Έχω πολλές φορές τοποθετηθεί με κραυγή αγωνίας, και δημόσια και σε κάθε φορέα, που συμμετείχα, υποστηρίζοντας ότι η αιτία της καταστροφής της ελληνικής εκπαίδευσης είναι μία και μοναδική: Το γεγονός ότι οδηγούμε σχεδόν όλα τα παιδιά στα Ανώτατα Ιδρύματα. Όλα τα προγράμματα σπουδών από το δημοτικό έως και το τέλος λυκείου έχουν έναν και μοναδικό στόχο: Πώς το παιδί θα οδηγηθεί σε μια πανεπιστημιακή σχολή. Οι γονείς από την είσοδο των παιδιών τους στο νηπιαγωγείο ένα μόνο πράγμα έχουν στο μυαλό τους: Πώς το παιδί τους θα πετύχει σε 15 χρόνια σε μια σχολή της δικής τους αρεσκείας. Και όλο αυτό είναι ένας φαύλος κύκλος, οι κυβερνήσεις για καθαρά πελατειακούς λόγους δημιουργούν νέα τμήματα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ), αλλάζουν συνεχώς τις εισαγωγικές, και αυξάνουν τους εισακτέους. Είναι γεγονός ότι και παρά τη μείωση των τμημάτων το 2010 με το σχέδιο «ΑΘΗΝΑ», οι εισακτέοι αυξήθηκαν. Και ο φαύλος αυτός κύκλος συνεχίζεται από τη δεκαετία του ΄80 και μετά, οι Ελληνες γονείς έχουν αυτήν την νοοτροπία και οι κυβερνήσεις για λόγους πελατειακούς την ενισχύουν.
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι:
1) Με αυτόν τον τρόπο υποβαθμίζεται η Ανώτατη εκπαίδευση, τόσο λόγω έλλειψης πόρων (αφού οι αναγκαίοι πόροι εξαρτώνται από τον αριθμό των φοιτητών), όσο και από άποψη ουσιαστική, γιατί δεν μπορείς να κάνεις εκπαίδευση σε ένα τμήμα που η δυναμικότητα του είναι 200 φοιτητές τον χρόνο και εισάγονται, παρά την θέληση του πανεπιστημίου, πάνω από 1.000 φοιτητές.
2) Επενδύει το κράτος, και άρα οι Έλληνες φορολογούμενοι, τεράστια ποσά για τις σπουδές των ελληνοπαίδων, και το αποτέλεσμα είναι είτε να τροφοδοτούμε με έτοιμους επιστήμονες όλες τις χώρες του κόσμου, είτε τα πτυχία να κοσμούν τα σπίτια ανειδίκευτων εργαζομένων. Επιμένω εδώ και καιρό να γίνει μια επίσημη έρευνα πάνω στα στοιχεία της μεγάλης προκήρυξης για την καθαριότητα των δήμων που έγινε τον χειμώνα του 2018, για να καταγραφεί το ποσοστό πτυχιούχων που έκαναν αίτηση για μια μόνιμη θέση ως εργάτες καθαριότητας.
3) Με αυτόν τον τρόπο η εκπαίδευση όλων των βαθμίδων υποβαθμίζεται. Ο κύριος λόγος είναι ότι ο βασικός στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι (έστω και χωρίς να ομολογείται) η είσοδος των παιδιών στην Ανώτατη εκπαίδευση. Όλα τα προγράμματα σπουδών και οι εκπαιδευτικές μεθοδολογίες καθοδηγούνται απ' αυτό. Έτσι, όλη η εκπαίδευσή μας δομείται με βασικό εργαλείο το φροντιστήριο και την επίδοση των μαθητών. Για παράδειγμα, κανένας γονιός δε νοιάζεται αν το παιδί μάθει να μιλάει καλά ελληνικά, το θέμα είναι να γράφει καλές εκθέσεις, γιατί αυτό εξετάζεται. Και δεν μιλάμε για το Λύκειο στο οποίο επί της ουσίας η εκπαίδευση έχει καταργηθεί, αφού θεωρείται προθάλαμος των εξετάσεων. Η εκπαίδευση από το δημοτικό έχει αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά. Δεν μιλάμε πια για μια γενική παιδεία των παιδιών, δεν μιλάμε για την αγάπη για τη γνώση, την αγάπη για το διάβασμα, την αγάπη για την τέχνη η την εμπέδωση της δημοκρατίας και της ανθρωπιάς. Δε μιλάμε για τη συνεργατική εκπαίδευση, για τη βιωματική εκπαίδευση, για το εκπαιδευτικό παιχνίδι. Από την άλλη πλευρά η ελληνική εκπαίδευση έχει εξοστρακίσει τις δεξιότητες. Στην εκπαίδευσή μας έφτασε να θεωρείται «ανατριχιαστικό» να διδάξουμε στα παιδιά μας το υπέροχο δώρο «το να εργάζονται και να δημιουργούν με τα χέρια». Η τεχνολογία και η χειροτεχνία έχουν εξαφανιστεί από τα σχολεία και αντικαθίστανται από τα «κουλτουριάρικα», θεωρητικά και ακαδημαϊκών προδιαγραφών πρότζεκτ. Και βέβαια πού να περισσέψουν πόροι από τα ΑΕΙ με 80.000 νέους φοιτητές κάθε χρόνο, για να ενισχυθεί το δημοτικό σχολείο και οι άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης.
