Από τη Μαρίνα
Αποστολοπούλου
Το πρωταρχικό ερώτημα είναι: τι αντιπροσωπεύουν οι γερμανικές αποζημιώσεις για την Ελλάδα;
Λογικά πρέπει να αποτελούν ιστορικά ένα ύψιστου συμβολισμού ηθικό εθνικό ζήτημα. Οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν λόγω της ναζιστικής θηριωδίας σαφώς δεν γυρίζουν πίσω με αποζημίωση εις… είδος.
Όπως και οι περιουσίες που καταστράφηκαν, πόσο μάλλον τα μνημεία και τα έργα τέχνης που καταστράφηκαν ή κλάπηκαν, δεν αντικαθίστανται. Όμως, η καταβολή αποζημίωσης για το δράμα και των Ελλήνων (γιατί δεν είμαστε οι μόνοι που υποφέραμε από τη γερμανική μπότα κατοχής και τη θηριωδία που την ακολούθησε), είναι μία πρωτίστως ηθική ικανοποίηση με πρακτικές οικονομικές προεκτάσεις.
Και γι’ αυτό υποτίθεται ότι τις ζητάμε. Ως ηθική ικανοποίηση- αναγνώριση, των όσων συνέβησαν στο τραγικό παρελθόν.
Αν δεχθούμε την ως άνω προσέγγιση, το επόμενο ερώτημα που προκύπτει αυτόματα είναι: είναι σωστό, να εξισώνεται το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων με τα σημερινά χρέη της Ελλάδας;
Είναι σωστό να χρησιμοποιείται από την παρούσα Κυβέρνηση ως αντικείμενο πίεσης στην υποτιθέμενη «διαπραγμάτευση» που βρίσκεται σε εξέλιξη; Είναι σωστό, να επιχειρείται να προβληθεί ως «αντίβαρο» συναθροιζόμενο στο σημερινό ελληνικό χρέος και ως τέτοιο να διεκδικείται; Και μάλιστα με «παλικαρισμούς» του τύπου, «θα κατασχέσουμε το Ινστιτούτο Γκαίτε»; Ένα Ινστιτούτο που επί δεκαετίες είναι πηγή παραγωγής γνώσης και πολιτισμού και για την Ελλάδα; (Πόσο «βάρβαρο» είναι εν τέλει αυτό;)
Και εάν αυτή είναι η προσέγγιση, τότε, αν υποθέσουμε ότι αύριο οι δανειστές ικανοποιούν (λέμε τώρα προς χάριν της συζήτησης) τις ελληνικές απαιτήσεις για διαγραφή του χρέους, θα σταματήσουμε να διεκδικούμε τις γερμανικές αποζημιώσεις, επειδή θα έχει γίνει η… δουλειά μας;
Τι είναι εν τέλει οι γερμανικές αποζημιώσεις; «Χρήσιμο εργαλείο» για να κάνουμε τη δουλειά μας ή ύψιστη ηθική πρωτίστως ανταμοιβή για όσα υπέστησαν επί κατοχής η Ελλάδα και οι Ελληνες;
Να μην τις διεκδικήσουμε λοιπόν τις γερμανικές αποζημιώσεις;
Και βεβαίως το «κατοχικό δάνειο», το οποίο συνδέεται επίσης με το όλο θέμα;
Όχι βεβαίως. Να τις διεκδικήσουμε με σθένος και με αποφασιστικότητα. Αλλά να μην κάνουμε το «λάθος»-τουλάχιστον κατά την άποψη της γράφουσας- να συνδέουμε το ένα θέμα με το άλλο για να «πατσίσουμε» ηήνα «συμψηφίσουμε». Γιατί στην περίπτωση αυτή χάνεται η ουσία. Δηλαδή, η ηθική διάσταση.
Οι μεταπολεμικές, αλλά κυρίως οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις δεν τόλμησαν να διεκδικήσουν αυτό που δικαιωματικά ανήκει στη χώρα.
