Η γεωργία έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο από το γεγονός και μόνο ότι, ο άνθρωπος έχει την ενστικτώδη και φυσική ανάγκη της τροφής, έχει ανάγκη των τροφίμων, έχει την ανάγκη της γεωργίας που παράγει τρόφιμα.
Μάλιστα, αυτή η ενστικτώδης και φυσική ανάγκη του ανθρώπου θα αυξάνεται όλο και περισσότερο. Ο παγκόσμιος πληθυσμός συνέχεια αυξάνεται και από 4 δις που ήταν το 1974, σήμερα, σε λιγότερο από 50 χρόνια έφθασε αισίως στα 7,35 δις. Στα επόμενα 30 χρόνια εκτιμάται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω και θα φθάσει στα 9,7 δις. Με βάση αυτά τα στοιχεία ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) των Ηνωμένων Εθνών ανακοίνωσε ότι η τροφή πρέπει να αυξηθεί κατά 70% μέχρι το 2050, προκειμένου να τραφούν τα επί πλέον 2,3 δις ανθρώπων που αναμένεται να προστεθούν στα 7,35 δις των σημερινών. Επομένως, τα τρόφιμα, μελλοντικά, θα έχουν μεγάλη ζήτηση.
Ένα άλλο στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της θετικής εξέλιξης και της προόδου της γεωργίας είναι η συνεχής άνοδος του βιοτικού επιπέδου των λαών του τρίτου κόσμου και ιδιαίτερα των μεγάλων χωρών όπως, της Κίνας, της Ινδίας, του Πακιστάν, της Νιγηρίας κ.λπ. Η εξέλιξη αυτή θα αυξάνει συνεχώς τις απαιτήσεις και τη ζήτηση των λαών αυτών σε τρόφιμα.
Βέβαια και τώρα, όπως και παλαιότερα με τη θεωρία περί εξέλιξης του πληθυσμού και των μέσων παραγωγής του Th. Malthus, υπάρχουν αναλυτές-οικονομολόγοι-μελλοντολόγοι που προβλέπουν ότι μέχρι το 2050 θα υπάρχουν τόσο μεγάλες ανάγκες σε τρόφιμα που δεν θα μπορούν να καλύπτονται και πολλοί άνθρωποι θα πεθαίνουν. Γνωρίζουμε ότι ο Th. Malthus δεν επαληθεύθηκε τότε. Αντίθετα, η πράσινη επανάσταση στη γεωργία (άρδευση, λιπάνσεις, φάρμακα, ποικιλίες, υβρίδια, αγρονομικές τεχνικές) υπερκάλυψε τις ανάγκες του πληθυσμού σε τρόφιμα.
Η επιστήμη και η τεχνολογία πολύ συχνά μας ξαφνιάζουν με τις νέες ανακαλύψεις σε όλους τους τομείς και φυσικά και στο γεωργικό τομέα, όπου τα περιθώρια βελτίωσης της γεωργικής παραγωγής είναι πολύ μεγάλα. Αρκεί να σκεφθεί κανείς μόνο, ότι το 30-40% της παγκόσμιας γεωργικής παραγωγής χάνεται από τα ζιζάνια, τους εχθρούς και τις ασθένειες στο χωράφι και από τις ακατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης των προϊόντων.
Με βάση λοιπόν, αυτά τα στοιχεία και αυτές τις εκτιμήσεις, φαίνεται ότι ο αγροδιατροφικός τομέας έχει και θα εξακολουθήσει να έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο. Προβλέπεται συνεχής και αυξανόμενη ζήτηση τροφίμων. Κατά συνέπεια, οι εμπλεκόμενοι σε αυτόν θα έχουν προοπτική και μέλλον. Η παραγωγή αγροτικών προϊόντων, η πρώτη ύλη δηλαδή των τροφίμων, αποτελεί ένα μεγάλο κρίκο της αγροδιατροφικής αλυσίδας και είναι το κομμάτι το οποίο είναι υπό την ευθύνη, τον έλεγχο και την εκμετάλλευση από τους αγρότες.
Το πόσο πραγματικά θα ωφελούνται οι αγρότες, εξαρτάται από το βαθμό οργάνωσης και λειτουργίας τους στο νέο περιβάλλον που ήδη δημιουργήθηκε και θα εξακολουθήσει να είναι ανταγωνιστικό, πιεστικό και επιθετικό. Αυτό σημαίνει ότι, το μεγάλο κομμάτι της πίτας του αγροδιατροφικού τομέα, που δικαιούνται οι αγρότες θα πρέπει να το διεκδικήσουν για να το κερδίσουν. Δεν θα τους το χαρίσει κανείς με «απλή δήλωση ότι είναι αγρότες». Εδώ ακριβώς μπαίνει το δεύτερο σοβαρό ερώτημα. Η γεωργία έχει μέλλον, οι αγρότες έχουν μέλλον;
Η ελληνική γεωργία έχει ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και αυτά είναι: το 95% περίπου αποτελείται από μικρές σε έκταση και πολυτεμαχισμένες εκμεταλλεύσεις, οι οποίες έχουν μεγάλο κόστος παραγωγής και οι οποίες παράγουν μικρές σχετικά ποσότητες για την αγορά, μη ανταγωνιστικές, σε σχέση με τις μεγάλες ποσότητες που προσφέρουν στην αγορά η ευρωπαϊκή και πολύ περισσότερο η παγκόσμια γεωργία. Όμως, έχουμε και το πλεονέκτημα της μεγάλης ποικιλίας εδαφοκλιματικών συνθηκών με πλούσια ηλιοφάνεια, που προσδίδουν στα παραγόμενα προϊόντα ιδιαίτερα και ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Προκειμένου λοιπόν, οι Έλληνες αγρότες να ωφελούνται, από τη ζήτηση τροφίμων, εξίσου με τους άλλους κλάδους των εμπλεκόμενων στον αγροδιατροφικό τομέα, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας.
