Τα παιδιά μας αισθάνονται μεγαλύτερη δέσμευση και ευθύνη γιατί καλούνται να λύσουν βασικά και πρωταρχικά ζητήματα επιβίωσης μέσα από την επαγγελματική τους επιλογή. Από την άλλη, υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι η κρίση αφήνει στους νέους το περιθώριο να επιλέξουν ελεύθερα αφού σήμερα όλοι οι επαγγελματικοί προσανατολισμοί έχουν προβλήματα! Και οι δύο απαντήσεις είναι αληθείς, όμως δεν συνιστούν ολοκληρωμένες απαντήσεις.
Δεν είναι δυνατό να προβλέψουμε, βέβαια, πώς θα είναι η μελλοντική αγορά εργασίας, διότι οι οικονομικές, πολιτικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και άλλες ενδεχομένως συνθήκες που μπορεί να την επηρεάσουν δεν είναι συνήθως σταθερές ούτε εύκολα προβλέψιμες και γενικά, δεν μπορούμε να έχουμε μια ακριβή εικόνα του πώς θα είναι ο κόσμος μας τα επόμενα χρόνια. Μπορούμε όμως να διακρίνουμε τις τάσεις για ανάπτυξη σε κάποιους επαγγελματικούς τομείς, όπως και να διαβλέψουμε την αβεβαιότητα που θα επικρατεί σε κάποιους άλλους. Με βάση τα συμπεράσματα των σχετικών ερευνών, οι τομείς στους οποίους διαβλέπουν οι ερευνητές ότι θα υπάρξει προσφορά θέσεων απασχόλησης είναι οι ακόλουθοι:
* Υγεία και Κοινωνική Φροντίδα: Αναμένεται ότι θα υπάρξει μια σημαντική αύξηση στα επαγγέλματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας, λόγω δημογραφικών παραγόντων (αύξηση του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού), κοινωνικών τάσεων (εργαζόμενοι γονείς που χρειάζονται βοήθεια στη φροντίδα των παιδιών τους) καθώς και ευκαιριών που θα προκύψουν από την ιατρική έρευνα και καινοτομία. Επίσης, επειδή οι άνθρωποι δίνουν όλο και περισσότερη σημασία στην πρόληψη των ασθενειών, στην καλή τους εμφάνιση, στην ψυχική υγεία και στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής θεωρείται ότι θα υπάρξει ζήτηση σε πλαστικούς χειρουργούς καθώς και σε διαιτολόγους, διατροφολόγους, συμβούλους ψυχολόγους, και επαγγελματικούς συμβούλους.
* Νέες Τεχνολογίες και Πληροφορική: Καθώς θα εξελίσσεται η τεχνολογία, οι επαγγελματίες του χώρου της Πληροφορικής, όπως οι προγραμματιστές, οι αναλυτές συστημάτων, οι σχεδιαστές και δημιουργοί προγραμμάτων, οι σχεδιαστές ιστοσελίδων, οι σχεδιαστές εφαρμογών για τα smartphones και τα tablets, οι υπεύθυνοι ασφάλειας δεδομένων, οι καθαριστές δεδομένων κ.λπ. φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να έχουν μεγάλη ζήτηση. Ο κατάλογος με τα επαγγέλματα στον τομέα των εφαρμογών πληροφορικής μοιάζει να μην έχει τέλος, ωστόσο η Ευρώπη φαίνεται ότι «κινδυνεύει να μείνει από "ψηφιακά χέρια". Η ΕΕ εκτιμά ότι ως το 2020 η Ευρώπη θα βρεθεί μπροστά σε ένα μεγάλο χάσμα, καθώς περί τις 825.000 θέσεις εργασίας στον τομέα των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής θα είναι κενές λόγω έλλειψης επαγγελματιών με προχωρημένες δεξιότητες. Αντίστοιχο χάσμα εντοπίζεται στις ΗΠΑ, όπου μόνο τα κενά στον τομέα της κυβερνοασφάλειας (ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών-διαδίκτυο) ξεπερνούν τα 3 εκατ. θέσεις εργασίας.
* Ρομποτική: Τα ρομπότ γίνονται όλο και περισσότερο χρήσιμα στη βιομηχανία, στον στρατό, στην ιατρική και άλλους τομείς, διότι είναι αποτελεσματικά στην εκτέλεση επικίνδυνων και δυσάρεστων εργασιών, πολύ λεπτών εξειδικευμένων εργασιών, ποτέ δεν βαριούνται και δεν διασπάται η προσοχή τους.
