Του Θωμά Ψύρρα, πρ. βουλευτή
Στην ελληνική γλώσσα υπάρχει μια περίεργη λόγια λέξη: «θριαμβόλεθρος». Περιγράφει με ακρίβεια την πολιτική κατάσταση που ζούμε. Μετά από ένα ακατανόητο και αχρείαστο δημοψήφισμα όπου κατεγράφη ο θρίαμβος του εθνικά υπερήφανου ΟΧΙ κατρακύλησε σε άτακτο ΝΑΙ. Ο χτεσινός λαϊκός θρίαμβος μετατράπηκε σε αποδοχή του «μερκελισμού» και της «υποτέλειας», οι χτεσινοί ασυμβίβαστοι που θα άλλαζαν την Ευρώπη και θα μας οδηγούσαν στην «εθνική αξιοπρέπεια» μετατράπηκαν εν μια νυκτί σε «ενδοτικούς» και «προσκυνημένους». Κάποιοι από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κάτω από την πίεση των γεγονότων έβαλαν τα κλάματα στην ολομέλεια της Βουλής• ένιωσαν για πρώτη φορά την πίεση της πραγματικότητας, ένιωσαν ότι είναι διαφορετικό πράγμα να κατασκευάζεις μια δική σου πραγματικότητα και άλλο να προσπαθείς να τη διαβάσεις με προσοχή και να την αλλάξεις. Τόσα χρόνια -κι αναφέρομαι τουλάχιστον στα δυόμισι χρόνια που τους παρακολούθησα από κοντά ως βουλευτής- λειτούργησαν «αντιπολιτικά»: ονειρεύονταν την άμεση δράση, την «αντισυστημικότητα» (όπως ο καθένας τους τη φανταζόταν), τη μη συμμετοχή στη νομοθετική πραγματικότητα (διαρκώς δίχως προτάσεις ή, αντίθετα, με υπερφίαλες και μαξιμαλιστικές προτάσεις), ήταν σταθερά καταγγελτικοί και ηθικολόγοι, υπονομευτικοί σε κάθε προσπάθεια στοιχειώδους συναίνεσης και μόνιμα εριστικοί.
Θυμίζω πώς αντέδρασαν στην προσπάθειά μου για συναίνεση στο ζήτημα του Προέδρου, όταν το Δεκέμβριο ζήτησα οι εκλογές να μεταφερθούν στα τέλη Ιουνίου ή καλύτερα στις αρχές Σεπτεμβρίου ώστε να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, να υπάρχει η ασφάλεια της πιστωτικής γραμμής και η νέα κυβέρνηση να μπορεί να αναπτύξει το πρόγραμμά της. Με κατήγγειλαν περίπου ως «αργυρώνυτο» και «πράκτορα».
Συνεπώς κατανοώ το κλάμα της νεαρής βουλευτίνας των Τρικάλων στις οθόνες της τηλεόρασης αλλά δεν τη συμπονώ. Ήταν κι αυτή με όσους κουνούσαν το δάχτυλο κι έδειχναν με περισσή ευκολία «προδότες», «Ιούδες», «πουλημένους», «μερκελιστές» και «γερμανοτσολιάδες». Και εμείς στη Δημοκρατική Αριστερά -με όλα μας τα λάθη- ξέρουμε πολύ καλά ποιες και πόσες πιέσεις και επιθέσεις δεχτήκαμε από αυτά τα δάχτυλα και τα χέρια που τώρα ψηφίζουν το τρίτο μνημόνιο με κομματική εντολή, έστω κι αν τώρα κλαίνε (και θυμίζω: η Δημοκρατική Αριστερά δεν ψήφισε «ναι» σε κανένα μνημόνιο. Άσχετα αν το «παρών» στο δεύτερο μνημόνιο λοιδορήθηκε από τους πούρους επαναστάτες του ΣΥΡΙΖΑ ως ενδοτισμός). Αλλά έχουν οι καιροί γυρίσματα...
Το ζήτημα όμως σήμερα δεν είναι να στραφεί κάποιος χαιρέκακα και να πει «καλά να πάθετε». Μια τέτοια στάση είναι ανόητη και αδιέξοδη.
Άλλωστε έτσι κι αλλιώς αυτή τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται κυρίαρχος στο πολιτικό παιχνίδι. Ο δε Τσίπρας -και το απόδειξε ο θρίαμβός του στο δημοψήφισμα- διαθέτει την αδιαφιλονίκητη ισχύ εκτός του κόμματός του. Συνεπώς με δεδομένη την αδυναμία των υπολοίπων κομμάτων ο χειρισμός του «θριαμβόλεθρου» από την πλευρά του Τσίπρα, του ΣΥΡΙΖΑ και των οπαδών του είναι ζήτημα εθνικό. Γιατί, όπως απόδειξε το εσπευσμένο δημοψήφισμα, το εσωκομματικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι δυνατόν στις παρούσες συνθήκες να μετατρέπεται ακαριαία σε εθνικό θέμα (και πιθανώς αύριο σε εθνική τραγωδία). Και αυτό δεν συμφέρει στη χώρα.
