Σε κρίσιμες στιγμές (όπως σε πολέμους), οι επιλογές στρατοπέδου δεν γίνονται με βάση την ιδεολογία των αντιμαχόμενων ηγεσιών, αλλά με βάση τα ταξικά συμφέροντα που εκπροσωπούν οι ηγεσίες αυτές.
Τα ταξικά συμφέροντα που εκπροσωπούσε ο Μεταξάς ήταν απόλυτα εξαρτημένα και διασυνδεδεμένα με την Αγγλία. Το εξωτερικό προπολεμικό χρέος της Ελλάδας αποτελούνταν κατά 67,42% από οφειλές σε αγγλικά κεφάλαια, κατά 9,88% σε κεφάλαια των ΗΠΑ και μόνο κατά 1,7% σε γερμανικά και κατά 1,65% σε ιταλικά ("Ιστορία Ελληνικού Έθνους", Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΕ, σελ 335-338).
Το μεταξικό καθεστώς όχι μόνο δεν περιόρισε, αλλά αντίθετα ενίσχυσε τις σχέσεις της χώρας με την Αγγλία.
Ο Μεταξάς σε συνέντευξή του τον Μάη του 1940 στην εφημερίδα "Ντέιλι Τέλεγκραφ" έλεγε: "Είμεθα ουδέτεροι εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτε δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης".
Κάτι ανάλογο, ως προς τα κριτήρια επιλογής στρατοπέδου, υπογραμμίζει και το απόσπασμα ομιλίας του Ουίνστον Τσώρτσιλ στη Ρώμη, με ύμνους προς τον Μπενίτο Μουσολίνι, που δημοσίευσαν οι "Times" στις 21 Ιανουαρίου 1927: "Η Ιταλία παρείχε το απαραίτητο αντίδοτο στο ρώσικο δηλητήριο. Από ‘δω και στο εξής, κανένα μεγάλο έθνος δεν θα μείνει χωρίς το έσχατο μέσο προστασίας απέναντι στην ανάπτυξη καρκινωμάτων… Αν ήμουν Ιταλός θα ήμουν με όλη την καρδιά μαζί σας, από την αρχή μέχρι το τέλος, στη θριαμβευτική σας μάχη ενάντια στις βάρβαρες ορέξεις και τα πάθη του Λενινισμού".
Ήταν λοιπόν "συμφεροντολογικό" το "ΟΧΙ" του Μεταξά με τη σημασία που καταλαβαίνουμε απ’ τα παραπάνω; Όχι ακριβώς...
Λόγος του Μεταξά προς τους Ιδιοκτήτες και Αρχισυντάκτες του Αθηναϊκού Τύπου, στις 30 Οκτώβρη 1940 (όπου τους εξηγεί ότι σε περίπτωση ένταξης της Ελλάδας στη συμμαχία του άξονα -ακόμη και εκούσια- θα σήμαινε -όπως του δήλωσε ο Χίτλερ- ότι παραχωρείται η Ήπειρος μέχρι την Πρέβεζα στους Ιταλούς και η Α. Μακεδονία και Θράκη στους Βούλγαρους): "...Δηλαδή θα έπρεπε: δια να αποφύγωμεν τον πόλεμον, να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν απ την Ιταλίαν και του αριστερού προς ακρωτηριασμόν από τη Βουλγαρίαν. Φυσικά δεν ήτο δύσκολον να προβλέψει κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν, οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των... Κυρίαρχοι πάντοτε της θαλάσσης, δεν θα παρέλειπον, υπερασπίζοντες πλέον τον εαυτόν των, έπειτα από μίαν τοιαύτην αυτοδούλωσιν της Ελλάδος εις τους εχθρούς των, να καταλάβουν την Κρήτην και τας άλλας νήσους μας τουλάχιστον... Θα εδημιουργούντο έτσι, όχι δύο, όπως το 1916, αλλά τρεις αυτήν την φοράν Ελλάδες... Αλλά τότε ο Ελληνικός λαός δικαίως θα ετάσσετο εναντίον της κυβερνήσεως, η οποία δια να τον προφυλάξη από τον πόλεμον, θα τον καταδίκαζε εις εθελουσίαν υποδούλωσιν μετ εθνικού ακρωτηριασμού...".
Αυτός ο "πατριωτισμός" του Μεταξά είχε καμιά σχέση με τον πατριωτισμό και τον ενθουσιασμό για τη νίκη των Ελλήνων; Σκεφτείτε μόνο ότι τους φυλακισμένους κομμουνιστές, που ζητούσαν με επιστολές τους να τους στείλουν στο μέτωπο να πολεμήσουν, το καθεστώς τους παρέδωσε στους Γερμανούς...
Του Γιώργου Παπανικολάου
