Στις αιτίες αυτές, συνεχίζει, θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμα τη θολωμένη κουλτούρα που προκαλούν τα εμφύλια πάθη, την αδράνεια και την ανικανότητα της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και κυρίως την απαιδευσία που επικράτησε στα σχολεία και στα πανεπιστήμια επί μισό αιώνα, που «είχε διαμορφώσει μια κρίσιμη μάζα ψηφοφόρων χωρίς παιδεία και χωρίς κριτική σκέψη».
Η πρώτη πτώχευση έγινε το 1827, η δεύτερη το 1844, η τρίτη το 1893, η τέταρτη το 1922, η πέμπτη το 1931-1932 και η έκτη το 1943. Κατά τον έγκριτο ιστορικό, η κυριότερη αιτία όλων αυτών των πτωχεύσεων είναι οι υψηλές αμυντικές δαπάνες, οι οποίες στη χώρα μας κατείχαν μόνιμα μία από τις τέσσερις πρώτες θέσεις στον κόσμο. Σε ποσοστό επί του ΑΕΠ, οι ελληνικές και οι τουρκικές δαπάνες για την άμυνα είναι υψηλότατες. Στις δαπάνες αυτές, στα πριν από την τωρινή κρίση 22 χρόνια, η Ελλάδα κατείχε σταθερά την πρώτη θέση παγκοσμίως και η Τουρκία τη δεύτερη. Το 2000 π.χ. οι αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα ήταν το 4,9 % του ΑΕΠ και στην Τουρκία 5,2 %, ενώ τον ίδιο χρόνο οι αντίστοιχες δαπάνες του ΝΑΤΟ ήταν 2,2 %, των ΗΠΑ 3%, της Γαλλία 2,7 %, του Η. Βασιλείου 2,4 % και της Ιταλίας 1,9 %. Είναι προφανές ότι οι δαπάνες για την εθνική μας άμυνα απορροφούν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.
Κατά το συγγραφέα, η πτώχευση του 1827 αποδίδεται στα δάνεια που συνήψε τη διετία 1824-1825 η επαναστατική κυβέρνηση και στην κάθετη πτώση της τιμής των ελληνικών ομολόγων εξαιτίας του εμφύλιου πολέμου 1824-1826. Για τη δεύτερη πτώχευση του 1844 ευθύνεται το υψηλό κόστος συντήρησης του βαυαρικού στρατού, που έφτανε το 16,9 % του ΑΕΠ! Για την πτώχευση του 1893 (την ανακοίνωσε στη Βουλή ο ίδιος ο Χ. Τρικούπης το Δεκέμβρη το 1893) ο διευθυντής της ΔΟΕ Εδουάρδος Λω, με έκθεσή του στο Foreing Office, θεωρεί κύριο υπεύθυνο το Θ. Δηλιγιάννη. Η πτώχευση του 1922, που συνοδεύτηκε και από υποτίμηση του εθνικού νομίσματος κατά 59%, είναι απότοκος της κατάρρευσης του μικρασιατικού μετώπου. Η επόμενη πτώχευση του 1931-1932 ήρθε ως φυσική συνέπεια της νομισματικής αναταραχής, λόγω της παγκόσμιας κρίσης. Τέλος, η έκτη πτώχευση του 1940-1943, που άρχισε την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ολοκληρώθηκε το 1945 με τη διαγραφή εννέα μηδενικών από τα χαρτονομίσματα λόγω του κατοχικού πληθωρισμού.
Οι αιτίες των πτωχεύσεων έχουν βαθιές ρίζες στη νεοελληνική ιστορία, υποστηρίζει ο Γ. Β. Δερτιλής. Η σύναψη υπέρογκων εθνικών δανείων, με όρους όχι πάντα ευνοϊκούς, οι υψηλές αμυντικές δαπάνες, οι εθνικοί και οι εμφύλιοι πόλεμοι και η κατασπατάληση των δανείων είναι οι κυριότερες αιτίες που οδήγησαν τη χώρα στις αλλεπάλληλες πτωχεύσεις. Άραγε, θα μπορέσουμε κάποτε οι Έλληνες να απαλλαγούμε από τις εθνοφθόρες πτωχεύσεις;
Του Απόστολου Γερόπουλου
