Λέξεις που όταν αναφερόμαστε στο Μάη του ’68 δε γίνεται παρά να βρίσκονται στο επίκεντρο. Διότι ήταν αυτές οι λέξεις που κατά τη διάρκεια των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στη Γαλλία το Μάιο και τον Ιούνιο του 1968 ωθούσαν συνεχώς τους φοιτητές να παλεύουν και να διεκδικούν. Και μπορεί το αποτέλεσμα να μη δικαίωσε τις προσδοκίες και τα όνειρα που έκαναν, ωστόσο οι έντονες επικρίσεις κατά της αναχρονιστικής μάθησης και οι προβληματισμοί που τέθηκαν, τόσο από τους φοιτητές όσο και από τους εργαζομένους,θα άλλαζαν τη Γαλλία για πάντα. Ο δυτικός κόσμος δε θα ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος.
Ο Παρισινός Μάης μπορεί, παρά το γεγονός ότι συμπύκνωνε όλες τις τάσεις της παγκόσμιας εξέγερσης, να ξεκίνησε και να τελείωσε στη Γαλλία, ωστόσο οι απαρχές του δε θα πρέπει να αναζητηθούν μέσα σ’ αυτή. Ήδη από το 1964 στην Αμερική διεξάγονταν διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι οποίες εντάθηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα με τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Φοιτητικές διαμαρτυρίες, οι οποίες κατέληξαν σε βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία, έλαβαν επίσης χώρα στην Ολλανδία, τη Μ. Βρετανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, το Μεξικό, την Αργεντινή, καθώς και την Ιταλία, με τη Ρώμη να παραλύει. Η κατάσταση λοιπόν αυτή που επικρατούσε σε παγκόσμιο επίπεδο συνδέεται άρρηκτα με τον Μάη του ’68 στη Γαλλία.
Όταν λοιπόν ο πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης κάλεσε την αστυνομία να απομακρύνει τους φοιτητές που είχαν συγκεντρωθεί στο προαύλιο για να συμπαρασταθούν σε συναδέλφους τους που παραπέμφθηκαν στο πειθαρχικό ως πρωταίτιοι της αναταραχής που είχε ξεσπάσει στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, ουσιαστικά μετέτρεψε τη φλόγα που σιγοέκαιγε στις καρδιές των φοιτητών σε μια δυνατή φωτιά που έμελλε να συγκλονίσει τόσο τη Γαλλία όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Μία ολόκληρη νέα γενιά αμφισβήτησε την κοινωνική, πολιτική και ηθική τάξη που είχε επικρατήσει μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου και επιδίωξε να ανατρέψει όλο το σύστημα αξιών.
Φυσικά, η πολιτική ριζοσπαστικοποίηση των νέων της εποχής δε θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητα τα συνδικάτα και το γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα, και παρά την μέχρι τότε υποτίμηση των φοιτητών, βλέποντας τις εικόνες της βίαιης συμπεριφοράς των οργάνων της τάξης και των κακοποιημένων διαδηλωτών, κάλεσαν την εργατική τάξη να αντισταθεί στο αυταρχικό στυλ διακυβέρνησης του στρατηγού Σαρλ Ντε Γκωλ και να εκδηλώσει έμπρακτα τη συμπαράστασή της στους φοιτητές. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι με τη στήριξη περίπου δέκα εκατομμυρίων εργαζομένων – τα 2/3 δηλαδή του εργατικού δυναμικού της χώρας – το κίνημα αυτό διαμαρτυρίας μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού θα διεκδικούσε μέχρι τέλους τα δίκαια αιτήματά του, ο συμβιβασμός δεν άργησε να έρθει.
Οι «Συμφωνίες της Γκρενέλ» και οι εκλογές της 23ης και 30ης Ιουνίου με τη σαρωτική νίκη του Ντε Γκωλ επισφράγισαν οριστικά την τύχη της εξέγερσης. Ο «Μάης» τελείωσε και οι φοιτητές επέστρεψαν στα πανεπιστήμια με τη Γαλλία να μην είναι η ίδια την επόμενη μέρα. Φοιτητές και εργάτες, «πολεμώντας» μαζί πλάι – πλάι συνειδητοποίησαν τα προβλήματα και τις ευθύνες τους και αναζήτησαν την ελευθερία τους σε επίπεδο κουλτούρας, εκπαίδευσης και δικαιωμάτων μακριά από κομματικές παρατάξεις και προσδιορισμούς. Παρά την όποια καθοδήγηση από διάφορες πολιτικές ομάδες, οι Γάλλοι πέτυχαν τη μετάβαση από το μεταπολεμικό συντηρητισμό στις φιλελεύθερες ιδέες και κατά τα επόμενα χρόνια η Γαλλία κατέστη περισσότερο δεκτική στις κοινωνικές αλλαγές. Τα γεγονότα του Μαΐου του 1968, ως αμφισβήτηση απέναντι στις κοινωνικές δομές και τις παραδοσιακές αξίες, εγκαινίασαν την εμφάνιση κινημάτων νέου τύπου, τις περισσότερες φορές έξω από τα παραδοσιακά κόμματα και τα εργατικά συνδικάτα.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά τα γεγονότα που συγκλόνισαν τη Γαλλία και τον κόσμο, οι αιτίες για έναν νέο «Μάη» είναι περισσότερες και φυσικά οξύτερες. Οι φοιτητές το 1968 ζήτησαν μεγαλύτερη συμμετοχή στο χώρο εργασίας, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην παιδεία. Εν έτει 2018, το μέλλον καθίσταται πιο επίφοβο από ποτέ. Οι συνεχείς περικοπές μισθών, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, το brain drain (διαρροή εγκεφάλων) με την αναζήτηση εργασίας των Ελλήνων επιστημών στο εξωτερικό, η αδιάκοπη καταπάτηση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, η σταδιακή καταβαράθρωση της παιδείας, η βαθμιαία κατάργηση της αριστείας, η καθημερινή παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων, και γενικότερα η ισοπέδωση κάθε έννοιας δικαίου και ηθικής συνθέτουν μία βραδυφλεγή βόμβα, η οποία δε θα αργήσει να εκραγεί. Εύλογα λοιπόν θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος: Άραγε δύναται ένας νέος «Μάης» να αλλάξει και ενδεχομένως να σώσει τον πολιτισμό μας; Η απάντηση βρίσκεται φυσικά στη φλόγα που κρύβει μέσα του κάθε νέος. Όσο αυτή μένει άσβεστη και δεν περιορίζεται ούτε εξαγοράζεται από κανέναν και τίποτα, τότε πάντοτεθα υφίσταται ένας εν δυνάμει «Μάης».
Από τον Αναστάσιο Καραχριστιανίδη
* Ο Αναστάσιος Καραχριστιανίδης είναι φοιτητής Νομικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