Ο θριαμβόλεθρος λοιπόν θέτει τους βουλευτές και τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά σε δύο άμεσα ζητήματα: α) τον χειρισμό της πολιτικής ιδεοληψίας και β) τον χειρισμό της πραγματικότητας.
α) Πώς πρέπει να χειριστούν τις πολιτικές ιδεοληψίες και τις πολιτικές φαντασιώσεις τους;
Επειδή η ανθρώπινη συνείδηση δεν αλλάζει ακαριαία, αλλά χρειάζεται μακρά περίοδο προσαρμογής, οφείλουν τις ιδεοληψίες τους να τις αγαπούν, να τις πιστεύουν αλλά σε τέτοιο σημείο ώστε πρέπει οι ίδιοι να τις καταστρέψουν και να νοθεύσουν το περιεχόμενό τους. Αυτό είναι το δύσκολο! Στο τέλος όταν αποκαλυφθούν κενές, όταν δεν θα τις ακούει κανείς κι απομένουν ανεκπλήρωτες, θα δείξουν το τίποτα από το όποιο είναι καμωμένες. Μόνο τότε θα μπορέσουν να πληρώσουν το τίμημα της αλήθειας τους και να μεταβάλουν συνείδηση. Έως τότε θα αναζητούν «προδότες», «συνωμοσίες», «κακούς», «τον ξένο δάκτυλο», «την κακή Ευρώπη», το «νεοφιλελευθερισμό» κλπ κλπ. Αλλά αυτή η στάση δεν θα διευκολύνει ούτε τους ίδιους ούτε τη χώρα. Ας ελπίσουμε ότι οι πλέον νουνεχείς ανάμεσά τους θα καταλάβουν.
β) Πώς πρέπει να χειριστούν τη δύσκολη πραγματικότητα;
Η Hannah Arendt έγραψε ότι ο ορισμός της πολιτικής εξουσίας είναι η «συντονισμένη δράση». Κι από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έως αυτή τη στιγμή έλειψε ακριβώς αυτό. Δεν είχαν σχέδιο Α (το δήλωσε ο Σταθάκης), δεν είχαν σχέδιο Β (το δήλωσε ο Τσακαλώτος), δεν ήξεραν πώς να συγκροτήσουν συμμαχίες στην Ευρώπη (σκορ 18-1), δεν ήξεραν πώς να συντονίσουν τις διαπραγματεύσεις (πριν δυο - τρεις βδομάδες είπε ο πρωθυπουργός: «τώρα αρχίζει η διαπραγμάτευση»), δεν είχαν επίγνωση των συνεπειών από το δημοψήφισμα και το κλείσιμο των τραπεζών, δεν..., δεν..., δεν... Και το χειρότερο δόμησαν όλη την τακτική τους στη βεβαιότητα ενός ιδεολογήματος ότι «Η Μέρκελ και οι άλλοι Ευρωπαίοι δεν θα μας πετάξουν έξω γιατί θα καταστραφούν οι ίδιοι, άρα εμείς θα τους εκβιάσουμε και θα πάρουμε όσα θέλουμε και θα είναι μέρα μεσημέρι». Όμως αυτό δεν ίσχυσε και δεν ισχύει. Και αποδείχτηκε από τα πράγματα. Συνεπώς ο ΣΥΡΙΖΑ, ή ορθότερα ο Τσίπρας, επειδή αυτός διαθέτει την ισχύ, είναι υπόλογος έναντι της ιστορίας να λάβει τις αποφάσεις (γιατί είναι νόμος της πολιτικής, όποιος διαθέτει την ισχύ να λαμβάνει τις αποφάσεις): να ανακαλύψει την τέχνη του κυβερνάν (γιατί μέχρι σήμερα κατά τη δική του ομολογία διαπραγματευόταν και δεν κυβερνούσε), να διευκολύνει τον συμβιβασμό και τη συναίνεση και καθώς μετά το τέλος των ιδεοληψιών μπαίνουμε σε μακρά περίοδο δοκιμασίας (πιο δύσκολη και σκληρή από αυτή που ζήσαμε), να διευθετήσει μαζί με όλες τις πολιτικές δυνάμεις τις πολιτικές συγκρούσεις και να ασχοληθεί (να ασχοληθούν) με την πολιτική ως εξουσία και διανομή πόρων.
Αλλιώς -και θυμίζω τον τίτλο της συνέντευξής μου το περασμένο Δεκέμβριο στην «Ελευθερία»- «υπάρχει και πιο κάτω από τον πάτο».
