Η διαίρεση «μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί» που τροφοδότησε την πολιτική αντιπαλότητα και τροφοδοτεί τη διαίρεση της κοινωνίας μπροστά στο δημοψήφισμα δεν έχει ουσιαστική βάση. Δεν είναι διάκριση υπαρκτή, μια ταξική διάσταση ή μια διαίρεση με βάση δομημένα συμφέροντα μεγάλων ομάδων μέσα στην κοινωνία. Εάν υπήρχε κάτι τέτοιο θα ήταν μια κοινωνιολογικά «αποδεκτή» διάκριση.
Όμως στην ελληνική κοινωνία η διάκριση «μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί» επιβλήθηκε κομματικά και πρόκειται για μια διαίρεση που αρδεύεται από το θολό πηγάδι του εθνικολαϊκισμού:
* Μπορείς να δανειοδοτείσαι χωρίς ανταλλάγματα διότι μας χρωστούν και δεν τους χρωστάμε.
* Όλοι οι «ξένοι» για κάποιον απροσδιόριστο λόγο μισούν ή ζηλεύουν το «ανάδελφο» έθνος μας.
* Η Ελλάδα στο τέλος πάντα τα καταφέρνει να τα βολεύει διότι είμαστε έξυπνοι και «μάγκες».
Αυτά τα στοιχεία που ρίζωσαν στη νεοελληνική νοοτροπία, απόκτησαν πλέον πολιτικά χαρακτηριστικά. Στις παρούσες συνθήκες λοιπόν είναι δυνατόν αυτά ακριβώς να μας οδηγήσουν όχι απλώς σε διαίρεση (κάτι που καλλιεργείται συστηματικά) αλλά σε καταστροφή. Γιατί αντί να εκτιμήσουμε την πραγματικότητα και με ρεαλισμό να δώσουμε απάντηση έχοντας τη δυνατότητα να διακρίνουμε ανάμεσα στο κακό, το χειρότερο και το καταστροφικό (γιατί για μια τέτοιου είδους επιλογή μιλάμε πλέον), οι νοοτροπιακές διαστροφές λόγω του κληρονομημένου εθνικολαϊκισμού αποδιαρθρώνουν εντελώς τα πνεύματα που θα έπρεπε να είναι νηφάλια. Συνεπώς η δυνατότητα ορθής κρίσης πάει περίπατο.
Μιλάς με ανθρώπους που γνωρίζεις και τρελαίνεσαι παρακολουθώντας τις αντιφάσεις τους:
Ο ένας ζει από τα λεφτά του ΕΣΠΑ αλλά δηλώνει ότι θέλει εδώ και τώρα να «βγούμε από την Ευρώπη». Ο άλλος -άνθρωπος της αυτοδιοίκησης αυτός- μου έλεγε ότι πρέπει να «μηδενίσουμε το κοντέρ και να πάμε στη δραχμή», αλλά τον τελευταίο καιρό -το έλεγε ο ίδιος- η αυτοδιοίκηση που υπηρετεί τροφοδοτείται μόνο από ευρωπαϊκά προγράμματα...
Και από την άλλη μεριά ένας κρατικοδίαιτος επιχειρηματίας δηλώνει υπέρ του ΝΑΙ και θέλει τα μνημόνια που απελευθερώνουν την οικονομία. Ή φίλος που ασκεί κλειστό επάγγελμα μου λέει ότι θα ψηφίσει ΝΑΙ.