Είναι πολύ σημαντικό, να αποφασισθεί κατ’ αρχήν η κατεύθυνση που θα έχει η γεωργία. Εάν θα είναι γεωργία των μεγάλων αποδόσεων, της μεγάλης ποσότητας, του χαμηλού κόστους αλλά και των χαμηλών τιμών ή θα είναι η γεωργία της ποιότητας, με μεγαλύτερο κόστος αλλά και καλύτερες τιμές. Με βάση λοιπόν τα χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας, κατά την εκτίμησή μου, η κατεύθυνση θα πρέπει είναι προς την ποιοτική γεωργία και όχι στην ποσοτική. Ενδεχομένως το 3-5%, που έχει κάπως μεγάλο μέγεθος να επιλέξει την κατεύθυνση της ποσότητας.
Εξίσου μεγάλη σημασία έχει και ο τρόπος διάθεσης και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Ο γνωστός τρόπος διάθεσης των προϊόντων στους μεσάζοντες, που σε μεγάλο βαθμό ακολουθείται μέχρι σήμερα, δημιουργεί παραμορφώσεις και δυσλειτουργίες στην αγορά και οι αγρότες χάνουν σοβαρό ποσοστό από το εισόδημά τους. Άλλος τρόπος είναι να τα διαθέτουν μόνοι τους οι παραγωγοί κατευθείαν στους καταναλωτές, είτε στις λαϊκές είτε μέσα από προσωπικό δίκτυο διανομής είτε μέσα από ηλεκτρονικό εμπόριο, εάν φυσικά μπορούν. Εάν δεν μπορούν να το κάνουν αυτό, πρέπει κατ’ ανάγκην να οργανωθούν σε συλλογικά σχήματα (συνεταιρισμοί, ομάδες παραγωγών ή ακόμη και αστικές εταιρείες). Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Και αυτό ισχύει για όλα τα προϊόντα, είτε παραδοσιακά είναι αυτά είτε καινοφανή είτε βιολογικά είτε άλλα ιδιαίτερα προϊόντα.
Μία πολύ σημαντική, επίσης, παράμετρος η οποία θα πρέπει να απασχολεί συνεχώς τους παραγωγούς, είναι η προστιθέμενη αξία στα παραγόμενα προϊόντα. Θα πρέπει να αναζητούνται συνέχεια τρόποι και μορφές που να προσδίδουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα. Είναι γνωστό ότι, όσο μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία έχουν τα προϊόντα, τόσο μεγαλύτερης τιμής απολαμβάνουν. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία για τους αγρότες που θέλουν να πωλούν τα προϊόντα τους σε καλύτερη τιμή.
Συμπερασματικά, στο ερώτημα εάν υπάρχει μέλλον στη γεωργία και μάλιστα για τους νέους, θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει ναι, διότι οι ανάγκες και η ζήτηση σε τρόφιμα, επομένως σε αγροτικά προϊόντα, συνεχώς θα αυξάνονται. Από αυτές τις εξελίξεις στη γεωργία, οι αγρότες θα ωφελούνται με την προϋπόθεση ότι θα στραφούν στην ποιοτική γεωργία, σε προϊόντα με προστιθέμενη αξία και στην οργάνωσή και δραστηριοποίηση μέσα από συλλογικές δομές.
Για πολλοστή φορά θα επισημάνω ότι σε όλα αυτά τα κρίσιμα θέματα, τόσο το κεντρικό κράτος όσο και οι περιφέρειες θα έπρεπε να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ενημέρωσης και καθοδήγησης των αγροτών. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από οργανωμένο μηχανισμό που θα λειτουργεί σε μόνιμη βάση και θα είναι συνδεδεμένος με τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Το κράτος, δυστυχώς, εξακολουθεί να λειτουργεί μόνο ως διεκπεραιωτής των ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία πρόοδος και κινητικότητα. Δημιουργούνται, επί τέλους, ομάδες παραγωγών και άλλες δομές συλλογικής δράσης πάνω σε σύγχρονες επιχειρηματικές-εταιρικές βάσεις. Εμπλουτίζουν τη σύνθεση των καλλιεργειών τους, κυρίως με ψυχανθή, βάζουν νέες καλλιέργειες, εφαρμόζουν μοντέρνα συστήματα, δοκιμάζουν την ποιοτική γεωργία, ψάχνουν τη διασύνδεσή τους με την αγορά. Όλα αυτά είναι μικρά βήματα, αλλά προς τη σωστή κατεύθυνση και προοιωνίζουν αισιόδοξες εξελίξεις.
Του Κων/νου Γιατρόπουλου, γεωπόνου
