Η «Λούφα και παραλλαγή» έδειχνε τη λάιτ εκδοχή του στρατιωτικού καθεστώτος που βύθισε την Ελλάδα σε επτάχρονη αφασία, σε θεσμική, οικονομική και πολιτιστική καθυστέρηση και, τελικά, σε μια εθνική καταστροφή – με το άφρον πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, τον Ιούλιο 1974, και την εισβολή του Αττίλα, που διχοτόμησε την Κύπρο, προξενώντας ένα ανεπούλωτο ακόμα τραύμα στον εθνικό κορμό.
Η κωμωδία εκείνη πιστεύαμε ότι πλέον δεν μπορούσε να επαναληφθεί. Ότι ήταν υπόθεση των τεχνών να τη θυμίζουν, ότι ο Νίκος Περάκης έπαιξε τα ρέστα του καταγράφοντας το γκροτέσκο μιας ξορκισμένης εποχής από τα δημοκρατικά ήθη που ακολούθησαν τη δικτατορία. Ύστερα από τη «Λούφα και παραλλαγή», άλλωστε, δεν βρέθηκε κινηματογραφιστής να αναπαραστήσει τη γελοιότητα του χουντικού καθεστώτος. Ίσως πλέον δεν είχε και νόημα να το κάνει, δεν επιστρέφεις ούτε ως καλλιτέχνης σε μια προσβλητική για τον πολιτισμό σου εποχή.
Κι ύστερα, ήρθε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
***
Το προηγούμενο διάστημα, τα περισσότερα μεγάλα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια αφιερώνουν μεγάλο μέρος των ειδήσεων, και μάλιστα τις πρώτες ειδήσεις, στη δραστηριότητα του ελληνικού στρατού. Ασκήσεις, γυμνάσια, βολές, συνοδεύουν μια δημοσιογραφική ρουτίνα ανταλλαγής δηλώσεων εκπροσώπων της ελληνικής πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας με Τούρκους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Η ένταση κορυφώθηκε στην επέτειο της κρίσης των Ιμίων ενώ, την προηγούμενη εβδομάδα, έφτασε στο σημείο να επικρίνει την Τουρκία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, διότι δεν σέβεται τη συνθήκη της Λωζάννης – μια επίκριση που απαντήθηκε από την Τουρκία με ανακοίνωση στην οποία επισημαινόταν ότι η Ελλάδα δεν ακολουθεί το γράμμα των συνθηκών, έχοντας στην πράξη καταργήσει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.
Υπάρχει πολεμικό κλίμα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία; Αν εξαιρέσει κανείς τις γνωστές γεωπολιτικές διαφορές, στην ουσία δεν έχει αλλάξει τίποτα άλλο. Η εμμονή της Ελλάδας, και ιδίως του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Πάνου Καμμένου, στην αναζωπύρωση του θέματος των Ιμίων, ενός θέματος που βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στην ατζέντα μόνο της Χρυσής Αυγής, θα μπορούσε να είναι αιτία περαιτέρω τριβών, τα Ίμια άλλωστε έχουν μετατραπεί σε ιδιότυπη γκρίζα ζώνη, ακόμα ένα σημείο ελληνοτουρκικών τριβών. Ωστόσο, ακόμα και μετά τις λεκτικές εντάσεις του τελευταίου διαστήματος, το Αιγαίο παραμένει ήσυχη θάλασσα, που περιμένει το καλοκαίρι, τον τουρισμό – και, ίσως, μια αύξηση του μεταναστευτικού κύματος, αναλόγως των εξελίξεων στην ένταση Ευρώπης-Τουρκίας, με αφορμή τις ευρωπαϊκές επιφυλάξεις για τις αυτοκρατορικές βλέψεις του Ερντογάν, τις οποίες μεθοδεύει αυτό το διάστημα με το δημοψήφισμα με το οποίο ο ίδιος διεκδικεί υπερεξουσίες.
