Του Δημήτρη Σακατζή, εκπαιδευτικού σε διαθεσιμότητα, MSc «Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης»
Με τις λέξεις μπορούμε να χτίσουμε κόσμους, να δώσουμε ελπίδα και να καλλιεργήσουμε όνειρα. Με τις λέξεις πάλι, μπορούμε να γκρεμίσουμε κόσμους, να μοιράσουμε αδιέξοδα και να καλλιεργήσουμε εφιάλτες.
Ξέρουμε άραγε τη δύναμη των λέξεων μας; Μπορούμε να διακρίνουμε στα κοινωνικά περιβάλλοντα που κινούμαστε και δρούμε αυτή τη δύναμη; Μπορούμε να ακούσουμε τη σιωπή των παιδιών που έπαψαν να μιλάνε;
Δεν είμαστε ψυχολόγοι θα πει κάποιος. Και όμως• γνωρίζουμε ποιες λέξεις μας πληγώνουν. Ποιες λέξεις στοιχειώνουν τη σκέψη μας όταν κλείνουμε τα μάτια.
Όταν παύει να είναι αόρατο ένα παιδί μέσα στην τάξη, τότε: «αυτό το παιδί δεν κάνει παρέα με τα άλλα», «είναι απομονωμένο», «φέρεται περίεργα», «προκαλεί με το ντύσιμο του», «είναι αντικοινωνικό γιατί κατάγεται από την τάδε χώρα», «το κοροϊδεύουν το καημένο». Διαπιστώσεις και στερεότυπα μαζί.
Δεν έχουμε τις γνώσεις να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση. Ναι όντως δεν έχουμε. Αν ήταν δικό μας παιδί θα είχαμε; Αν τα παιδιά που επιτίθενται λεκτικά ήταν δικά μας;
Ο κάθε μαθητής συγκροτεί την ταυτότητα του μέσα στην οικογένεια πρωτίστως και δευτερευόντως στο σχολείο. Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, χρόνια και λέξεις μαζί, λέξεις και πληγές που δεν φαίνονται, λέξεις και εφιάλτες με ανοιχτά μάτια, λέξεις που σβήνουν ψηφίδα-ψηφίδα το μωσαϊκό της ατομικής εικόνας. Βία που μπαίνει απρόσκλητη στη ζωή και οδηγεί σε βία που στρέφεται στον εαυτό ή στους άλλους.
Από την άλλη, λέξεις που συγκροτούν ψηφίδα-ψηφίδα ένα σκληρό και βίαιο προσωπείο που επιτίθεται σε ότι διαφέρει. Βία που δεν αποδομήθηκε όταν ήταν ακόμη λέξη.
Γίνεται το έγκλημα. Οι διαπιστώσεις γίνονται λόγια παρηγοριάς, πόνου, θρήνου, λόγια καταδίκης για τους άλλους ενόχους. Μα το έγκλημα εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας για χρόνια. «Είναι η κοινωνία μας αδιάφορη», «τα σημερινά παιδιά είναι σκληρά». Ξανά διαπιστώσεις. Εμείς; Που ανήκουμε; Στην αδιάφορη κοινωνία ή σε αυτή που ενδιαφέρεται; Εγώ που γράφω και ενδεχομένως να ηθικολογώ, που ανήκω; Τι έχω κάνει; Είναι αρκετό;
Την Κυριακή 15 Μαρτίου, οι λέξεις γκρέμισαν πολλούς κόσμους, όχι μόνο του θύματος αλλά και των θυτών. Ίσως εάν εμείς οι εκπαιδευτικοί προσπαθήσουμε να γίνουμε οι δάσκαλοι που θα θέλαμε να έχουν τα παιδιά μας, ίσως καταφέρουμε να χτίσουμε κόσμους και να καλλιεργήσουμε όνειρα. Όταν αγαπάς, ενδιαφέρεσαι. Όταν ενδιαφέρεσαι, μαθαίνεις.