4) Η εκπαίδευσή μας έχει καταργήσει επί της ουσίας τελείως τη μέση τεχνική- επαγγελματική εκπαίδευση. Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα. Μια σωστά οργανωμένη τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία θα οδηγούσε τα παιδιά στα 17 τους χρόνια στο να μπορούν να βρουν εργασία η να γίνουν αυτοαπασχολούμενοι επαγγελματίες, θα τα έκανε να μην θέλουν να πάνε στην Ανώτατη εκπαίδευση. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό, δεν λέμε κάτι πρωτότυπο, σε όλο τον κόσμο εκτός της χώρας μας έτσι είναι οργανωμένη η εκπαίδευση. Αυτό, για να γίνει, δεν θέλει διαφημίσεις στην τηλεόραση, αλλά πολιτική βούληση, πόρους και αποφασιστικότητα. Στα παιδιά και τους γονείς τους δεν μπορείς να φράξεις τον δρόμο προς το πανεπιστήμιο δια νόμου. Μόνο αν δουν ότι υπάρχει διέξοδος, η οποία οδηγεί πολύ πιο γρήγορα σε επαγγελματική αποκατάσταση και χωρίς να ξοδέψουν μια περιουσία, μόνο τότε θα αλλάξουν γνώμη και σιγά-σιγά θα καταρρεύσει μια στρεβλή νοοτροπία.
Το νομοσχέδιο λοιπόν της κυβέρνησης είναι λάθος και μια από τα ίδια, διότι:
1. Ασχολείται με τις εισαγωγικές στα ΑΕΙ για άλλη μια φορά. Ό,τι και να γίνει σε αυτόν τον τομέα το αποτέλεσμα θα είναι πάντα το ίδιο. Το νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει επί της ουσίας καμία μεταρρύθμιση για όλες τις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Οι περιστασιακές αλλαγές σε ωράρια και μαθήματα που πιθανόν περιλαμβάνει δεν είναι αλλαγές ουσίας.
2. Σε συνδυασμό με την προσπάθεια, στο άλλο νομοσχέδιο για την κατάργηση-συγχώνευση των ΤΕΙ, θα διπλασιαστούν τα πανεπιστημιακά τμήματα και μάλλον θα αυξηθούν (σίγουρα δε θα μειωθούν) οι εισακτέοι. Οι ελάχιστοι πόροι που υπάρχουν λόγω της κρίσης, θα κατευθυνθούν στην αναδιάρθρωση της Ανώτατης εκπαίδευσης. Πέραν αυτού μια τεράστια περιουσία και πόροι των υπό κατάργηση ΤΕΙ φαίνεται ότι θα πάνε χαμένοι.
3. Γι' άλλη μια φορά δε γίνεται καμία αναφορά για αναβάθμιση της μέσης τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Όλη η προσπάθεια στον τομέα αυτό σταμάτησε στη μαθητεία (θετική ενέργεια), και στις διαφημίσεις για τα ΕΠΑΛ στην τηλεόραση. Όσον αφορά στα διετή τμήματα τεχνικής εκπαίδευσης που εξαγγέλθηκαν ότι θα ιδρυθούν στο πλαίσιο της συγχώνευσης των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, κατά τη γνώμη μας, είναι από τώρα «πεθαμένα». Ο λόγος είναι απλός: Τα τμήματα αυτά δημιουργούνται για να δέχονται τους αποτυχόντες των ΑΕΙ. Ποιος μαθητής άραγε θα πάει σε αυτά τα τμήματα επειδή το θέλει; Επειδή το επέλεξε για να γίνει επαγγελματίας; Η σαραντάχρονη πείρα μου στην τεχνική εκπαίδευση λέει ότι το παιδί στα 17 του δεν πιάνει πια κατσαβίδι, δεν πιάνει ψαλίδι κομμωτή, δεν πιάνει κουτάλα μάγειρα. Αν αποτύχει στις πανελλήνιες εξετάσεις, θα ψάξει να βρει μια Ανώτατη σχολή είτε ιδιωτική, είτε στο εξωτερικό (παρά τις δυσκολίες της οικονομικής κρίσης), για να εκπληρώσει έτσι το πεπρωμένο που του καθόρισε το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα... να πάρει ένα πτυχίο ΑΕΙ, άσχετα αν θα δουλέψει με αυτό!
Από τον Γιώργο Σούλτη
* Ο Γιώργος Σούλτης είναι επίκουρος καθηγητής του ΤΕΙ Θεσσαλίας