Οπότε, αφού δεν υπάρχει πολεμικό κλίμα, γιατί καλλιεργείται; Διότι η δημοσιογραφία των εθνικών δικαίων είναι πρωτίστως δημόσιες σχέσεις και ευκολία: πουλάς φόβο, πατριωτισμό, αυταπάρνηση, εθνική δήθεν ανωτερότητα. Νταηλίκι. Ό,τι προσφέρει και η εκπομπή «Με αρετή και τόλμη», του Υπουργείου Άμυνας, που άρχισε να προβάλλεται τις Κυριακές από την κρατική (και επί της ουσίας κυβερνητική) τηλεόραση, την ΕΡΤ. Που, εκτός του ότι είναι μηχανισμός προπαγάνδας του Πάνου Καμμένου, αποθεώνει και επιβάλλει έναν μιλιταριστικό λόγο, μια στρατοκρατική ιδεολογία, ξένη προς τα ευρωπαϊκά ειωθότα – αλλά και τις αντιλήψεις που κυριάρχησαν στη χώρα μετά τη χούντα. Είναι δυνατόν, μια κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός της οποίας έχει στενούς συνεργάτες αρνητές στράτευσης να ευνοεί, έτσι απροκάλυπτα, μια στρατοκρατική αντίληψη για τη χώρα – συμμετέχοντας, μάλιστα, στην εκπομπή σόου ενός καθ’ έξιν μιλιταριστή;
Κατά τη γνώμη μου, η συνιστώσα ΑΝΕΛ είναι ιδιαιτέρως ισχυρή αυτή τη στιγμή στην κυβέρνηση. Ο ρηχός αριστερός διεθνισμός έχει καταπνιγεί, η κυβέρνηση έχει παραδοθεί στη ρητορική Καμμένου για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας (τα λεγόμενα «εθνικά θέματα»). Εν μέρει, διότι η εξουσία αποδεικνύεται ισχυρότερη από την ιδεολογία – και ο Καμμένος προσφέρει την πλειοψηφία που εξασφαλίζει την εξουσία στο σχήμα ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Αλλά και διότι ο εθνοκεντρισμός είναι, εν πολλοίς, κυρίαρχος στα κυβερνητικά στελέχη: παλαιοί αλαβανικοί, πρώην οπαδοί του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ, καραμανλικοί (όπως ο βουλευτής Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, πρώην δημοσιογράφος της ΕΤ3) βολεύονται με την εθνική κοινοτοπία, επειδή κυρίως είναι το μόνο που ξέρουν.
Το μέτρο των πραγμάτων είναι, γι’ αυτούς, η Ελλαδίτσα – η παλαιά Ψωροκώσταινα. Με τα δικά της αντανακλαστικά αυτά τα στελέχη πορεύονται. Πού να συγκρίνεσαι κάθε τόσο με τους ξένους – «την πατρίδα και ας τρώγωμεν πέτρες», που έλεγαν τη δεκαετία του 1960 κάτι συγγενείς εθνικιστές.
***
Στην ταινία «Λούφα και παραλλαγή» σάρκαζε τη χουντική ιδεολογία της τότε τηλεόρασης και ο Γιώργος Κιμούλης, που υποδυόταν τον Αχιλλέα Λάμπρου. Τώρα θα σιωπήσει – επειδή μοιράζεται την εξουσιαστική εύνοια των νυν κυβερνώντων, διορισμένος πρόεδρος στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το στρατοκρατικό κιτς των άλλων είναι εύκολος στόχος. Των δικών μας είναι εμπόδιο στην πραγμάτωση των εξουσιαστικών ονείρων μας.
ΥΓ. Από τη ΝΔ θα περίμενε κανείς την απαξίωση της πολεμικής ρητορικής της κυβέρνησης ως άχρηστης και επιζήμιας. Είναι κάτι χειρότερο από λάθος οι χθεσινές δηλώσεις του Γιώργου Κουμουτσάκου που κάνει λόγο για «επανακαθορισμό», για «επανεξέταση του πλαισίου της διαχείρισης και πορείας των ελληνοτουρκικών σχέσεων» και άλλα υπερπατριωτικά. Υποτίθεται ότι η αξιωματική αντιπολίτευση διεκδικεί την εμπιστοσύνη των πολιτών προτείνοντας ρεαλισμό, κοινωνική δικαιοσύνη και ευρωπαϊκή διέξοδο. Αν είναι να αποκτήσουμε εναλλακτικούς ΑΝΕΛ, ευχαριστούμε, δεν θα πάρουμε, αρκούν οι ορίτζιναλ – που δεν τους παίρνουν και οι Τούρκοι στα σοβαρά.
Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
