Ασφαλώς ευχόμαστε το πρώτο. Όχι μόνο επειδή «είμαστε πρώτ’ απ’ όλα Έλληνες» - όπως θέλει το κλισέ κάποιων α λα καρτ υπερπατριωτών που, την επομένη κιόλας, στα εγχώρια πρωταθλήματα, θα το ξεχάσουν και θα πάνε στις κερκίδες να δείρουν και να αποδοκιμάσουν τους αντιπάλους τους. Αλλά γιατί η ομάδα του συντοπίτη μας Βασίλη Σπανούλη παίζει πραγματικά όμορφο μπάσκετ, όπως το έχουν κάνει κατά καιρούς και ο Παναθηναϊκός, και ο Άρης, και ο ΠΑΟΚ και άλλοι ακόμη Σύλλογοι της χώρας μας.
Επιτομή, βέβαια, αυτού του υπερθεάματος είναι η Εθνική μας ομάδα του μπάσκετ. Η ομάδα που μας έχει βγάλει όχι και λίγες φορές στους δρόμους για να διαδηλώσουμε τη χαρά και την εθνική μας περηφάνια. Από το 1987 που «ο Γκάλης, ο Γιαννάκης και τ’ άλλα τα παιδιά» γέμισαν με δάκρυα τα μάτια μας και αέρα τα στήθη μας, μέχρι τη νίκη μας επί των ΗΠΑ στο Παγκόσμιο του 2006 η ομάδα αυτή έγινε η αγαπημένη όλων μας… Η πιο επάξια εκπρόσωπος του ελληνικού αθλητισμού. Και η πιο φερέγγυα. Διότι, σε αντίθεση με την Ομάδα του ποδοσφαίρου που είχε πορεία διάττοντος αστέρα, η Ομάδα αυτή έχει συνέχεια. Όπου κι αν συμμετείχε, είτε θα θριάμβευε είτε θα είχε μια αξιοπρεπή πορεία. Ποτέ τα ελληνόπουλα του μπάσκετ δεν ξεφτιλίστηκαν, ποτέ δεν έχασαν από κάτι ανύπαρκτα νησιά Φερόες, ή από την Εθνική... Τιμπουκτού. Η ομάδα του μπάσκετ, έβλεπε τη μια γενιά ελληνόπουλων να διαδέχεται – κατά κύματα- την άλλη και η αποχώρηση παικτών – μύθων να φέρνει στη θέση τους άλλα άξια στελέχη που σε λίγο γίνονταν κι αυτά μύθοι…
Το ερώτημα, γιατί διαπρέπουμε οι Έλληνες στο μπάσκετ και όχι στο ποδόσφαιρο έχει τεθεί βέβαια πολλές φορές. Δόθηκαν απαντήσεις άλλες πειστικές, άλλες όχι, οι περισσότερες πάντως τεχνικής φύσεως. «Το μπάσκετ μας ταιριάζει ως λαός» λένε πολλοί κάπως απλουστευτικά. Δεν είμαστε βέβαια ψηλοί, αλλά είμαστε έξυπνοι, εύστροφοι, επινοητικοί, βρίσκουμε λύσεις την τελευταία στιγμή και το μπάσκετ είναι πράγματι άθλημα που απαιτεί όλα αυτά τα στοιχεία.
Νομίζω ότι το φαινόμενο της επιτυχίας μας στο μπάσκετ πρέπει να εξεταστεί πιο βαθιά. Είναι και ζήτημα εθνικής αυτογνωσίας. Να μάθουμε γιατί εκεί η χώρα διαπρέπει και αλλού πατώνει.
Γυρίζω πίσω, στα σχολικά χρόνια, στην αυλή του 1ου Γυμνασίου Αρρένων Λαρίσης. Μπάσκετ παίζουν λίγα παιδιά, αλλά είναι συνήθως από τους καλύτερους του σχολείου. Είναι παιδιά σοβαρά, καλοί μαθητές, ψηλά και ωραία παιδιά, από αστικές οικογένειες. Παίζουν μπάσκετ συνήθως στα διαλείμματα αλλά και τα απογεύματα στα γήπεδα του σχολικού προαυλίου. Οι υπόλοιποι, η μάζα, η πλέμπα, ασχολούμαστε με το ποδόσφαιρο. Δίνουμε ραντεβού στις αλάνες της γειτονιάς, που μόνο γήπεδα δεν θυμίζουν, βάζουμε πέτρες για τέρματα και κλωτσάμε το τόπι με μανία. Βρίζουμε σαν μαουνιέρηδες, πλακωνόμαστε στο ξύλο, σπάμε γόνατα, αμφισβητούμε κάθε φάση – «γκολ ρε»- «τι γκολ ρε κ… παιδο, πού το είδες το γκολ;» και στη συνέχεια, πάμε πίσω από τα βάτα, στρίβουμε τα πρώτα τσιγαράκια λέγοντας σόκιν ανέκδοτα και δίνουμε ραντεβού τα απογεύματα στα μπιλιάρδα, στο υπόγειο του Κάρτου για να συνεχίσουμε την παρτίδα…
