Το τέλος των μνημονίων αποτελεί μια αφορμή αναστοχασμού και αυτογνωσίας, προκειμένου να δούμε και να αναλύσουμε νηφάλια τις πραγματικές αιτίες, τις παθογένειες αλλά και τις πολιτικές αδυναμίες και ευθύνες που μας οδήγησαν στην αναγκαιότητα αποφυγής μιας άτακτης χρεοκοπίας μέσω προγραμμάτων με σημαντικές δομικές αδυναμίες που δεν λάμβαναν υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τα βαθύτερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και, ειδικά, των δομημένων κρατικών θεσμών και της δημόσιας διοίκησης.
Παράλληλα, η νέα σημαντικών προκλήσεων περίοδος δίνει μια εξαιρετική ευκαιρία αντικειμενικής καταγραφής των πραγματικών δυνατοτήτων, πλεονεκτημάτων, αδυναμιών και προβλημάτων της χώρας, προκειμένου να καταλήξουμε στη σύνταξη ενός στιβαρού, τεκμηριωμένου και ολιστικού σχεδίου για το μέλλον. Η αρχή έγινε με την κατάθεση της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής που είναι μια πρόσφορη βάση διαλόγου για τα επόμενα βήματα.
Το τέλος των μνημονίων είναι ένα γεγονός εξαιρετικής ιστορικής σημασίας. Είναι μια επιτυχία της χώρας, του ελληνικού λαού, που δικαιολογεί συναισθήματα χαράς και ικανοποίησης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να προκαλέσει ευφορία και εφησυχασμό. Είναι αληθές ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικές και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Ωστόσο απομένουν και πρέπει ακόμα να γίνουν πολλά και σημαντικά. Μπροστά μας είναι η συνέχιση της προσπάθειας, ο μετασχηματισμός της οικονομίας, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και κυρίως η ανάταση της κοινωνίας.
Είναι επίσης αληθές και αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η χώρα ανακτά μετά από χρόνια σημαντικούς και ικανούς βαθμούς ελευθερίας για την άσκηση επιμέρους πολιτικών που θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, όχι μόνο για την επιστροφή στην κανονικότητα, αλλά για τη δημιουργία μιας σύγχρονης χώρας για την οποία οι πολίτες θα είναι υπερήφανοι και θα επιθυμούν να ζουν, να δημιουργούν και να οραματίζονται σε αυτήν. Είναι η κατάλληλη στιγμή να αδράξουμε αυτήν τη δυνατότητα και να την μετασχηματίσουμε σε ευκαιρία για τη χώρα.
Καταρχάς θα πρέπει να σκύψουμε στα σημαντικά διαχρονικά, οικονομικά, κοινωνικά και δομικά προβλήματα που προκλήθηκαν από την άσκηση συγκεκριμένων πολιτικών, τόσο κατά τη μνημονιακή περίοδο, όσο - και κυρίως - επί δεκαετίες, παρά την προσπάθεια σε αρκετούς τομείς τα τελευταία τρία χρόνια. Απαιτούνται λύσεις, σε κάποιες περιπτώσεις άμεσες, οι οποίες δεν θα επουλώσουν μόνο τις πληγές αλλά θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες δομές για τον αποκλεισμό της πιθανότητας επανάληψής τους.
Ταυτόχρονα το συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον δημιουργεί νέα πεδία αντιπαραθέσεων και προκλήσεων για τα οποία πρέπει να προετοιμαζόμαστε κατάλληλα για να αποφύγουμε τυχόν επιπτώσεις και για να τα μετατρέψουμε σε πλεονεκτήματα και ωφέλειες για τη χώρα.
Η Ελλάδα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, με κυριότερο όλων το ανθρώπινο κεφάλαιό της. Επιβάλλεται στη νέα πραγματικότητα που έχουμε μπροστά μας να τα αναδείξουμε, να τα εκμεταλλευτούμε, να ανακαλύψουμε νέα, που σε συνδυασμό με την επίλυση των χρόνιων προβλημάτων, θα ισχυροποιήσουν τη χώρα στο ανταγωνιστικό διεθνοποιημένο περιβάλλον.
Σε αυτό το νέο πλαίσιο θα πρέπει να κατατεθούν προτάσεις, προτάγματα και προγράμματα που θα προκαλέσουν συγκρίσεις, ανταλλαγές απόψεων και ιδεών, συγκρούσεις πολιτικών επιλογών και ιδεών αλλά και ευρύτερες συγκλίσεις. Είναι κοινή ευθύνη η διαμόρφωση ενός κλίματος εθνικής συνεννόησης, ώστε όλοι, και κυρίως η κοινωνία των πολιτών, να συμμετάσχουν τόσο σε αυτόν τον μεγάλο, δημοκρατικό διάλογο όσο και στην υλοποίηση των κοινά αποδεκτών πορισμάτων του, μέσα στο πλαίσιο των δημοκρατικών θεσμών και των διακριτών ρόλων. Αυτό είναι το νόημα και η ουσία της Δημοκρατίας που η πλειονότητα των πολιτών ένιωσε ότι απωλέσαμε, έστω εν μέρει, τα τελευταία χρόνια. Τώρα είναι η στιγμή να ξαναπιάσουμε το νήμα.
* Από τον Δημήτριο Λιάκο
* Ο Δημήτριος Λιάκος είναι υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ
