Ίσως το νόημα της ζωής να είναι να ξεχνά κανείς. Να ζει στη λήθη και να μην δίνει σημασία σε όσα έχει κάνει. Ο Οδυσσέας πηγαίνει στους Λωτοφάγους (ραψ. ι -92-105) και οι σύντροφοί του τρώνε τους λωτούς και ξεχνούν τα πάντα. Κατά τον Όμηρο, όσοι ξεχνούν και προτιμούν τη λήθη, είναι ήρεμοι, πράοι, αλλά δεν είναι αυτό το νόημα της ζωής , μιας και ο Οδυσσέας φεύγει.
Ίσως το νόημα της ζωής να είναι να αποκτήσει κανείς υστεροφημία, να παραμείνει το όνομά του στους αιώνες. Ο Οδυσσέας πάει στον Άδη για να συναντήσει τον μάντη Τειρεσία και να μάθει τον δρόμο της επιστροφής. Εκεί συναντά τον Αχιλλέα, το πρότυπο πολεμιστή, που διάλεξε τη σύντομη δοξασμένη ζωή, από τα άσημα γεράματα. Ο Αχιλλέας όμως λέει στον Οδυσσέα ότι θα προτιμούσε να είναι δούλος στην υπηρεσία δούλου αλλά ζωντανός, παρά δοξασμένος και νεκρός, (θα προτιμούσα πάνω στη γη να ζούσα, κι ας ξενοδούλευα σε κάποιον άκληρο πια που να μην έχει και μεγάλο βιός, παρά να είμαι ο άρχοντας στον Κάτω Κόσμο των νεκρών. Στχ. 489-491, ραψ. λ ) Αυτό αποτελεί σοκ για τον Οδυσσέα και άρα, κατά τον Όμηρο, ούτε αυτό είναι το νόημα της ζωής.
Ίσως το πρότυπο ζωής να το αντιπροσωπεύει ο Αγαμέμνονας. Βασιλιάς, δοξασμένος, με ισχύ, εξουσία και πλούτο. Όμως ο Οδυσσέας τον συναντά και αυτόν στον Άδη. Η ζωή του Αγαμέμνονα τελείωσε άδοξα στο λουτρό του παλατιού του, δολοφονημένος από τη γυναίκα του. Τίποτα το ένδοξο. Άρα ούτε εκεί κρύβεται η ουσία της ζωής.
Ίσως η παραμονή στον Παράδεισο να είναι το ζητούμενο του ταξιδιού της πορείας ενός ανθρώπου. Ο Οδυσσέας έζησε στον παράδεισο για εφτά ολόκληρα χρόνια, στο νησί της Καλυψώς. Είχε τα πάντα, αλλά δεν του ήταν αρκετά. Ήθελε να γυρίσει πίσω στην πραγματική ζωή, με τα προβλήματά του, τον καθημερινό του αγώνα. Λίγο πριν φύγει από το νησί της Καλυψώς, η θεά για να τον δελεάσει να μείνει του υπόσχεται την αθανασία, αρκεί να μείνει για πάντα μαζί της. Ο Οδυσσέας δεν απαντά και έτσι αφήνει στον κάθε άνθρωπο να απαντήσει μόνος του, μιας και το δώρο αυτό είναι το μεγαλύτερο που θα μπορούσε να δοθεί ποτέ σε θνητό.
Ίσως οι απολαύσεις, που συμβολίζουν οι Σειρήνες, να είναι η ουσία της ζωής. Όμως οι Σειρήνες σκοτώνουν όποιον πλησιάζει κοντά τους. Οι απολαύσεις, μεθυστικές όπως το τραγούδι των Σειρήνων εξαπατούν, προσφέρουν μια εφήμερη ευχαρίστηση, αλλά στο τέλος οδηγούν σε τραγικά αποτελέσματα. Το μαρτύριο του Οδυσσέα, που δεμένος στο κατάρτι του πλοίου, εκλιπαρεί τους συντρόφους του να τον λύσουν για να πάει προς τις Σειρήνες, δείχνει πόσο δύσκολο είναι να αντισταθεί κανείς στις υλικές απολαύσεις.
Υπάρχουν και άνθρωποι που σε όλη τους τη ζωή, κυριαρχούνται από τα κατώτερα ένστικτα. Εκείνα που καταδυναστεύουν την ψυχή του ανθρώπου και ελέγχουν συχνά τη συμπεριφορά του. Αυτά τα πελώρια, δύσκολα να νικηθούν ένστικτα, τα εκπροσωπεί ο Κύκλωπας. Ο Όμηρος μας διδάσκει ότι δεν μπορούμε να τα σκοτώσουμε, υπάρχουν βαθιά μέσα μας. Οπότε μας προτρέπει να τα τυφλώσουμε, να τα αποπροσανατολίσουμε, να τα κάνουμε να μην μπορούν να ελέγχουν τη ζωή μας.
Μετά από πολλές δυσκολίες ο Οδυσσέας φτάνει στην Ιθάκη. Δεν πηγαίνει όμως κατευθείαν στο παλάτι του. Έχοντας υπομονή, μαθαίνει τι συμβαίνει και στο τέλος με καθημερινό αγώνα ξανακερδίζει την ζωή που είχε πριν φύγει για τον πόλεμο.
Ποιο λοιπόν είναι κατά την Οδύσσεια το βαθύτερο νόημα της ζωής; Ο Όμηρος καταλήγει τελικά στο: Ζήσε το τώρα... Ζήσε την στιγμή... Ζήσε τη ζωή σου... Μέσα από κάθε περιπέτειά του ο Οδυσσέας καταλαβαίνει ότι Ζει, ότι Υπάρχει... Γίνεται λοιπόν το σύμβολο του ακαταπόνητου ανθρώπου, που αγωνίζεται, που συχνά χάνει αλλά ποτέ δεν γίνεται αξιολύπητος. Γίνεται εκείνος ο άνθρωπος που έχει συνείδηση της μοναδικότητάς του και καταλαβαίνει ότι το πιο όμορφο πλάσμα στην φύση είναι τελικά: Ο εαυτός του.
Από τον Νίκο Τάχατο
φιλόλογο
