Από τον Βασίλειο ΛέτσικαΗθική
Το σύνολο των κανόνων που διέπουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων στην κοινωνική συμβίωση. Το σωτήριο έτος 1946 αποφοίτησα από την 8η τάξη του τότε Οκτατάξιου Γυμνασίου. Κατά το εκπαιδευτικό σύστημα της Κυβέρνησης του Ιωάννη Μεταξά στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Μέσης Παιδείας συμπεριλαμβάνονταν και εις την τελευταία τάξη το μάθημα της Ηθικής Αγωγής και μάλιστα εθεωρείτο στα κύρια. Πότε και γιατί καταργήθηκε δεν γνωρίζω. Ήταν όμως τραγικό λάθος. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον υπέροχο εκείνον Γυμνασιάρχη μας. Ας τον έχει καλά ο Θεός όπου κι αν είναι. Δεν ξεχνώ το ζωντανό πάθος και την ψυχική του ανάταση όταν προσπαθούσε να μας εμφυσήσει τις έννοιες των διδαγμάτων για να μας κάνει όπως πάντοτε συμπλήρωνε, σωστούς πολίτες και άξιους ανθρώπους.
Η ηθική είναι εξ ενστίκτου πεπρωμένο και τούτο την αναβιβάζει μεταξύ των δογμάτων. Η παράβαση των διατάξεων της ηθικής τιμωρείται και θρησκευτικά αλλά και από τους νόμους του κράτους.
Στο σημερινό μου γράφημα θα αναφερθώ σε ένα και μόνον μάθημα, το οποίο κατά τη γνώμη μου καλύπτει ολόκληρη την γκάμα της ηθικής. Σε ένα μάθημά μας ως συνήθως εισήλθε ευθυτενής και σοβαρός στην αίθουσα, ανήλθε στην έδρα τακτοποίησε τα εκεί ευρισκόμενα και μας καλημέρισε. Μας κοίταξε σχεδόν έναν έναν και είπε: «Κύριοι. Αφ` ής στιγμής εισήλθον διεπίστωσα ότι ένιοι εξ υμών κρυπτόμενοι όπισθεν των άλλων πράττουν κατά βούλησιν». Ο λαός αυτό το λέει, πίσω από τις πλάτες. Ήταν η εισαγωγή στο πολυτιμότερο τότε για μένα μάθημα και το πλέον διδακτικότερο. Διαφωτιστικότατος σε όλες τις περιπτώσεις που προσπαθούσαμε να πράξουμε πίσω από τους άλλους τις δικές μας επιδιώξεις.
Από αυτήν και μόνον εις την καθαρεύουσα φράση του Καθηγητή μας επιθυμώ να αναγκάσω τους κ.κ. Καθηγητές και φιλοσόφους του σήμερα που εκπονούν και εγκρίνουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα, να ασχοληθούν για λίγο διαβάζοντας, να αναλύσουν το περιεχόμενό τους σε σχέση με την ηθικήν. Και ο Καθηγητής μας συνέχισε.
Όπως παρατηρούμε στην κοινωνική συμπεριφορά μας υπάρχουν πολλά ερωτηματικά και ουσιώδη κενά. Απωλέσθηκε ο αλληλοσεβασμός, δεν χρησιμοποιούμε της αρμόζουσας σημασίας λέξεις, αλλά παράπλευρες αμφίσημες. Δεν επιβεβαιώνουμε ούτε προσπαθούμε να υποστηρίξουμε μια άποψή μας σε οποιοδήποτε θέμα, αλλά προσμετράμε αποκλειστικά εάν τούτο συναινεί με τη δική μας εννοιακή αναφορά και αποκλείουμε περαιτέρω τη συζήτηση. Δεν εμπιστευόμεθα μεταξύ μας και εις τους διαλόγους προσπαθούμε να επιλέξουμε τις λέξεις από τις οποίες δυνάμεθα να εκμαιεύσουμε την αλήθεια από το ψέμα. Προσπαθούμε να επιφέρουμε ευνοϊκήν επίλυση όποιου κέρδους εις βάρος των άλλων, εις τους οποίους τελικά επιφορτίζουμε και την ενοχήν. Η Μοίρα και η θεά τύχη είναι το κατακλείδι υπεκφυγής για τη μη ευόδωση όποιας προσπάθειάς μας. Είναι βαθιά ριζωμένο στον άνθρωπο να απαιτεί από τη ζωή, όχι μόνον μακροζωία, αλλά και γαλαντομία εις την προσφοράν όλων των γεωδών υλικών αγαθών. Ουδείς απεχθάνεται το χρήμα και μηδέποτε διαισθάνθηκε τον κορεσμό της δόξας. Σε ουδέναν αρκεί η πλήρης οικογενειακή του ευτυχία και ανάπτυξη και κανένας δεν αποδέχεται ότι επέτυχε την τέλεια επαγγελματική του κορύφωση ή την υπαλληλική του καριέρα.
Εάν δε όλα τα προαναφερόμενα τα αποκτήσει δεν παραδέχεται ουδεμίαν έξωθεν βοήθειαν ή συνδρομήν. Περιχαρής τα αποδίδει όλα στην ικανότητά του και κομπάζοντας αναφωνεί, «ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΓΩ». Εγώ τα δημιούργησα, εγώ εργάσθηκα, εγώ κουράσθηκα και αντιμετώπισα την όποια αντιξοότητα. Ανέδειξα την οικογένειά μου με χρηστά ήθη και πάντοτε ακολουθούσα στα χνάρια της αρετής.
