Είναι ευρέως γνωστό, πως σύμφωνα με τον τελευταίο δείκτη ψηφιακής κοινωνίας και οικονομίας της European Commission στο άμεσο μέλλον, ως το 2020, το 90% των επαγγελμάτων θα απαιτούν γνώση ψηφιακών δεξιοτήτων από τους εργαζομένους. Με τη ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) να υπερβαίνει την προσφορά, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιμετωπίσει μέχρι το 2020 έλλειψη έως 825.000 εργαζόμενους στον τομέα των ΤΠΕ.
Δυστυχώς η χώρα μας είναι ουραγός στην απασχόληση εργαζομένων με δεξιότητες που σχετίζονται με τον χώρο της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. Προς το παρόν, η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό ειδικών ΤΠΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολο του εργατικού δυναμικού (1,2 %), την ώρα που η πρωτοπόρος Φινλανδία έχει φθάσει κοντά στο 6,5% και η Βουλγαρία το 2,5%.
Το 2016, το ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού που χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο σε τακτική βάση (66 %) ήταν από τα χαμηλότερα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών (ο μέσος όρος της Ε.Ε ήταν 79 %). Ωστόσο, σε σχέση με το 2015 (63 %), βελτιώθηκε κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Ο αριθμός των ατόμων που έχουν τουλάχιστον βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων αυξάνεται επίσης, φτάνοντας το 46% το 2016 έναντι 44% το 2015. Το μερίδιο των πτυχιούχων θετικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών (STEM) παραμένει σχετικά υψηλό, κάτι που δημιουργεί αισιοδοξία για το ψηφιακό μέλλον της Ελλάδας.
Η χώρα μας εξακολουθεί να πάσχει από «διαρροή εγκεφάλων», αλλά η αντιμετώπιση της έλλειψης ειδικών ΤΠΕ παραμένει κρίσιμης σημασίας για τη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σήμερα για το σύνολο σχεδόν των θέσεων απασχόλησης απαιτούνται ψηφιακές δεξιότητεςκαι η έλλειψή τους μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο ακόμη και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Παρόλα αυτά υπάρχει σοβαρό έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων (digital skills) αφού οι μισοί σχεδόν Ευρωπαίοι (44%) εξακολουθούν να υστερούν σε βασικές ψηφιακές δεξιότητες όπως: η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η επεξεργασία εργαλείων ή η εγκατάσταση νέων συσκευών. Στην Βουλγαρία εμφανίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό (74%) ενώ το χαμηλότερο ποσοστό εμφανίζεται στο Λουξεμβούργο (14%) από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το σαφέστατο έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων, που υφίσταται στην Ευρώπη, επιχειρεί να μειώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει το υφιστάμενο κενό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πριν λίγες μέρες ένα «Σχέδιο Δράσης για την Ψηφιακή Εκπαίδευση» το οποίο συζητήθηκε και στην πρώτη Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την Εκπαίδευση.
Το Σχέδιο Δράσης αυτό περιλαμβάνει τρόπους για την επίτευξη:
καλύτερης χρήσης της ψηφιακής τεχνολογίας για τη διδασκαλία και τη μάθηση.
ανάπτυξης των ψηφιακών ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται για τη ζωή και την εργασία σε μια εποχή ταχείας ψηφιακής αλλαγής και
βελτίωσης της εκπαίδευσης μέσω καλύτερης ανάλυσης δεδομένων και πρόβλεψης.
Στις σκέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνονται μέτρα όπως :
α) στήριξη των σχολείων με ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας
β) δημιουργία ενός νέου εργαλείου αυτό-αξιολόγησης για τα σχολεία σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας για τη διδασκαλία και τη μάθηση (SELFIE)
γ) ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο και τους τρόπους συμπεριφοράς στον κυβερνοχώρο.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας καθώς και στην ενίσχυση των ικανοτήτων στην επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά (STEM) με στόχο την παροχή κινήτρων σε νέους για την σταδιοδρομία τους σε αυτούς τους τομείς μιας και τα επόμενα χρόνια θα δημιουργηθούν πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Πώς θα ενισχύσουμε λοιπόν τις ψηφιακές δεξιότητες; Θα πρέπει :
Α) Να ενσωματώσουμε τις ψηφιακές τεχνολογίες σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος με την εφαρμογή σύγχρονων αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών.
Β)Να προωθήσουμε τις δεξιότητεςSTEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) δημιουργώντας εργαστήρια σε όλες τις σχολικές μονάδες Α/θμιας και Β/ θμιας Εκπαίδευσης.
Γ) Να πραγματοποιούμε συνεχή επιμόρφωση, κατάρτιση και πιστοποίηση σε θέματα ψηφιακών δεξιοτήτων όλων των εκπαιδευτικών της Τυπικής εκπαίδευσης καθώς και των Εκπαιδευτών Ενηλίκων στην Αρχική και Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση.
Δ) Να ισχυροποιήσουμε την παρουσία προγραμμάτων για τις ψηφιακές δεξιότητες σε όλες τις δραστηριότητες της Δια Βίου Μάθησης.
Ε) Να σχεδιάσουμε εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης - που θα προκύψουν από την συνεργεία επιστημονικών/εκπαιδευτικών φορέων και επιχειρήσεων - στην χρήση ψηφιακών τεχνολογιών που ζητούνται στην αγορά εργασίας, όπως ΙοΤ , bigdata, smartcities ,GIS κ.α.
ΣΤ) Να στοχεύσουμε στην αύξηση της συνολικής προσφοράς ψηφιακά εξειδικευμένων επαγγελματιών.
Η Ελλάδα, χρειάζεται να αντιμετωπίσει τις σοβαρές ελλείψεις της σε ψηφιακές δεξιότητες και είναι βέβαιο ότι θα ωφεληθεί τόσο από την υλοποίηση πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των χρόνιων αναντιστοιχιών που παρατηρούνται μεταξύ των δεξιοτήτων που προσφέρει η επίσημη εκπαίδευση και αυτών που απαιτεί η αγορά εργασίας, καθώς και από την ανάληψη ηγετικού ρόλου για την συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών - εκπαιδευτικών φορέων και των επιχειρήσεων για την προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων.
Το κλειδί για την επίτευξη όλων των παραπάνω είναι να επενδύσουμε ως κοινωνία στην Καινοτομία και στην Τεχνολογία δημιουργώντας ένα εργατικό δυναμικό, κατάλληλα καταρτισμένο σε θέματα ΤΠΕ, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εποχής και της αγοράς εργασίας.
Από τον Ηλία Τανό
* Ο Ηλίας Τανός είναι μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας (Π.Σ.Ε.Κ.) Θεσσαλίας.
