«Α! Τι νύχτα ήταν εκείνη που την τρέμει ο λογισμός!», λέει ο εθνικός μας ποιητής περιγράφοντας τη μάχη της Τριπολιτσάς, που θα μπορούσε να ειπωθεί και για τους Ιταλούς κατακτητές που υπεράσπιζαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου και που οι ενωμένες αντιστασιακές δυνάμεις με τον συντονισμό Βρετανών πρακτόρων, ανατίναξαν. Την γκρέμισαν νύχτα προς ξημέρωμα της 25ης Νοεμβρίου 1942. Ο στόχος ήταν κυρίως ψυχολογικός αλλά και ουσιαστικός και είχε συμβολική σημασία, αφού η μάχη του Ελ-Αλαμέιν είχε ήδη γίνει και η τύχη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Αφρική είχε πια καθοριστεί.
Από το καλοκαίρι του 1942 ο στρατηγός Ρόμελ οδηγούσε το Άφρικα Κορπ σε γοργή προέλαση στη Β. Αφρική κι έμπαινε στο αιγυπτιακό έδαφος. Η έλλειψη καυσίμων τον ανάγκασε να οχυρωθεί στο παραλιακό χωριό Ελ-Αλαμέιν. Η ΡΑΦ (η αγγλική Πολεμική Αεροπορία) στον αέρα κι ο αγγλικός στόλος στη θάλασσα εμπόδιζαν τον ανεφοδιασμό τους. Για τους Γερμανούς μοναδική διέξοδος παρέμενε το λιμάνι του Πειραιά, όπου τα εφόδια έφθαναν με το τρένο. Από εκεί οι νηοπομπές μπορούσαν γρήγορα να περάσουν στα αιγυπτιακά παράλια. Η σιδηροδρομική γραμμή του Γοργοπόταμου φάνταζε ως το μόνο αδύνατο σημείο σ’ αυτή την αλυσίδα. Αν την έριχναν, τα τρένα ποτέ δεν θα έφθαναν στον Πειραιά.
Η αγγλική επίθεση στο χωριό Ελ-Αλαμέιν ξέσπασε στις 23 Οκτωβρίου. Στις 3 Νοεμβρίου το οχυρό Ρόμελ έπεσε στους συμμάχους. Στα τέλη του μήνα το Άφρικα Κορπ υποχωρούσε μέσα στο λιβυκό έδαφος. Όμως ο Ρόμελ δεν είχε άδικα ονομαστεί αλεπού. Όσο μπορούσε να ελπίζει σε ενισχύσεις, παρέμενε επίφοβος. Η επιχείρηση Γοργοπόταμος δρομολογήθηκε. Το συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής έστειλε δύο Άγγλους στην Ελλάδα, να ζητήσουν από την ελληνική αντίσταση να μετάσχει στο σαμποτάζ.
Οι Άγγλοι σαμποτέρ έπεσαν με αλεξίπτωτα στην Γκιώνα. Ελασίτες τους προώθησαν ως την Ήπειρο όπου συναντήθηκαν με τον αρχηγό του Ε.Δ.Ε.Σ. Ναπολέοντα Ζέρβα. Ο Ζέρβας είχε ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα και στα 1941 ήταν συνταγματάρχης. Ίδρυσε και διοίκησε τον Ε.Δ.Ε.Σ. και αναγνωρίστηκε αρχηγός της ελληνικής αντίστασης από το στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Ο Ζέρβας και οι Άγγλοι ξαναγύρισαν στα λημέρια του Ε.Λ.Α.Σ., συσκέφθηκαν με τον Άρη Βελουχιώτη και ξαναπήγαν στην Γκιώνα, για να ετοιμάσουν την επιχείρηση.
Τη γέφυρα φρουρούσαν ογδόντα Ιταλοί στο νότιο βάθρο και τριάντα στο βόρειο, οχυρωμένοι πίσω από συρματοπλέγματα. Είχαν χαρακώματα και οργανωμένα πολυβολεία από μπετόν αρμέ. Η άμυνα υποστηριζόταν από δύο δίδυμα αντιαεροπορικά, εγκατεστημένα σε κοντινό λόφο. Σε περίπτωση επίθεσης η δύναμη αυτή ήταν αρκετή για να κρατήσει τη γέφυρα ώσπου να φθάσουν ενισχύσεις από τη Λαμία και τον Μπράλλο.