Υπάρχει βεβαίως το «άλλοθι» της διεθνούς συμφωνίας που συνάφθηκε για το θέμα αυτό, προκειμένου να «προστατευθεί» η διαλυμένη μεταπολεμικά Γερμανία. Μία Γερμανία όμως που κατάφερε, προς τιμή της, ως άλλος Φοίνικας όχι μόνον να αναγεννηθεί από τις στάχτες της, όχι μόνον να επουλώσει τις πληγές της, αλλά και να αποτελεί σήμερα την κυρίαρχη ευρωπαϊκή δύναμη. Ωστόσο «πατώντας» στην ως άνω συμφωνία και γνωρίζοντας βεβαίως ότι είναι πολλοί αυτοί που υπήρξαν θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, δεν συζητά θέμα αποζημιώσεων. Ακόμη και κατά τη διαδικασία επανένωσης των δύο Γερμανιών, λήφθηκε μέριμνα ώστε τα υπογραφέντα να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο που δεν θα άφηναν «παραθυράκι» για πιθανή έγερση τέτοιων απαιτήσεων λόγω της «νέας χώρας» που προήλθε από την επανένωση.
Όμως ο λόγος που οι μεταπολιτευτικές ελληνικές κυβερνήσεις δεν ήγειραν θέμα αποζημιώσεων ήταν άλλος: πρώτον, γιατί εν τέλει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το όλο θέμα είναι συνδεδεμένο με το χρήμα. Και πέραν των άμεσα θιγομένων θυμάτων που έχουν διαχρονικό ενδιαφέρον για τις γερμανικές αποζημιώσεις, οι υπόλοιποι, ζώντας σε έναν ουτοπικό, όπως κατά δραματικό τρόπο αποδείχθηκε, «οικονομικό παράδεισο» δεν είχαμε… ανάγκη να κυνηγήσουμε το θέμα. Και δεύτερον, διότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν ήθελαν να έρθουν σε ευθεία σύγκρουση με τη Γερμανία για το θέμα αυτό, αφού, όπως είπαμε δεν υπήρχε και ανάγκη.
Να τις διεκδικήσουμε λοιπόν τις γερμανικές αποζημιώσεις.
Αλλά όχι για τους λάθος λόγους και με τον λάθος τρόπο.
Και σίγουρα όχι με «παλικαριές» τύπου «Γκαίτε» και με επιχειρηματολογία κατώτερη των περιστάσεων, η οποία μετατρέπει τη διεκδίκηση σε «φθηνή» δοσοληψία. Μπορεί να είναι η εποχή του «μένους» κατά των Γερμανών (παρότι οι ευθύνες για ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα δεν αφορούν στους Γερμανούς, αλλά η διάθεση αυτοκριτικής είναι πάντα ελάχιστη), αλλά το να χτυπάμε το «ναζιστικό» παρελθόν τους, δεν είναι η λύση. Οι σημερινοί Γερμανοί, δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να σβήσουν αυτό το κομμάτι τις Ιστορίας τους, όπως και κάθε άλλος λαός δεν μπορεί να σβήσει τη δική του και τις σκοτεινές σελίδες που τη συνοδεύουν. Και οι σημερινοί Γερμανοί, έχουν κατ επανάληψη «αυτομαστιγωθεί» δημόσια και «απολογηθεί» για τη ναζιστική Γερμανία, τόσο όσον αφορά στις ηγεσίες τους όσο και στη συντριπτική πλειοψηφία του γερμανικού λαού.
Να τις διεκδικήσουμε συστηματικά, σθεναρά, ψύχραιμα με συγκεκριμένη στρατηγική με νομικά ερείσματα και όχι με συναισθηματικές εξάρσεις που δεν οδηγούν πουθενά. Κάτι, που θα έπρεπε ήδη να έχουμε διδαχτεί από τον άκαρπο τρόπο που τόσα χρόνια διεκδικούμε τα γλυπτά του Παρθενώνα από τη Βρετανία.
Να διεκδικήσουμε τις γερμανικές αποζημιώσεις χωρίς…
….Χωρίς εμείς οι ίδιοι να τις απαξιώνουμε εξισώνοντάς τες με ένα πρόβλημα κακοδιαχείρισης προκειμένου να καλύψουμε τη… ζημιά. Αν εμείς δεν σεβαστούμε το πραγματικό νόημα του δράματος που έζησε επί κατοχής η χώρα, γιατί να το σεβαστούν οι άλλοι; Δεν είναι δυνατόν οι από-ζημιώσεις διά του τρόπου διεκδίκησής τους, να κάνουν «ζημία» σε μία τραγική σελίδα της ιστορίας μας.