Δεν βγάζεις άκρη εάν προσπαθήσεις να δεις τη διάκριση «μνημονιακών –αντιμνημονιακών» στη βάση συμφερόντων. Γιατί η κρίση έκανε πολτό τις ιδεολογίες και ο εθνικολαϊκισμός μετέτρεψε σε απολύτως αντιφατικές έως και σχιζοφρενείς τις επιλογές των ανθρώπων. Ο γείτονάς μου που σήκωσε όλα τα λεφτά του από την τράπεζα κι έτρεχε δυόμισι το πρωί να βγάλει από τα ΑΤΜ το όριο ανάληψης, που μόλις ξημέρωσε κουβαλούσε λάδια και αλεύρι από το σουπερμάρκετ δήλωσε το μεσημέρι ότι θα ψηφίσει ΟΧΙ γιατί «για μία αξιοπρέπεια ζούμε». Δεν είναι ούτε παλαβός, ούτε σχιζοφρενής. Είναι φοβισμένος. Γι' αυτό το δημοψήφισμα όπως έγινε και όπως σχεδιάστηκε δεν μπορεί να αποτυπώσει τη λαϊκή βούληση. Θα καταγράψει την αντιφατικότητα στο μεγαλείο της γιατί ο καθένας το θολό «ερώτημα» του ψηφοδελτίου δεν το κατανοεί αλλά το μεταφράζει. Και χάνεται στη μετάφραση. Επομένως οι αναμονές των ανθρώπων από το δημοψήφισμα, είτε πουν ΝΑΙ είτε πουν ΟΧΙ, είναι κονιορτοποιημένες και απολύτως αλληλοσυγκρουόμενες. Υπάρχουν έτσι χιλιάδες διαφορετικά ΝΑΙ και χιλιάδες διαφορετικά ΟΧΙ.
Ωστόσο όλοι οφείλουν -ό,τι κι αν ψηφίσουν - να έχουν ξεκαθαρίσει ότι:
* η ψήφος τους δεν τελειώνει τη λιτότητα
* η ψήφος τους δεν διαγράφει το χρέος
* η ψήφος τους δεν ανοίγει τις τράπεζες
Το δημοψήφισμα όποιο αποτέλεσμα κι αν βγάλει, την καταστροφή που ήταν να κάνει την έκανε. Δυστυχώς. Ωστόσο πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα δεδομένο: Δεν υπάρχουν χρήματα!... (Φαντάζομαι να μην διαφωνεί κανείς). Τα αποθέματα σε χρήμα του κράτους έχουν σκουπιστεί ήδη. Δεν υπάρχει ευρώ στα ταμεία! Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν υπογραφεί γρήγορα νέα συμφωνία, οι τράπεζες δεν θα ανοίξουν, κι όταν ανοίξουν θα έχουν δεσμεύσει τις καταθέσεις. Καθώς σύντομα πρέπει να πληρωθούν συντάξεις, μισθοί και άλλες κρατικές υποχρεώσεις προς ιδιώτες το κράτος δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί (γιατί πού θα βρει τα ευρώ;) και θα αναγκαστεί να τυπώσει «χαρτιά» τα οποία θα δοθούν ως «ίσης» αξίας με το ευρώ. Αλλά μέσα σε λίγες ώρες ο πληθωρισμός και η μαύρη αγορά θα εγκατασταθούν μόνιμα στη ζωή μας.
Όσοι νομίζουν επιπόλαια ότι η αλλαγή νομίσματος είναι μια τεχνική διαδικασία δεν έχουν αντιληφθεί ότι πίσω από την επιστροφή στη δραχμή κρύβεται μια νέα κοινωνία με πολλαπλάσιες ανισότητες και κοινωνικές αποστάσεις. Ή για να το πω απλά: επιστροφή στη δραχμή σημαίνει σαν να βάζεις την Ελλάδα να ζήσει καταστάσεις που έζησαν οι κοινωνίες της ανατολικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων.
Είναι πολύ εύκολο να μιλάς για αξιοπρέπεια και περηφάνια και κατάργηση της λιτότητας... Αλλά τα πράγματα επιμένουν να μην λύνονται με ιδεολογήματα και καθησυχαστικές βεβαιότητες. Και ο εθνικολαϊκισμός αυτό ακριβώς κάνει: οδηγεί με περηφάνια στην καταστροφή.
Θωμάς Ψύρρας