«Ό,τι βρήκε έτοιμα και ό,τι νόμιμα του κληροδοτήθηκαν δεν αναγνωρίζονται». Τι ωραία λόγια, χρυσόστομος ο άνθρωπος. Πρότυπο Μάκαρος. Ποτέ του δεν αναφέρεται στη μοίρα και το καλό αστέρι του. Έγραψε στα παλαιά του υποδήματα το πεπρωμένον και τα γραμμένα που λέει ο λαός. Ενδόμυχα όμως, ένεκα του ανωτάτου Θείου Δέους πιστεύει ότι τα πάντα εξουσιάζει η θεά τύχη και σαν θεά δεν ανέχεται άκριτα την άγνοιαν και την παραγνώρισήν της από ένα νοσηρό ΕΓΩ. Και όμως την Αγνοεί. Κάποιος σοφός όταν ρωτήθηκε πως αυτό το κοινό ανθρωπάκι έγινε τόσο τρανό, απάντησε. «Δεν έκανε τίποτα από ό,τι έπραξαν όλοι οι όμοιοί του» βρέθηκε όμως στον τόπο και το χρόνο που είχε ορισθεί να γίνει και αυτός έγινε.
Είναι νόμος απαράβατος στο πέρασμα των αιώνων του αιώνος, ένας από κάθε γενεαλογικό δένδρο να αναδεικνύεται ταγός του χρήματος της κοινωνίας και ίσως ενός λαού. Αυτός λοιπόν ο ένας ήταν αυτό το ανθρωπάκι. Αυτός λοιπόν έγινε επώνυμος και απολαμβάνει τις τιμές και τη δόξα. Δυστυχώς όμως από τώρα αρχίζει ο αγώνας της διαφύλαξης των όσων έχει αποκτήσει. Το Μεταίχμιο καραδοκεί το λάθος για να αναλάβει το έργο της πτώσης. Η ηθική μας επιβάλλει να ενεργούμε και διάγουμε εντός των ορίων του Ανθρωπισμού. Να μην εκμεταλλεύεται άνθρωπος από άνθρωπο κατά οιονδήποτε τρόπο και ιδιαίτερα όταν ευρίσκεται προ αδηρίτου ανάγκης. Η ειμαρμένη απεχθάνεται και δεν συγχωρεί την απληστία, την αχαριστία και την απαξίωση του τελειότερου όντος του Μέγα Πλάστη μας. Τον Άνθρωπο. Σε ενάντια περίπτωση με απερίφραστες ανατροπές επέρχεται η κάθοδος και το τροχός αντιστρέφεται. Αρχίζει η σταδιακή ή κάποτε και η ακαριαία κατάπτωση.
Ο ανατραπείς τότε αναζητά τους φίλους του, τους οποίους κατά κάποιον τρόπο ευεργέτησε. Άπαντες εξαφανίσθηκαν διότι και αυτούς τους χρησιμοποίησε κάποτε δολίως.
Οι εναπομείναντες τον λοιδορούν και στρέφοντας το κεφάλι τους συμπληρώνουν.
«Κατά τα έργα σου, αλληλούια». Όλα γίνονται προγραμματισμένα και τακτά. Από την ημέρα που ο Σοφός Δημιουργός μας πάτησε τα κουμπιά της λειτουργίας του σύμπαντος κόσμου, το κάθε ον νοήμων ή μη ζει και κινείται, ευημερεί ή πένηται ανάλογα με τις δυνάμεις που του παρασχέθηκαν, τη θέση και τα δρώμενα του κύκλου της συνομοταξίας του. Τόπος και χρόνος φέρουν επάλληλες συγκυρίες και ευκαιρίες που όλοι ονειρεύονται και αναζητούν. Η θυμοσοφία του λαού λέει «Αυτός έπιασε την καλή» και όλοι την αναμένουν στο ακουστικό τους.
Το άσπρο με το μαύρο στη διάρκεια της ζωής παίζουν όπως το φεγγάρι με τα αραιά σύννεφα της ανοιξιάτικης νύκτας. Κανένας δεν είναι κύριος και ασφαλής των επιτευγμάτων του. Κανένας δεν πράττει απόλυτα με τις επιθυμίες του.
Εάν κάποιος το πιστεύει είναι ρομαντικός αιθεροβάτης και πιθανόν ίσως γρήγορα θα αντικρύσει το «λιόγερμα». Για τον κάθε άνθρωπο η ζωή είναι ένα βιβλίο που εντός του είναι σκιτσογραμμένες λεπτομερώς όλες οι διακυμάνσεις της από αρχής μέχρι τέλους. Δυστυχώς όμως είναι όχι μόνο μυστικές και δυσανάγνωστες αλλά μήτε το βιβλίο γνωρίζει ο ίδιος.
Η Ηθική συμπεριφορά συμπεριέχει όλα τα όσα χρειάζονται για μια ευημερή και ευχάριστη ζωή χωρίς δόλους και ψέματα. Όλα τα καλά τα έχουμε μέσα μας αρκεί να έχουμε την δύναμη να τα χρησιμοποιήσουμε προς χάρην της ανθρώπινης αξίας. Η Ηθική αντιπαρατίθεται ευθέως με προς την κακογενή και κακοήθη οίηση η οποία αποτελεί τον κύριο παράγοντα των ανταγωνισμών αντιδικιών και αντιπαραθέσεων που σκοτώνουν τους ανθρώπους.
Θα ήταν λίαν ωφέλιμο το μάθημα της ηθικής εάν από τα μικράτα μας την είχαμε διδαχθεί. Ποτέ όμως δεν είναι αργά. Προσοχή. Ο Αμοραλισμός είναι εχθρός της υγιούς κοινωνίας και ήδη νέμεται μεγάλο μέρος αυτής. Φύλακες γρηγορείτε.