* Ενέργεια και περιβάλλον: Η κλιματική αλλαγή και η μείωση των ενεργειακών πηγών οδηγεί στην ανάγκη για περισσότερες εναλλακτικές μορφές ενέργειας, όπως η δύναμη του ανέμου, η ηλιακή ενέργεια ή η γεωθερμική ενέργεια, οπότε φαίνεται ότι θα υπάρξει ζήτηση μελλοντικά σε επαγγέλματα σχεδιασμού και συντήρησης αιολικών πάρκων, εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών, σχεδιαστών εναλλακτικών αυτοκινήτων, μηχανικών περιβάλλοντος, βιοκλιματολόγων και γεωπόνων εξειδικευμένων σε τεχνικές όπως η υδροπονία και η αεροπονία. Παράλληλα, καθώς η ανακύκλωση μπαίνει στην καθημερινότητά μας και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί επιτακτική ανάγκη, οι κανονισμοί για τη διαχείριση αποβλήτων γίνονται όλο και πιο αυστηροί. Αυτό σημαίνει ότι η συγκεκριμένη βιομηχανία θα παρουσιάσει μίαν ανάπτυξη και θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας ειδικών ανακύκλωσης και διαχείρισης άχρηστων υλικών.
Η Ευρώπη σήμερα επενδύει στα «πράσινα επαγγέλματα», τα οποία, αναγκαίο είναι να τονισθεί, δεν περιλαμβάνουν μόνο επαγγέλματα υψηλής τεχνολογίας για τη μορφωμένη ελίτ. Βεβαίως, χρειαζόμαστε επιστήμονες, ερευνητές και μηχανικούς οι οποίοι θα αναπτύξουν τεχνολογίες που θα περιορίζουν την κατανάλωση ενέργειας και πόρων όμως ταυτόχρονα θα χρειάζονται διάφορες ειδικότητες τεχνιτών. Για παράδειγμα, ένας αρχιτέκτονας μπορεί να σχεδιάσει το τέλειο οικολογικό σπίτι, χρησιμοποιώντας την τελευταία τεχνολογία για να μειώσει τη χρήση ενέργειας και να αυξήσει τη θερμαντική επάρκεια, αλλά το κτίριο θα χτιστεί από κτίστες και θα χρειαστεί, ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς και λοιπούς τεχνίτες. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο αυτοί οι τεχνίτες να πάρουν την κατάλληλη κατάρτιση για να αξιοποιήσουν τις πράσινες τεχνολογίες και εφαρμογές.
* Διεθνές Δίκαιο: Η έμφαση που δίδεται στις διεθνείς συναλλαγές, το εμπόριο, τις επιχειρήσεις κ.λπ. αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης και των νέων τεχνολογιών. Οι οργανισμοί μελλοντικά θα ζητούν άτομα τα οποία θα έχουν την εκπαίδευση, την εμπειρία και τις δεξιότητες να διαχειριστούν ζητήματα που σχετίζονται με το διεθνές ή διακρατικό δίκαιο, με τους φορολογικούς κώδικες, την εργασιακή και περιβαλλοντική νομοθεσία κ.λπ.
* Εκπαίδευση: Καθώς ο πληθυσμός του πλανήτη αυξάνεται αυξάνονται και οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι που χρειάζεται να επανεκπαιδευτούν για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, στο μέλλον η διδασκαλία μπορεί να μην γίνεται στις αίθουσες αλλά περισσότερο εξ αποστάσεως με σύγχρονη ή ασύγχρονη εκπαίδευση μέσω Η/Υ ή με μικτές τεχνικές, οδηγώντας στην ανάγκη για περισσότερους «εικονικούς» δασκάλους και δημιουργούς εκπαιδευτικού υλικού για εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
* Μάρκετινγκ και Πωλήσεις: Παρατηρείται, μάλιστα, ότι ενώ το «παραδοσιακό» μάρκετινγκ έχει πληγεί από την οικονομική κρίση, το digital marketing αναπτύσσεται ραγδαία. Στον τομέα των Πωλήσεων υπάρχει μείωση της ζήτησης σε παραδοσιακούς πωλητές λόγω της αυτοματοποίησης και της συνεχούς αύξησης των διαδικτυακών πωλήσεων. Οι πωλήσεις μέσω διαδικτύου αναμένεται να αυξήσουν τις ανάγκες στον τομέα της διανομής των προϊόντων καθώς και στο μάνατζμεντ, τον σχεδιασμό και την οργάνωση των πωλήσεων (logistics). Επίσης, φαίνεται ότι θα αυξηθούν οι ανάγκες για προγραμματιστές και αναλυτές δεδομένων για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις και τη διαχείριση της μεταφοράς των αγαθών.
Από την Τζένη Γαλάνη*
* Η Τζ. Γαλάνη είναι MSc. σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού Ινστιτούτο Ψυχοκοινωνικής Ανάπτυξης (Ι.Ψ.Α), Λάρισα ipsyd@otenet.gr, www.ipsa.gr
