμο που συνάντησα στη Θράκη τη Μ. Δευτέρα είναι τα «Βαγιοστέφανα», δηλαδή, στεφάνια που κάνουν με βάϊα οι νέοι και οι νέες. Με τα στεφάνια αυτά γυρίζουν οι νέοι στα σπίτια, τραγουδώντας, ορισμένα τραγούδια, προσαρμοσμένα στο χαρακτήρα και το νόημα της Μ. Εβδομάδας.
H Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην Παραβολή των Δέκα Παρθένων και ψάλλεται το γνωστό τροπάριο της Κασσιανής. Την ονομάζει ο λαός μας, Κριτοτρίτη, γιατί πιστεύει ότι την ημέρα αυτή ο Χριστός κρίθηκε.
Η Μ. Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας, που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια του με μύρο. Το πρωί τελείται ο Εσπερινός της Μ. Τετάρτης και η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων. Το απόγευμα ακολουθεί το Ευχέλαιο και η τελετή του Ι Νιπτήρα, που είναι ο Όρθρος της Μ. Πέμπτης και αναφέρεται στα τέσσερα γεγονότα, ήτοι στον Ι. Νιπτήρα, στο πλύσιμο των ποδιών των Αποστόλων από το Χριστό, στο Μ. Δείπνο και στην Προδοσία του Ιούδα Άλλωστε, στη Μονή της Πάτμου και στα Ιεροσόλυμα, γίνεται η αναπαράσταση του Ι Νιπτήρα.
Τη Μ. Πέμπτη και τη Μ. Παρασκευή, ο λαός μας τις θεωρεί θλιμμένες μέρες της Μεγαλοβδόμαδας. Το πρωϊ της Μ. Πέμπτης τελείται ο Εσπερινός της Μ. Παρασκευής με τη Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου και ο ιερέας κατά την προετοιμασία της Θ. Κοινωνίας, βγάζει δύο άρτους και τον ένα τον διατηρεί στο Αρτοφόριο πάνω στην Αγία Τράπεζα όλο το χρόνο για την κοινωνία των πιστών και για έκτακτες περιπτώσεις». Επίσης το βράδυ της Μ. Πέμπτης στην εκκλησία διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια, τα οποία περιγράφουν τα άγια Πάθη του Χριστού. Από τη Μ. Πέμπτη αρχίζουν και τα περισσότερα Λαμπριάτικα έθιμα, που ταυτίζονται κυρίως με τα κόκκινα αβγά, τον τρόπο βαφής και τον συμβολικό τους χαρακτήρα. χρώμα των. Ο τρόπος βαφής, αλλά και η χρήση μπογιάς, διαφέρει από τόπο σε τόπο... Το πρώτο αβγό ανήκει στην Παναγία και το φυλάσσουν στο εικονοστάσι όλο το χρόνο για αποτροπή της κακοδαιμονίας... Η Μ. Παρασκευή είναι η πιο λυπηρή μέρα για τους χριστιανούς. Ο Χριστός στο καρφί και η θλίψη πολλή, λένε οι άνθρωποι... Την ημέρα αυτή ο λαός μας ζει στιγμές βαθιάς μελαγχολίας, καθώς οι θρήνοι της Παναγίας προς το Γλυκύτατο γιο της κορυφώνονται... Σύμφωνα με το εκκλησιαστικό τελετουργικό, το πρωί της Παρασκευής γίνεται η Αποκαθήλωση, ενώ οι καμπάνες ηχούν λυπητερά. Το απόγευμα γίνεται η περιφορά του Επιταφίου και ακούγονται στους ναούς τα πανέμορφα εγκώμια»...
Η περιφορά του Επιταφίου είναι μια από τις σημαντικότερες στιγμές αναπαράστασης του Θείου Δράματος και γίνεται με κάθε μεγαλοπρέπεια σε πόλεις, νησιά και χωριά. Στη Θράκη, η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι και εκεί καίνε τον Ιούδα και μια χούφτα στάχτης του ομοιώματος την ρίχνουν στα μνήματα. Στην Ελασσόνα, παλιότερα ο Επιτάφιος περνούσε μέσα από το νεκροταφείο της πόλης. Στη Μακεδονία οι νοικοκυρές, όταν χτυπούν πένθιμα οι καμπάνες, ρίχνουν μπροστά στο σπίτι τους τρία μάτσα κληματόβεργες και όταν περάσει ο Επιτάφιος τις καίνε μαζί με μοσχολίβανο.
Για το Μεγάλο Σάββατο, λέγει ο λαός μας « Ο Χριστός στον τάφο, την Κυριακή δοξάτο» «Τούτο γαρ εστί το ευλογημένον Σάββατον».
Είναι το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή, που έφερε η ένδοξη Ανάσταση του Χριστού μας.
Από τον Απόστολο Ποντίκα,
δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο
