Ας μην ξεχνάμε ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει αυξήσει κι άλλες φορές τα επιτόκια στο παρελθόν, αλλά η ανακούφιση των επενδυτών αποδείχθηκε βραχυπρόθεσμη. Η κατάρρευση της ισοτιμίας της τούρκικης λίρας σε σχέση με το δολάριο από 1,8 λίρες =1 δολάριο πριν πέντε χρόνια, στη σημερινή ισοτιμία 4,69 λίρες =1 δολάριο Η.Π.Α.
Η οικονομία της Τουρκίας αναπτύχθηκε με πολύ υψηλούς ρυθμούς τα τελευταία δέκα χρόνια, κυρίως ως αποτέλεσμα μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής που ακολούθησε. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης των δαπανών αυτών γίνονταν με εξωτερικό δανεισμό. Παρόλα αυτά τα νούμερα λένε ότι η Τουρκία κατάφερε να αυξήσει το κατά κεφαλήν εισόδημα σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης, από τα 12.000 δολάρια στα 25.800 δολάρια. Όμως αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης στηρίχθηκε στη κατανάλωση και στον εξωτερικό δανεισμό, υπερθερμαίνοντας την οικονομία της. Ήταν επομένως μονόδρομος η αύξηση των επιτοκίων από τη Κεντρική Τράπεζα της χώρας.
Η αλήθεια είναι ότι οι αγορές φωνάζουν εδώ και καιρό ότι η Τουρκία έχει προβλήματα. Άλλωστε η εκθετική άνοδος της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας είναι ξεκάθαρη ένδειξη μίας νομισματικής κρίσης. Το πιο μεγάλο πρόβλημα με αυτή την άνοδο το έχουν οι εταιρείες της γείτονας χώρας, που είναι δανεισμένες σε αυτό το νόμισμα. Τα ίδια πάνω κάτω ισχύουν και για όσες είναι δανεισμένες σε ευρώ. Οι αμέσως επόμενοι που έχουν πρόβλημα είναι οι πολίτες, που βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη σε σχέση με τα εισαγόμενα προϊόντα να καταρρέει.
Ο Τούρκος πρόεδρος συχνά κατηγορεί τις αγορές, τους οίκους αξιολόγησης και τους «κακούς» επενδυτές που προσπαθούν να αλλοιώσουν την εικόνα του έναν περίπου μήνα πριν τις πρόωρες εκλογές. Στο μεταξύ, το Bloomberg κάνει λόγο για νομισματική κρίση χωρίς προηγούμενο. Τα στοιχεία επίσης λένε ότι η Τουρκία ανταγωνίζεται την Αργεντινή, την Αγκόλα και τη Βενεζουέλα ως προς τις χειρότερες επιδόσεις του νομίσματός της για τη φετινή χρονιά.
Βέβαια η κατάρρευση έχει και τα "θετικά" της. Η χώρα καθίσταται πολύ φθηνή ως τουριστικός προορισμός, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει ηρεμία και ασφάλεια. Φυσικά, αν για οποιονδήποτε λόγο ο τουρισμός δεν πάει καλά, τα πράγματα θα γίνουν τραγικά δύσκολα. Ίσως αυτή η κρίσιμη παράμετρος του τουρισμού, δώσει στην Ελλάδα ένα πολύ ήρεμο καλοκαίρι, χωρίς θερμά επεισόδια με τους γείτονες.
Επιστρέφοντας στις αγορές συναλλάγματος και στην κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας τόσο με το ευρώ όσο και με το δολάριο, θα έλεγα ότι τελικά ο Κεμάλ ζει και λέγεται καπιταλιστική οικονομία. Όποιος σουλτάνος νομίζει ότι μπορεί να ελέγξει την οικονομία κόντρα στους νόμους που τη διέπουν, σύντομα ανακαλύπτει την αλήθεια με πολύ σκληρό τρόπο. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για μια αρκετά καπιταλιστική οικονομία, όπως της Τουρκίας. Για να δούμε λοιπόν, θα έχει καλύτερη τύχη ο «Σουλτάνος» σήμερα, σε σχέση με το Σουλτάνο της εποχής του Κεμάλ;
Του Σέλιου Ορφανάκη
* Ο κ. Στέλιος Ορφανάκης είναι καθηγητής (M.Sc) Φυσικών και Θετικών Επιστημών στη Δημόσια Εκπαίδευση
