Ξημέρωμα στον Κίσσαβο. Καθαρά τα χρώματα του πράσινου και του γαλάζιου, γύρω. Το ανάγλυφο των βουνών, απέναντι (Μαυροβούνι-Πήλιο), οι παραλλαγές του πράσινου στον κάμπο της Αγιάς κι ακόμα μακρύτερα, με τους σπαρμένους εδώ κι εκεί λοφίσκους που σπάνε την κυριαρχία του, και το γαλάζιο της θάλασσας του Αγιοκάμπου με τα νησάκια των Σποράδων να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα, συνθέτουν μιαν ουράνια και επίγεια Συμφωνία της Φύσης σε απόλυτη Αρμονία. Το βοριαδάκι που φυσάει απ` το βουνό, ψηλά, περνώντας μέσα απ` τις οξιές, τις αγριοκαστανιές, τα σπάρτα και τις φτέρες, κλέβει τις μυρωδιές της μέντας, του θυμαριού, της ρίγανης, του ζαρμπουνιού, χαϊδεύει τα κρίταμα των βράχων στην ακτή του Αγιόκαμπου και ξαπλώνει στην αγκαλιά της θάλασσας να ξεκουραστεί, πριν συνεχίσει το ταξίδι του… Τότε είναι που συνομιλούν σιωπηλά κι ετοιμάζονται να υποδεχτούν την Πανσέληνο. Τότε, που κάτω απ` το φεγγαρόφωτο, σταματούν όλοι, ακόμα και οι ψαράδες κι ακούς μόνο τους χτύπους της καρδιάς σου και τον φλοίσβο των κυμάτων… Αυτός ο κόσμος, ο Μικρός, ο Μέγας, που λέει και ο Οδυσσέας Ελύτης… (Άξιον Εστί)
Η Πανσέληνος θα ρίξει τα χρώματά της, το πορτοκαλί, το κίτρινο, το ασημί, το κόκκινο, το χρυσαφί στις πράσινες πλαγιές του Κισσάβου, θα φορέσει στη θάλασσα χρωματιστά φορέματα και θα φωτίσει τα φιδωτά μονοπάτια του βουνού, που τώρα τελευταία κλείνουν, αφού οι συστηματικοί εραστές του και οι απλοί περιπατητές, όσο πάει και λιγοστεύουν, οι ηλικιωμένοι κάτοικοι των χωριών… φεύγουν, ενώ οι νέοι, κατεβαίνουν στην πόλη ή μεταναστεύουν…
Θάλασσα. Η «Ημετέρα θάλασσα» του Πλάτωνα, σαγηνευτική, ερωτική αλλά και ύπουλη και απρόβλεπτη, Μούσα των ποιητών, των ρομαντικών, που κι αυτοί, όσο πάει και λιγοστεύουν. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, στο ποίημά του, «Ο Μικρός Ύμνος», λέει:
Λεπτή σαν ιδέα σήμερα η θάλασσα
απ` την όχθη που στέκομαι, ως το νησί
που φαίνεται απέναντι. Θαρρώ πως υπάρχουν.
Λεπτή σαν ιδέα, όπως κι εσύ
Θαρρώ πως υπάρχεις. Ελάτε να κάνουμε
μια κουβέντα κι οι τρεις – ώρανεφώτιζέ μας –
Θαρρώ πως υπάρχουμε.
Θάλασσα. Η μητέρα των ποικίλων συναισθημάτων που ενώνει και χωρίζει αγαπημένους ανθρώπους, και γίνεται πολλές φορές τραγούδι, «Φύσα μαϊστραλάκι μου και φέρε το παιδάκι μου», «Δεν αφήνεις σπίτι να χαρεί, θάλασσα φαρμακερή», «Θάλασσα κι αλμυρό νερό, να σε ξεχάσω δεν μπορώ», ενώ η θάλασσα του Οδυσσέα Ελύτη, έχει για κορώνα στο κεφάλι της, τις «Μικρές Κυκλάδες».