Οι δυο τέλεια διαφορετικοί κόσμοι που έβλεπες από τότε στα σχολεία αποτυπώθηκαν ασφαλώς και στην πορεία των δυο αθλημάτων στα κατοπινά χρόνια. Το μπάσκετ ήταν πάντοτε ένας χώρος λιγότερο μαζικός. Ο χώρος όπου εκφράζονταν οι αστικές ελίτ που, κατά τεκμήριο, έχουν άλλη παιδεία, σέβονται νόμους και κανόνες και δεν είναι εύκολες στην εκμετάλλευση. Τα γήπεδα του μπάσκετ γέμιζαν και γεμίζουν περιστασιακά, κυρίως στα Playoff, ή όταν οι ποδοσφαιρόφιλοι δεν έχουν να δουν κάτι πιο ενδιαφέρον. Στο ποδόσφαιρο, αντιθέτως υπάρχει λαός, υπάρχουν πλήθη, υπάρχει μάζα. Άρα φράγκα με ουρά, δόξα, επιρροή, πολιτική εκμετάλλευση, στοιχηματισμός, έγκλημα. Πολύ λογικό λοιπόν ότι εκεί θα επένδυαν οι πάσης φύσεως εγχώριοι «βαρόνοι» κι από κοντά τους μεγαλοπαράγοντες, νταραβεριτζήδες, κολαούζοι, επιτήδειοι μανατζαραίοι, δημοσιογράφοι που πουλάνε «κασέτες», «πεθαμένοι» διαιτητές που εκλιπαρούν να πάρουν κι αυτοί κάτι από την πίτα. Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα έγινε έτσι η βασική έκφραση της παρακμής μας. Ένας χώρος λούμπεν, όπου ποτέ δεν έγινε σοβαρός σχεδιασμός ή επενδύσεις, όπου διάφορες «συμμορίες» (πολιτικές, οικονομικές, οπαδικές) λύνουν τις διαφορές τους και μοιράζουν την εγχώρια πίτα, με την Πολιτεία να αυταπατάται πως... έχει λόγο σ’ όλα αυτά (sic).
Στο ελληνικό μπάσκετ, αντιθέτως, συνέβησαν άλλα πράγματα… Κατ’ αρχάς ήταν η συγκυρία του ερχομού του Γκάλη και άλλων Ελληνοαμερικανών η τεράστια επικοινωνιακή ώθηση που δόθηκε, με την κατάκτηση του Eurobasket… Το μπάσκετ, τότε, κυριολεκτικά ξανασυστήθηκε στους Έλληνες. Γέμισαν οι γειτονιές από μπασκέτες και από παιδιά που μάθαιναν τα μυστικά της πορτοκαλί μπάλας. Από τα συνοικιακά αυτά γηπεδάκια ξεπετάχτηκαν τα μεγάλα αστέρια, από τον Διαμαντίδη και τον Σπανούλη μέχρι τον Αντετοκούμπο σήμερα. Έπειτα, ήταν και η δημιουργική αφομοίωση των μεγάλων αστεριών της Γιουγκοσλαβίας που – λόγω πολέμου- κατέβηκαν στις ομάδες μας. Οι Γιουγκοσλάβοι, παίκτες και προπονητές, που ήρθαν εδώ και μας έμαθαν μπάσκετ ήταν οι κορυφαίοι. Δεν ήταν τα «παλτά» που κουβαλούσαν από τη γειτονική χώρα οι παράγοντες του ποδοσφαίρου. Οι επιτυχίες που ήρθαν διεθνώς και το γεγονός ότι αναμείχθηκαν στο άθλημα μερικές από τις πλέον σοβαρές επιχειρηματικές οικογένειες (Γιαννακόπουλοι, Αγγελόπουλοι…) και χαρισματικοί παράγοντες σαν τον Βασιλακόπουλο ήταν καθοριστικό. Οι άνθρωποι αυτοί, σαν πραγματικοί επενδυτές και όχι απλώς σαν... κάργα «παράγοντες», αντιλήφθηκαν εγκαίρως ότι το ζήτημα δεν είναι η κατάκτηση των εγχωρίων τροπαίων ίσα - ίσα για να χαίρονται οι χαχόλοι στις κερκίδες και να αποθεώνουν τον «πρόεδρα». Αλλά ότι πραγματικό κέρδος –και οικονομικό, αλλά και σε πρεστίζ- είναι η κατάκτηση ευρωπαϊκών τροπαίων. Εκεί, στις διεθνείς αρένες δείχνεις πόσο μετράς, όχι στα γηπεδάκια της ψωροκώσταινας. Και δεν τα κατάφεραν καθόλου άσχημα. Δεκάδες συμμετοχές στον τελικό, δέκα ευρωπαϊκές κούπες, ανάδειξη μεγάλων προπονητών που μεσουρανούν τα τελευταία χρόνια και παραγωγή μιας πλειάδας τεράστιων παικτών είναι επιτεύγματα που ο μίζερος κόσμος του ελληνικού ποδοσφαίρου μόνο ως αντικείμενο επιστημονικής φαντασίας μπορεί να τα σκεφτεί.
Το μπάσκετ είναι η Ελλάδα που θα θέλαμε και θα μπορούσαμε να έχουμε αν λειτουργούσαμε ορθολογικά, με υπομονή, αξιοκρατία, ρεαλισμό, τόλμη και σεβασμό στους κανόνες. Το ποδόσφαιρο είναι η Ελλάδα που έχουμε. Η εσωστρεφής, η Ελλάδα της τζάμπα μαγκιάς, του κουτσαβακισμού, των κοτζαμπάσηδων, με δυο λόγια μιας Ελλάδας σπαρασσόμενης που έχει χάσει τον δρόμο της… Ας μελετήσουμε τις δυο περιπτώσεις… Τα συμπεράσματα, όσο κι αν πονάνε, θα είναι καταλυτικά…
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