Ο Άρης Βελουχιώτης σχεδίασε την επιχείρηση έτσι ώστε να εκτελεστεί από 150 άνδρες του Ε.Λ.Α.Σ., 60 του Ε.Δ.Ε.Σ. και 14 Άγγλους αξιωματικούς και σαμποτέρ υπό τους Έντυ και Κρος. Θα διαρκούσε μόνο 15 λεπτά της ώρας. Στη σύσκεψη ο Άρης υπαγόρευσε τη διαταγή καταλήγοντας: «Γενικός αρχηγός της επιχείρησης ο αρχηγός του Ε.Δ.Ε.Σ. συνταγματάρχης Ναπολέων Ζέρβας».
Το γέλιο του Ζέρβα τον διέκοψε:
«Ω αδερφέ, Άρη, γιατί μου τρως ένα βαθμό;»
Ο αρχηγός του Ε.Λ.Α.Σ. έσπευσε να διορθώσει:
«Ο στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας»
Ήταν η μοναδική διαφωνία.
Νύχτα προς το ξημέρωμα, 25 Νοεμβρίου 1942 έγινε ο αιφνιδιασμός. Το νότιο βάθρο της γέφυρας κυριεύτηκε σε 23 λεπτά. Στο βόρειο οι Ιταλοί αντιστάθηκαν γενναία. Ένα εφεδρικό τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. έσπευσε να βοηθήσει την κατάσταση στο βόρειο βάθρο, ενώ στο νότιο υπονόμευαν τις σιδηροδρομικές ράγες και τις βάσεις της γέφυρας με δυναμίτη. Ένα τρένο που ερχόταν από το Λιανοκλάδι ακινητοποιήθηκε πάνω στην υπονομευμένη ράγα. Ιταλοί άνοιξαν πυρ κι άναψε μάχη. Όχι για πολύ. Μια φοβερή λάμψη άστραψε, μια φοβερή έκρηξη ακούστηκε κι ένα τμήμα της γέφυρας σωριάστηκε στην κοίτη του ποταμού. Μέσα στο σκοτάδι, οι σαμποτέρ αποχώρησαν ασφαλείς. Η αποστολή είχε πετύχει.
Οι αντάρτες θυμούνται:
«Μένουμε περίδεοι κι εκμηδενισμένοι. Και οι Ιταλοί το ίδιο. Μόνο η μηχανή ξεφύσαινε αργά και κύλαγε σα να ‘ταν ένα παράλογο υπόλειμμα από κίνηση, μέσα σε εκείνη τη συντέλεια, σάμπως μια σατανική δύναμη να την έσπρωχνε προς τη συντριμμένη γέφυρα. Και τότε, πατ! πατ! αυλάκωσαν το σκοτάδι οι κόκκινες φωτοβολίδες, μέσα από το βάθος του ποταμιού κι αναπηδήσαμε έκθαμβοι ότι είχαμε τελειώσει. Καινούριοι θριαμβευτικοί αλαλαγμοί από παντού. Πεταχτήκαμε όρθιοι κι εμείς κι ακράτητοι σκαρφαλώσαμε στην κορφή, στο βράχο.
Μπήξαμε τις φωνές ότι πάει, είχε ξοφλήσει η γέφυρα. Πανζουρλισμός.
Οι Ιταλοί τρέχανε σαν τρελοί προς τη μηχανή του τρένου τους, πηδούσαν όλοι έξω από τα βαγόνια με μια έξαλλη βιασύνη και φώναζαν αλαλιασμένοι στον οδηγό να σταματήσει. Εμείς, ήταν γλέντι η υπόθεση».
Το χτύπημα ήταν καίριο. Οι νηοπομπές σταμάτησαν. Για δύο περίπου μήνες καθυστέρησε η αποστολή ενισχύσεων και πολεμοφοδίων στη Β. Αφρική.
Τον Ιανουάριο του 1943 το Αφρικα Κορπ βρισκόταν στριμωγμένο στην Τυνησία και τον Μάιο παραδόθηκε. Η «Αλεπού της ερήμου» είχε ανακληθεί στη Γερμανία. Η αλεπού της Αγγλίας φρόντιζε για τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων. Τη νύχτα 25 Νοεμβρίου του 1942, το ραδιόφωνο του BBC πληροφορούσε την οικουμένη: «Αγγλοι σαμποτέρ κι Ελληνες αντάρτες του Ναπολέοντα Ζέρβα ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου».
Λέξη για τον ΕΛΑΣ.
Το 1982 με τον Νόμο 1285 η επέτειος της μάχης καθιερώθηκε από την ελληνική πολιτεία ως ετήσιος πανελλαδικός εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης.
Θεόφιλος Γ. Συμεωνίδης,
συνταξιούχος δάσκαλος,
πρώην δημοτικός σύμβουλος
ΠΗΓΕΣ
- «ΠΑΠΥΡΟΣ»
- Πατριδογνωσία «ΕΘΝΟΣ»
- Αρης ΒελουχιΩτης, ο πρΩτος του αγΩνα
