Χώρα που στερείται ικανού επιστημονικού, επιχειρηματικού και διοικητικού στελεχιακού δυναμικού γίνεται πιο εύκολη λεία στις ορέξεις του αδυσώπητου ανταγωνισμού και της παγκοσμιοποίησης. Κατά συνέπεια η φυγή της νεολαίας μας στο εξωτερικό συνιστά μέρος της καταστροφής που βιώνει η πατρίδα μας, γιατί δεν είναι μόνον το braindrain (διαρροή μυαλών) αλλά είναι και το businessdrain (διαρροή επιχειρήσεων), το managersdrain (διαρροή στελεχών), το studentsdrain (διαρροή φοιτητών) καθώς και άλλες διαρροές που όλες μαζί φρενάρουν την ανάπτυξή της και τη συμμετοχή της στο νέο διεθνή καταμερισμό της εργασίας.
Έχει αναλογιστεί κανείς πόσο κοστίζει σε μια ελληνική οικογένεια η ανατροφή και η δημιουργία ενός επιστήμονα ή μορφωμένου ανθρώπου γενικότερα που προσφέρεται δωρεάν στις αγορές εργασίας των ανεπτυγμένων χωρών όπου δίνονται μάχες για την απόκτηση ταλέντων; Πρόκειται για μια τεράστια επένδυση με πολλές θυσίες, στερήσεις, υποχρεώσεις τόσο των γονέων όσο και των παιδιών αλλά ασφαλώς και του κράτους που δεν αποτιμώνται οικονομικά. Το ταλαντούχο Ελληνόπαιδο που εγκαταλείπει τη χώρα του, συν τοις άλλοις προξενεί οικονομική απώλεια στη χώρα του, γιατί χάνεται η μελλοντική απόδοση της επένδυσης, όταν με το καλό θα έμπαινε ως εργαζόμενος στην αγορά της εργασίας και στην παραγωγή και έτσι χάνονται και πιθανές εφευρέσεις και καινοτομίες που θα μπορούσαν να προσφέρουν με τη σειρά τους υψηλές προστιθέμενες αξίες.
Παρατηρητές και ειδικοί του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) έχουν ήδη επισημάνει στις ηγεσίες των θεσμών πως η Ελλάδα χάνει πολύτιμο διανοητικό κεφάλαιο και πως η απώλεια αυτή θα δυσκολέψει περισσότερο τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας της και πως παρατηρούνται στην εγχώρια αγορά εργασίας ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού των τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφόρησης. Προ ημερών μάλιστα μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατατάσσει την Αθήνα σε θέση ουραγού σε εφαρμογές ψηφιακής τεχνολογίας μεταξύ εξήντα ευρωπαϊκών πόλεων.
Η μετανάστευση των νέων μας στο εξωτερικό έχει ασφαλώς και τα θετικά της, γιατί εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους και τις δεξιότητές τους και σε περίπτωση επιστροφής τους στην πατρίδα προσφέρουν χρήσιμη τεχνογνωσία. Οφείλουμε όμως να σημειώσουμε πως η φυγή της φαιάς ουσίας από την Ελλάδα δεν είναι αποκλειστικά γέννημα της κρίσης αλλά έχει να κάνει και με μια τάση των νέων να απομακρύνονται από ένα αντιπαραγωγικό, βαθύτατα συντηρητικό και διεφθαρμένο σύστημα αυτό του πελατειακού κρατισμού, που δύσκολα αποδέχεται την εξυπνάδα, τη ζωντάνια, τον ενθουσιασμό και τη δημιουργία που συνοδεύουν τα ανήσυχα πνεύματα που πάντοτε αναζητούν το καλύτερο.
Έχει ενδιαφέρον να βλέπει και να ακούει κανείς πως προσλαμβάνονται και ερμηνεύονται-και μάλιστα με χιούμορ- από το μέσο πολίτη τέτοιου είδους θέματα όπως η ανεργία και η αναγκαστική μετανάστευση των νέων μας. Τις προάλλες σε καφετέρια της γειτονιάς μου από διπλανή συντροφιά υπερηλίκων ακούστηκαν τα ακόλουθα και τα μεταφέρω αυτολεξεί : «…τι ζόρι τραβάν οι πολιτικοί μας για τους νέους αφού παντελονιάζουν κάθε μήνα όσα δεν μπορούμε να συμπληρώσουμε εμείς σ΄ένα χρόνο», «…εγώ έχω τον εγγονό μου στη Σουηδία κι οι βουλευτάδες μας το πρωί στην τηλεόραση αλυχτούσαν σαν τα σκλια», «…βρε θέατρο παίζουν. Καμώνονται πως μαλώνουν για τα δίκια μας και μετά στα πηγαδάκια της Βουλής γίνονται φιλαράκια κι ο λαός στη γωνία» κ.ά. Στην παρέμβασή μου, λέγοντάς τους πως δεν είναι όλοι ίδιοι και πως υπάρχουν τιμητικές εξαιρέσεις, σχεδόν όλοι τους με αποπήραν.
Μου θύμισαν λόγια του κορυφαίου ποιητή μας Άγγελου Σικελιανού (1884-1951) : «κακό σημάδι πάντα η χόρταση στον κόσμο» (Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ τραγωδία του 1946) καθώς και το λογοτέχνη και δοκιμιογράφο Εμμανουήλ Ροϊδη (1836-1904) που έγραφε στη σατιρική εφημερίδα (ΑΣΜΟΔΑΙΟΣ το 1875) : «οι Έλληνες διαιρούνται εις τρεις κατηγορίες
1.εις τους συμπολιτευομένους, ήτοι έχοντας κοχλιάριον να βυθίζωσι εις την χύτραν του προϋπολογισμού
2.εις αντιπολιτευομένους, ήτοι μη έχοντας κοχλιάριον και ζητούντας παντί τρόπω να λάβωσιν τοιούτον και
3.εις εργαζομένους, ήτοι ούτε έχοντας κοχλιάριον ούτε ζητούντας αλλά επιφορτισμένους να γεμίζωσι την χύτραν δια του ιδρώτος αυτών». Θα μου πείτε υπερβολές. Υπερβολικά άσχημα όμως περνάει κι ένα μεγάλο μέρος του λαού μας σήμερα.
Αθανάσιος Ραούλης,
εκπαιδευτικός, οικονομολόγος,
π. περιφερειακός διευθυντής
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας
Εκπαίδευσης Θεσσαλίας
