Συνάμα, τούτη τη μέρα χαίρονται τα βουνά, οι βουνοκορφές, τα λαγκάδια και όλη η φύση, γιατί ο Ηλίας είναι ο άγιος των κεραυνών, των ανέμων, της βροχής και των μετεωρολογικών γενικότερα φαινομένων.
Ο Ηλίας αγωνίστηκε σθεναρά για την εξύψωση της λατρείας τού ενός και αληθινού Θεού και πολέμησε με πάθος τις ειδωλολατρικές τάσεις. Ο λόγος του είχε χαρακτήρα εξυγιαντικό και στόχος του ήταν να μεταδοθεί στον λαό και στους βασιλείς, η ηθική και ο ενάρετος βίος. Όλη η προσπάθειά του συνοδεύτηκε από αξιόλογα θαύματα, όπως έγινε κατά τη θυσία στο βουνό Κάρμηλος, για την καταπολέμηση των ιερέων της ειδωλολατρίας και να περιοριστεί η θρησκεία του Βαάλ...
Ο Προφήτης έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη ζωή των Ελλήνων και στις νεοελληνικές δοξασίες, μπήκαν εικόνες και γεγονότα του Προφήτη, αλλά δημιουργήθηκαν και αρκετά έθιμα για τη γιορτή του. Για τον λαό μας είναι ο Αη- Λιάς, ο άγιος της βροχής, ο νεφοκράτορας με τις ατέλειωτες ιδιότητες, όπως είχε και στη μυθολογία ο νεφεληγερέτης, υετός και κεραύνειος Δίας. Ο Ηλίας ταυτίστηκε με τον Ήλιο, αφού έχει και ηχητική ομοιότητα, αλλά και επειδή ο ήλιος είχε ταυτιστεί με το Δία, ο οποίος χαρακτηρίζεται Θεός των μετεωρολογικών φαινομένων, στις κορυφές των βουνών. Έτσι, τα ξωκλήσια του Προφήτη είναι κτισμένα σε βουνά, βουνοπλαγιές και δικαιολογείται αυτό από κάποια σχετική παράδοση. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή ο Ηλίας ήταν ναυτικός και είχε κουραστεί από τη ζωή αυτή και θέλησε στη συνέχεια να εγκατασταθεί σε μέρος, όπου οι άνθρωποι δεν γνώριζαν τη θάλασσα. Πήρε στους ώμους του ένα κουπί και ρωτούσε τους ανθρώπους που συναντούσε να του πουν τι ήταν αυτό το ξύλο. Όσο οι ερωτώμενοι απαντούσαν κουπί, τόσο πιο ψηλά τραβούσε, ώσπου έφτασε σε μια ψηλή κορυφή, όπου οι άνθρωποι εκεί του απάντησαν ότι είναι ένα απλό ξύλο. Έτσι, κατάλαβε πως οι άνθρωποι δεν γνώριζαν τη θάλασσα και έμεινε μαζί τους. Η παράδοση αυτή ταυτίζεται και με τη διήγηση του Ομήρου. όπου ο Οδυσσέας καθοδηγείται από τον Τειρεσία να σκοτώσει τους μνηστήρες, να πάρει στα χέρια του ένα κουπί και να μεταβεί σε μέρος που να μη ξέρουν τι είναι αυτό.
Ο λαός μας συνέδεσε το πρόσωπο του Ηλία με τις βροντές και τις αστραπές από το εξής γεγονός: «Ο Προφήτης, είναι πάνω σε άρμα που το σέρνουν τέσσερα πύρινα άλογα και κυνηγά τον δράκοντα – διάβολο στον ουρανό, με όπλο τον κεραυνό». Άλλωστε, σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση, ο Προφήτης, ανηρπάγη στον ουρανό με πύρινο άρμα. Κατά την αρπαγή του έριξε από ψηλά τη «μηλωτή», που ήταν σύμβολο της προφητικής και θαυματουργικής δύναμής του, στον διάδοχό του Προφήτη Ελισαίο. Για τα άλλα καιρικά φαινόμενα ο λαός μας πιστεύει τα εξής: Οι αστραπές προκύπτουν από τις κινήσεις του μαστιγίου, καθώς ο Ηλίας οδηγεί τα άλογα, οι βροντές γίνονται από τον θόρυβο που κάνει το άρμα και ο κεραυνός πέφτει, όταν το άρμα συγκρούεται με τις πέτρες. Εξάλλου, σύμφωνα με την Αποκάλυψη της οσίας Αναστασίας, ο Ηλίας κρατά τον τροχό και τις πύλες των υδάτων και για τον λόγο αυτό σε περιόδους ανομβρίας κάνουν οι άνθρωποι λιτανείες στον Προφήτη. Επίσης αναφέρεται ότι ο Ηλίας έδεσε τον ήλιο, τον ουρανό και τα νέφη και είναι στη δύναμή του και στη χάρη του να προσφέρει στους ανθρώπους τη βροχή, το χιόνι και τον ούριο άνεμο».
Οι πιστοί την ημέρα της γιορτής του ανάβουν φωτιές στις βουνοκορφές, όπου είναι κτισμένα τα ξωκλήσια, ενώ στην περιοχή Χαλκιδικής έκαναν το γνωστό κουρμπάνι, με σφαγή κριαριών ή και ταύρων και μοίρασμα φαγητού στο εκκλησίασμα. Εξάλλου, ο λαός μας έπλασε και ορισμένες παροιμίες για τη γιορτή του Προφήτη. «Απ'τ'Αλιός, γέρνει ο ήλιος αλλιώς» « ήρθε Αη- λιάς, βάλε ξύλα στη φωλιά'ς».
Ο Ηλίας, συσχετίστηκε και με την έλευση του Μεσσία: ενώ σύμφωνα με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο εμφανίζεται στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και συσχετίζεται με τον Ι. Πρόδρομο. Ο Ιησούς, όταν τον ρώτησαν οι μαθητές του, Ιωάννης, Πέτρος και Ιάκωβος για τον Ηλία τους απάντησε: «Ο Ηλίας, καθώς προφήτευσε ο Μαλαχίας, θα έρθει πρώτα και θα αποκαταστήσει τις σχέσεις των ανθρώπων. Σας λέγω, ότι ήρθε τώρα πια ο Ηλίας. Ήλθε, δηλαδή ο κατά πάντα όμοιός προς τον Ηλία, Ιωάννης» Έτσι, ο παραπάνω βιβλικός υπαινιγμός βεβαιώνεται στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Από τον Απόστολο Ποντίκα
* Ο Απόστολος Ποντίκας, είναι δάσκαλος, θεολόγος, φιλόλογος, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, επιτ. σχολικός σύμβουλος.
