Από εκεί γεννήθηκε ένα νέο καθεστώς που διήρκεσε επτά δεκαετίες.
Tόσο για τη Ρωσία όσο και για τους διάφορους λαούς που έζησαν υπό τη σοβιετική κυριαρχία, η μακρά κομμουνιστική δικτατορία βάραινε σαν ταφόπλακα. Το ίδιο, αν και από διαφορετική πλευρά, συνέβη με τη σοσιαλδημοκρατία: ο θρίαμβος της σοβιετικής επανάστασης διάβρωσε για μεγάλο διάστημα την ταυτότητά της, προκαλώντας ένα σύνδρομο κατωτερότητας. Στη δυτική Αριστερά, ακόμη και μετά την αναγνώριση της σταλινικής βαρβαρότητας, οι κομμουνιστικές θέσεις απολάμβαναν μια ακατανόητη θεωρητική και ηθική ανωτερότητα, κυρίως μεταξύ των διανοουμένων. Τα σοσιαλιστικά κόμματα, αντίθετα, που υιοθέτησαν τους κανόνες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ήρθαν αντιμέτωπα με την κατηγορία της ρεβιζιονιστικής προδοσίας.
Για τον Εντβαρντ Μπέρνσταϊν (1850-1932), πρόσωπο-κλειδί του SPD, η προτεραιότητα της σοσιαλδημοκρατίας ήταν τα άμεσα προβλήματα, όχι οι τελικοί στόχοι. Επιπλέον, δεν έπρεπε να συγχέονται τα μέσα με τον τελικό σκοπό. Απέναντι στη μαρξιστική ορθοδοξία, έλεγε ότι η σοσιαλδημοκρατία έπρεπε να αντιτάσσει τους συνδικαλιστικούς αγώνες, την καθολική ψήφο και τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. «Το κίνημα είναι το παν, ο στόχος δεν είναι τίποτα», έλεγε. Παρ’όλα αυτά, το απελευθερωτικό αφήγημα της σοσιαλδημοκρατίας είχε μεγάλες δυσκολίες να επιβληθεί ως αυθεντικός δρόμος προς την ισότητα έναντι του εκτυφλωτικού φωτός της επανάστασης του 1917 και της σοβιετικής νίκης στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η πτώση του κομμουνιστικού συνασπισμού δικαίωσε τη σοσιαλδημοκρατία, αλλά εδραίωσε και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο μέχρι την εκδήλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της ύφεσης του 2007. Από τότε, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είναι παγιδευμένα σε ένα παράδοξο. Η πρότασή τους για «μια κοινωνία με συνοχή, μια ανάπτυξη για όλους και ένα βιώσιμο μέλλον» έχει παγκόσμια εμβέλεια, στερείται όμως των μέσων για να γίνει πραγματικότητα. Αν πριν από έναν αιώνα η σοσιαλδημοκρατία βρήκε στα εθνικά κράτη το εργαλείο για την επίτευξη των κοινωνικών κατακτήσεων, τώρα αυτό πρέπει να αλλάξει. Αν πριν από εκατό χρόνια άφησε στην άκρη τον διεθνιστικό ορίζοντα, σήμερα δεν έχει εθνικές λύσεις απέναντι στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής ανάπτυξης. Η οχύρωση πίσω από την εθνική κυριαρχία αποτελεί μια μάταιη προσπάθεια επιστροφής σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει.
Αυτός είναι ο λόγος που οι καλύτεροι σύμμαχοι της σοσιαλδημοκρατίας σήμερα είναι ο Μακρόν και η Μέρκελ, οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να δώσουν ώθηση στην ΕΕ και να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή απέναντι στον Τραμπ. Χωρίς μια αλλαγή κατεύθυνσης, χωρίς ένα ευρωπαϊκό στίγμα, θα είναι αδύνατο να εκπληρωθεί ο στόχος της αναδιανομής προκειμένου να καταπολεμηθούν οι ανισότητες. Και αυτό, ναι, είναι επαναστατικό.
ΧΟΑΚΙΜ ΚΟΛ
Ισπανός συγγραφέας και ιστορικός
(Πηγή: El Pais)
