Τι είναι στην πραγματικότητα το “λόμπι”;
Ουσιαστικά, μιλάμε για την προσπάθεια εταιρειών, φορέων, συλλογικοτήτων, να εκφραστούν και να επηρεάσουν όσο μπορούν τη νομοθετική διαδικασία σε τομείς που τους ενδιαφέρουν. Αυτοί μπορεί να είναι τα συμφέροντα πολυεθνικών εταιριών αλλά και μη κυβερνητικών οργανώσεων και εργαζομένων.
Στην Ευρωπαϊκή ήπειρο το κέντρο αυτών των δραστηριοτήτων είναι οι Βρυξέλλες καθώς είναι και η έδρα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Υπολογίζεται ότι πάνω από 80.000 άνθρωποι δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη βιομηχανία. Από αυτούς, πάνω από 50% εργάζονται απευθείας για συγκεκριμένες εταιρείες και για πανευρωπαϊκές ή εθνικές ομοσπονδίες, ένα μεγάλο ποσοστό σε μη κυβερνητικές οργανώσεις ενώ οι υπόλοιποι σε συμβουλευτικές και νομικές εταιρείες καθώς και δημόσιους οργανισμούς.
Η επικοινωνία μεταξύ των εκπροσώπων συμφερόντων όπως ονομάζονται και των νομοθετών δεν είναι κάτι το απαραιτήτως προβληματικό. Είναι χρήσιμο για όλους να ακούγονται οι απόψεις αυτών που θα πρέπει να εφαρμόσουν τη νομοθεσία. Για το λόγο αυτό προβλέπεται και στη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι «τα Θεσμικά Όργανα διατηρούν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις αντιπροσωπευτικές ενώσεις και την κοινωνία των πολιτών».
Όμως ο «διάλογος» αυτός πρέπει να είναι όσο πιο διαφανής και ανοικτός γίνεται ώστε να μην υπάρχει καμία πιθανότητα να δημιουργηθούν λανθασμένες εντυπώσεις. Για το λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει λάβει ήδη από το 1995 μέτρα ώστε να διασφαλίζεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διαφάνεια, δείχνοντας τον δρόμο και στα υπόλοιπα θεσμικά όργανα. Με απόφασή του δημιούργησε την πρώτη βάση δεδομένων για νομικά πρόσωπα αλλά και ιδιώτες που επιθυμούσαν να έχουν πρόσβαση στο Κοινοβούλιο και να συναντούν τους ευρωβουλευτές. Αν και η εγγραφή δεν ήταν υποχρεωτική, ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορεί να έχει συνεχή πρόσβαση στους χώρους του Κοινοβουλίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε την αντίστοιχη δική της βάση μόλις το 2008, 13 χρόνια μετά. Από το 2011, το, Κοινοβούλιο και Επιτροπή αποφάσισαν να συνενώσουν τις δυο βάσεις δεδομένων και να εφαρμόσουν κοινούς κανόνες. Όσοι εγγράφονται πρέπει να δηλώνουν τον προϋπολογισμό που διαθέτουν και τους τομείς ενδιαφέροντός τους. Αν και η εγγραφή στο μητρώο παραμένει προαιρετική, από τους 2000 εγγεγραμμένους το 2011, ξεπερνάνε τους 11.000 σήμερα.
Το κοινοβούλιο έχει παράλληλα πάρει επιπλέον μέτρα για να διασφαλιστεί η διαφάνεια. Προτείνεται στους ευρωβουλευτές και στους συνεργάτες τους να συναντάνε μόνο εκπροσώπους που έχουν εγγραφεί στο κοινό μητρώο διαφάνειας. Για να αποφύγουμε την επανάληψη συμπεριφορών που προκαλούν, όπως συνέβη με την πρόσληψη του πρώην Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Μπαρόζο από την επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs, αποφασίσαμε πέρσι την περικοπή όλων των προνομίων που έχουν οι πρώην Ευρωβουλευτές στην περίπτωση που γίνουν λομπίστες μετά το τέλος της θητείας τους. Δόθηκε ακόμη η δυνατότητα στους ευρωβουλευτές που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις νομοθετικών κειμένων να δημοσιεύουν τις συναντήσεις που κάνουν με εταιρείες και ιδιώτες ώστε να περιοριστεί το απαράδεκτο φαινόμενο της κατάθεσης τροπολογιών κατά παραγγελία.
Συγχρόνως, τον περασμένο Σεπτέμβριο ψηφίσαμε στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου Έκθεση σχετικά με τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την ακεραιότητα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Εκεί ζητάμε την ενίσχυση των κανόνων που υπάρχουν κάνοντας υποχρεωτική την εγγραφή όλων των εταιρειών και ατόμων που εκπροσωπούν συμφέροντα που στόχο έχουν έμμεσα ή άμεσα να επηρεάσουν τη νομοθετική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωβουλευτές, οι Επίτροποι, συνεργάτες τους ή γενικά οι υπάλληλοι της Ένωσης δε θα μπορούν να συναντηθούν με εκπρόσωπο εταιρείας που δεν είναι εγγεγραμμένη στο μητρώο διαφάνειας και τηρεί συγκεκριμένους και αυστηρούς κανόνες. Επιπλέον ζητήσαμε να αυξηθούν οι πληροφορίες που υποχρεούνται να παρέχουν οι φορείς αυτοί.
Αυτή τη στιγμή διεξάγονται διαπραγματεύσεις μεταξύ Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία νέα συμφωνία. Στόχος μας είναι να περιλαμβάνονται πολλές από τις θέσεις που αποφασίσαμε τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Μεγάλος απών από την προσπάθεια για περισσότερη διαφάνεια στις σχέσεις μεταξύ εκπροσώπων συμφερόντων και Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το Συμβούλιο όπου εκπροσωπούνται οι κυβερνήσεις των Κρατών Μελών. Έχει αποφασίσει να μην συμμετέχει στο κοινό μητρώο παρά μόνο ως παρατηρητής. Παράλληλα αρνείται να υιοθετήσει έναν κώδικα δεοντολογίας για τις συναντήσεις με εκπροσώπους συμφερόντων. Για να διαλύσουμε όμως κάθε αμφιβολία στους πολίτες για τη νομοθετική διαδικασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι απαραίτητο και τα τρία θεσμικά όργανα που συμμετέχουν να υπάγονται στους ίδιους αυστηρούς κανόνες δεοντολογίας και διαφάνειας.
Παρόμοιες προσπάθειες πρέπει να κάνουν και τα Κράτη Μέλη σε εθνικό επίπεδο. Μόνο 7 χώρες έχουν αυτή τη στιγμή νομοθεσία που καθορίζει τις σχέσεις λόμπι και πολιτικής. Παρόμοιος είναι ο αριθμός των χωρών που διαθέτουν ένα υποχρεωτικό μητρώο διαφάνειας. Δυστυχώς η χώρα μας δεν διαθέτει μία τέτοια νομοθεσία. Πιστεύω ακράδαντα ότι η υιοθέτηση μίας τέτοιας βέλτιστης πρακτικής θα βοηθούσε ουσιαστικά στην ανάκτηση από το πολιτικό σύστημα της εμπιστοσύνης των πολιτών.
Του Νίκου Ανδρουλάκη
* Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ
