Ως πνευματικός άνθρωπος ορίζεται εκείνος που έχει παραγάγει πνευματικό έργο και που μπορεί να διαμορφώσει την συνείδηση των συγχρόνων του. Ως διανοούμενος ορίζεται ο άνθρωπος του στοχασμού, που ανοίγει με τους προβληματισμούς του νέους δρόμους στην ανθρώπινη σκέψη και επικρίνει δημιουργικά τα κοινωνικά προβλήματα. Όποιον ορισμό και να δώσουμε, καταλήγουμε πάντα στο ότι οι πνευματικοί άνθρωποι βοηθούν τους συνανθρώπους τους στην επίλυση κοινωνικών και ατομικών προβλημάτων.
Γι΄ αυτό ακριβώς τον λόγο η αποχή των σημερινών πνευματικών ανθρώπων από το κοινωνικοπολιτκό σκηνικό επιβάλλεται να σταματήσει. Περισσότερο από ποτέ άλλοτε η σημερινή κοινωνία τους έχει ανάγκη. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το αρχαίο ελληνικό θαύμα που ονομάστηκε «Χρυσός αιώνας», οφείλεται στην ταυτόχρονη παρουσία αρκετών διανοούμενων. Ο Σωκράτης, ο Λυσίας, οι Σοφιστές (ίσως το μεγαλύτερο πνευματικό κίνημα που είδε ποτέ η ιστορία), οι ιστορικοί, άνοιξαν δρόμους στην ανθρώπινη σκέψη και διαμόρφωσαν την άποψη των συγχρόνων τους για πολλά ατομικά και κοινωνικά θέματα.
Η επιστροφή τους όμως πρέπει να είναι απλή και κατανοητή στον πολύ κόσμο. Αν γράψω, για παράδειγμα, μια άποψη με τον εξής τρόπο: «οι φανφάρες και ο βερμπαλισμός των σημερινών ανθρώπων έχει οδηγήσει την κοινωνία στην αλλοτρίωση και δεν μετουσιώνει τις σημερινές γνώσεις σε στάση ζωής», φυσικά και δεν θα με καταλάβει κανείς. Αν όμως το διατυπώσω ως εξής: «είναι ανάγκη να γίνουμε πιο απλοί στη συμπεριφορά μας και να βρούμε λύσεις στη ζωή μας και με τη βοήθεια της τεχνολογίας», τότε θα είναι πιο προσιτό στον πολύ κόσμο και θα προβληματίσει, γιατί θα ωθήσει να αναζητηθούν τρόποι βελτίωσης της ζωής.
Ίσως θα πρέπει να υιοθετηθεί και το παράδειγμα του Γάλλου φιλοσόφου Μισέλ Φουκώ (1926-1984), που στις αρχές της δεκαετίας του 1980, άνοιξε τις πόρτες των πανεπιστημίων στον απλό κόσμο. Καθαρίστριες, εργάτες εργοστασίων, οικοδόμοι και πάσης φύσεως εργαζόμενοι άνθρωποι, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να ακούσουν κάτι διαφορετικό, πήγαιναν τα απογεύματα στο πανεπιστήμιο της πόλης και εκεί γίνονταν δωρεάν μαθήματα φιλοσοφίας, δημιουργώντας έτσι εστίες σύγχρονου προβληματισμού.
Μπορούν ακόμη να εκμεταλλευτούν και τις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παράλληλα με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, εφημερίδες, τηλεόραση, προσεγγίζοντας κυρίως τους νέους ανθρώπους και με απλό και ουσιώδη τρόπο να βοηθήσουν στην καθοδήγηση προς την ωριμότητα.
Όποιον τρόπο και επιλέξει, είναι ανάγκη ο πνευματικός άνθρωπος να βγει από την απομόνωση. Η ηθελημένη απουσία του από μια κοινωνία που ψάχνει απαντήσεις, μόνο εγκληματική μπορεί να χαρακτηριστεί. Είτε είναι καθηγητές πανεπιστημίων, είτε συγγραφείς, είτε κληρικοί, είτε ποιητές, είτε καλλιτέχνες έχουν καθήκον να επισημάνουν τα καθημερινά προβλήματα, να τα αναλύσουν και να προτείνουν λύσεις. Εξάλλου, τι νόημα έχει να κατέχει κάποιος γνώσεις, αν δεν τις μεταδίδει, απαντώντας στις απορίες των ανθρώπων;
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