Ο Στρατής Μυριβήλης, στο σπουδαίο μυθιστόρημά του, «Η Παναγιά η Γοργόνα», λέει κάπου για την επιμονή της θάλασσας να χτυπιέται με τους βράχους και τις πέτρες: (…) Η πέτρα σφουγγάριασε απ` την άρμη, ο παραδαρμός του νερού γούφιασε τα βασανισμένα στέρνα της (…) και ο Α. Παπαδιαμάντης, ζωγραφίζει την «πολυπρόσωπη εικόνα», λέγοντας: (…) Τα πουλιά κελαηδούσανε εις τα δέντρα, γύρω στην ακρογιαλιά. Η αυγή έδειχνε τα ρόδινα δάχτυλά της ψηλά, από την κορυφήν του βουνού, αντικρύ, κι όλος ο αήρ εμοσχοβολούσεν από τα ρόδα των κήπων ολόγυρα(…)
Στην ψυχή του Έλληνα, το βουνό, δεν έχει πάψει να κατέχει πρωτεύουσα θέση και να ασκεί τη γοητεία του, όσο κι αν οι σειρήνες του παραθαλάσσιου παραφουσκωμένου παράδεισου, μαγνητίζουν ακόμα και υπόσχονται πολλά. Στους δύσκολους καιρούς που οι επιδημίες και άλλα νοσήματα, θέριζαν τους πληθυσμούς του κάμπου, στα βουνά κατέφευγαν για να προφυλαχτούν ή να αναρρώσουν. Ο ποιητής του βουνού και της στάνης, ο Κώστας Κρυστάλλης (1868-1894), διωγμένος απ` τους Τούρκους της πατρίδας του, καταφεύγει στην Αθήνα, όπου δουλεύει ως τυπογράφος, αρρωσταίνει από φυματίωση και παρακαλεί σ` ένα ποίημά του τον αετό να τον πάει στα βουνά της πατρίδας του.
………………………………………………
Παρακαλώ σε, σταυραητέ, για χαμηλώσου λίγο
και δως` μου τις φτερούγες σου και πάρε με μαζί σου
πάρε με πάνω στα βουνά, (για) τι θα με φάει ο κάμπος(3) (απόσπασμα)
Το βουνό, ασφαλές λημέρι-φωλιά κι αγαπημένος τόπος των αγωνιστών της ελευθερίας, σε όλες τις κρίσιμες περιόδους της ιστορίας μας, γίνεται πόθος, λαχτάρα, σκοπός, επιθυμία…
Στο δημοτικό τραγούδι «Η τελευταία επιθυμία», ο γερο-κλεφταρματωλός που βρίσκεται στα τελευταία του, παρακαλεί τα παληκάρια του να τον ανεβάσουν στο βουνό, εκεί για να πεθάνει:
Παιδιά μου μη μ` αφήνετε στον έρημο τον τόπο
για πάρτε με και σύρτε με ψηλά στην κρύα βρύση
που`ναι τα δέντρα τα δασιά τα πυκναραδιασμένα.
Στη δεξιά μου τη μεριά αφήστε παραθύρι
να μπαίνει ο ήλιος το πρωί και το δροσό το βράδυ
να μπαινοβγαίνουν τα πουλιά της Άνοιξης τ` αηδόνια
και να περνούν οι γέμορφες να με καλημερούνε…
(1) Από τον πρόλογο του ποιήματος «Το φως που καίει».
(2) Από το διήγημά του «Έρως-Ήρως» στα «Ρόδινα ακρογυάλια».
(3) Από το ποίημά του «Στο Σταυραητό»
Βοηθήματα
Σ. Μυριβήλη. Η Παναγιά η γοργόνα «Εστία» 1992
Ποιητική Ανθολογία Παπύρου Πάπυρος
Φιλολ. Πρωτοχρονιά εκδ. Μαυρίδης 1964
Π. Καλοδίκη Νεοελλην. ΛογοτεχνίαGUTENBERG
Π. Κυριαζή Γαλάζια πορεία Εστία 1949
Α. Παπαδιαμάντη Ρόδινα ακρογυάλια Πέλλα
Του Τάσου Πουλτσάκη
