Τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 έως 10 χρονών, ξοδεύουν 3 ώρες την ημέρα μπροστά στην τηλεόραση, μία χρονική διάρκεια η οποία έχει την τάση να αυξάνεται μέχρι την εφηβεία και μετέπειτα να μειώνεται.
Τα παιδιά διαθέτουν τα δικά τους κριτήρια κρίσης, ώστε να μπορέσουν να αξιολογήσουν το προτεινόμενο περιεχόμενο των διαφόρων εκπομπών, κριτήρια τα οποία συχνά δεν συμπίπτουν με εκείνα των ενηλίκων. Ήδη σε μικρή ηλικία τα παιδιά είναι σε θέση να ασκήσουν έλεγχο στην επιλογή του τηλεοπτικού περιεχομένου, εστιάζοντας την προσοχή τους σε στιγμές τις οποίες το τηλεοπτικό περιεχόμενο είναι κατανοητό και ενδιαφέρον.
Έρευνες έχουνε δείξει, ότι σε μικρή ηλικία τα παιδιά μπορούν να κωδικοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό την αισθητηριακή πλευρά των ερεθισμάτων σε σχέση με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας που κωδικοποιούν μη λεκτικές πληροφορίες. Καθώς το παιδί μεγαλώνει, παρατηρείται αύξηση της ικανότητας της μνήμης των κεντρικών πληροφοριών, ενώ στην ηλικία περίπου των 13-14 έχει προσεγγίσει ένα επίπεδο ανάλογο ενός ενήλικα.
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ
Την σημασία που αποδίδουν τα παιδιά στο περιεχόμενο που βλέπουν και ακούν είναι άμεσα συνδεδεμένο με τρεις παραμέτρους. Πρώτα η αντίληψη το τι είναι τα ΜΜΕ, η οποία αυξάνεται ραγδαία στην περίοδο των πρώτων χρόνων ζωής. Δεύτερον τα τηλεοπτικά πρόσωπα που προτείνονται στα παιδιά, είναι είτε σε κινούμενα σχέδια είτε σε μαριονέτες. Τρίτον σημαντικοί διαχωρισμοί που έχουν πραγματοποιηθεί αναφέρονται σε προγράμματα που βλέπουν να εμπλέκονται ηθοποιοί –άνθρωποι.
Ο διαχωρισμός μεταξύ πραγματικού – μη πραγματικού αναφορικά με τα τηλεοπτικά πρόσωπα είναι μία διαδικασία αρκετά πολύπλοκη για τα παιδιά στην ηλικία του νηπιαγωγείου και για τα πρώτα σχολικά χρόνια.
Περίπου στην ηλικία των 9-10 τα παιδιά διαθέτουν μία ικανότητα πιο σταθερής κρίσης του διαχωρισμού μεταξύ πραγματικού και φανταστικού.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ
Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερβολική χρήση της τηλεόρασης αποτελεί κύρια αιτία καθυστέρησης στην ανάπτυξη της ικανότητας της ανάγνωσης, της γραφής, και στην ανάπτυξη των δεικτών επιδόσεως IQ.
Η υπερβολική χρήση της τηλεόρασης έχεις περισσότερες αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη της ικανότητας της γραφής στα παιδιά που διαθέτουνε μεσαίο – υψηλό δείκτη νοημοσύνης, ενώ έχει περισσότερες θετικές συνέπειες για παιδία με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης.
Οι συνέπειες του τηλεοπτικού μέσου είναι θετικές μόνο όταν η τηλεοπτική παρακολούθηση περιλαμβάνει εκπομπές των οποίων το περιεχόμενο έχουνε σκοπό την ανάπτυξη και την εξάσκηση των νοητικών ικανοτήτων των παιδιών.
Επίσης η παρακολούθηση των τηλεοπτικών εκπομπών σε συνδυασμό με την παρουσία των γονέων αποτελεί θετικό παράγοντα, συντελεί κατά μία έννοια στο να αναπτύξει το παιδί την ικανότητα της προσοχής και της συγκέντρωσης. Ακόμα το φύλο των γονέων, η μόρφωσή τους και η κοινωνική τους θέση κατά κάποιο τρόπο συνδέονται και με τον χρόνο που αφιερώνει το παιδί μπροστά στην τηλεόραση αλλά και με την σχολική του επιτυχία.
Εν κατακλείδι φαίνεται ότι η σχέση μεταξύ νοητικής ανάπτυξη και χρήσης των μέσων επικοινωνίας είναι αρκετά ευαίσθητη, αξιολογώντας πάντα την επίδραση των προϋπαρχόντων ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που αποκαλύπτουν συνέπειες στις επιδόσεις και στις συμπεριφορές, όπως επίσης στις δημιουργικές δραστηριότητες αλλά και στην ικανότητα της φαντασίας του παιδιού.
Από την Φαίη Καλτσά
* Η Φαίη Καλτσά είναι Ψυχολόγος είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Padova Ιταλίας
