Προφανώς ο συμβολισμός της ημέρας αυτής είναι ισχυρός: να μην περάσουν στη λήθη της Ιστορίας ονόματα λαμπρά της ευρωπαϊκής κοινωνίας και διανόησης των αρχών του 19ου αιώνα που αφιέρωσαν τις παντοειδείς δυνάμεις τους, πολιτικές, πνευματικές, διπλωματικές, οικονομικές, στην υπηρεσία του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα στο κλίμα του κυριαρχούντος ρομαντισμού της εποχής. Η πατρίδα μας οφείλει να αποδίδει τις πρέπουσες τιμές στους φιλελεύθερους εκείνους ευπατρίδες της Ευρώπης που συστρατεύτηκαν στον αγώνα της ελληνικής ελευθερίας θυσιάζοντας αρκετοί ακόμη και τη ζωή τους στα πεδία των μαχών της Ελληνικής Επανάστασης και σε κάθε περίπτωση αφυπνίζοντας την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, η οποία μέχρι τότε ακολουθούσε άβουλη τα κηρύγματα του δεσποτισμού, που υπαγόρευε η Ιερά Συμμαχία.
Από την άλλη πλευρά, η σημερινή εικόνα των ευρωπαϊκών κρατών σε συνάρτηση με τη θέση της χώρας μας στο ευρωπαϊκό status προκαλεί μελαγχολικές μόνο σκέψεις και θλιβερές αναπολήσεις: η περίοδος της οικονομικής κρίσης την οποία διέρχεται τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη και σε εντονότατο βαθμό η Ελλάδα, ανέδειξε το πρόβλημα της έλλειψης αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Είναι φανερό ότι η Ευρώπη βαδίζει στα ζοφερά μονοπάτια του Μεσοπολέμου τη στιγμή που νέοι εθνικισμοί αναδύονται στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιχειρούν να διασφαλίσουν με κάθε τρόπο «τα του οίκου» τους, ενώ οι κοινωνίες περιχαρακώνονται σε τείχη που έχουν χτίσει οι ίδιες για να προστατευτούν από την πλημμυρίδα των προσφύγων.
Οι συνέπειες από την απουσία διεθνούς αλληλεγγύης, και κυρίως ευρωπαϊκής, είναι καθημερινά ορατές: μακροχρόνιοι πόλεμοι, έξαρση θρησκευτικής τρομοκρατίας, ψυχροπολεμικές σχέσεις μεταξύ των κρατών, «διαφορετικές ταχύτητες» κρατών-μελών εντός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Συνεπώς ο εορτασμός της 19ης Απριλίου ως ημέρας ενθύμησης του κινήματος του Φιλελληνισμού και ημέρα Διεθνούς Αλληλεγγύης αποτελεί αφορμή να ανατρέξουμε στο παρελθόν της Ευρώπης για να ανασχεδιάσουμε το μέλλον της. Κάνιγκ, Μπάυρον, Φίνλεϋ, Φαβιέρος, Σανταρόζα, Εϋνάρδος, Σοφί ντε Μαρμπουά (Δούκισσα της Πλακεντίας) και άλλες ανάλογου διαμετρήματος προσωπικότητες είναι σχεδόν βέβαιο ότι η σημερινή Ευρώπη δε διαθέτει πολλές.
Ας ελπίσουμε ότι οι σύγχρονες ηγεσίες θα επιστρέψουν στο πνεύμα της κλασικής αρχαιότητας και του αναγεννησιακού ουμανισμού που ενέπνευσαν τους φιλέλληνες του 19ου αιώνα, ώστε η Ευρώπη στην εποχή της κρίσης και των νέο-εθνικισμών να ανεύρει τον πραγματικό της προορισμό.
Η ελπίδα της Ευρώπης αλλά και του κόσμου ολόκληρου βρίσκεται στα χέρια της νέας γενιάς, που κινείται πάνω και πέρα από σύνορα, μεταξύ Λισσαβόνας και Ελσίνκι, Δουβλίνου και Θεσσαλονίκης, και οραματίζεται έναν κόσμο χωρίς εθνικές προκαταλήψεις και στερεότυπα, όπου ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η ενίσχυση των αδυνάτων θα αποτελεί καθήκον και όχι υποχρέωση υπαγορευμένη από διεθνείς συμφωνίες.
* Από τον Βασίλη Πλατή
Ο Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος-δρ. Ιστορίας Α.Π.Θ.
