Οπισθοδρομικό το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά

Του Π. Φιτσιλή

καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας

Μετά από αρκετή αναμονή το Υπουργείο Παιδείας δημοσίευσε το σχέδιο νόμου που ρυθμίζει τη λειτουργία των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) για τα ΑΕΙ (http://www.opengov.gr/ypepth/?p=3312). Ένα νομοσχέδιο κατά την άποψή μου χωρίς κατεύθυνση, χωρίς στρατηγική, οπισθοδρομικό στη βασική του θεώρηση, που θα μου επιτρέψετε να πω ότι δημιουργεί παρά λύνει προβλήματα.

Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 737 μεταπτυχιακά προγράμματα, με περίπου 20000 φοιτητές. Από αυτά τα 737 προγράμματα, το 29% προσφέρονται χωρίς δίδακτρα, κατά κύριο λόγο από τα μεγάλα,κεντρικά Πανεπιστήμια. Πιο συγκεκριμένα, στο ΤΕΙ Θεσσαλίας σήμερα λειτουργούν 13 μεταπτυχιακά προγράμματα διαφόρων εξειδικεύσεων (http://www.teilar.gr/tei_msc.php).Τα προγράμματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να εγγράφουν περίπου 500 μεταπτυχιακούς φοιτητές, ενώ είναι όλα αυτοχρηματοδοτούμενα, δηλαδή όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές πληρώνουν δίδακτρα.

Είναι έκδηλο, ότι σήμερα όλοι οι πτυχιούχοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν ένα ΠΜΣ, είτε από φιλομάθεια, είτε από ανάγκη απόκτησης νέων γνώσεων, είτε απλά γιατί «πήρε μεταπτυχιακό»κάποιος συνάδελφος τους. Το μεταπτυχιακό δίπλωμα αποτελεί σήμερα απαραίτητο εφόδιο στην αγορά εργασίας. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι στο κοντινό παρελθόν ήταν συνηθισμένο, ο υποψήφιος φοιτητής να βρίσκεται σε πολυετή αναζήτηση ΠΜΣ, συνήθως στο εξωτερικό, ενώ η οικονομική επιβάρυνση για όσους τα κατάφερναν ήταν σημαντική, σημαντικότερη από τη σημερινή. Ακόμη και σήμερα αρκετοί υποψήφιοι παρακολουθούν εξ αποστάσεων προγράμματα π.χ. στην Κύπρο ή σε «συνεργαζόμενα» με Πανεπιστήμια του εξωτερικού κολέγια. Τα μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρονται χωρίς δίδακτρα χρηματοδοτούνται κατ’ ουσίαν από τον κρατικό προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει ότι στα συγκεκριμένα ΑΕΙ οι καθηγητές καλύπτουν μέρος του ωραρίου τους με τη διδασκαλία και μεταπτυχιακών μαθημάτων, ενώ υποστηρίζονται από το υπάρχον διοικητικό προσωπικό.

Είναι προφανές ότι μόνο μερικά και μάλιστα κεντρικά Πανεπιστήμια (π.χ. Ε.Μ.Π) έχουν αυτή τη δυνατότητα της επάρκειας των πόρων και υποδομών. Η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική για τα ΑΕΙ που τα ΠΜΣ προσφέρονται με δίδακτρα. Για αυτά τα ΑΕΙ, οι διαθέσιμοι πόροι δεν είναι αρκετοί, όπως στο ΤΕΙ Θεσσαλίας, και συνεπώς οι φοιτητές χρηματοδοτούνε οι ίδιοι τις σπουδές τους, αλλά και το υποχρηματοδοτούμενο Ίδρυμα αφού ένα σημαντικό μέρος των διδάκτρων αξιοποιείται από τα Ιδρύματα για την χρηματοδότηση των λειτουργικών τους αναγκών. Για παράδειγμα, μέρος των διδάκτρων αξιοποιούνται για αγορά εξοπλισμού, πρόσληψη προσωπικού για διδασκαλία σε προπτυχιακά προγράμματα κ.λπ.

Στο ΤΕΙ Θεσσαλίας, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, μεγάλος αριθμός καθηγητών που διδάσκουν σε προπτυχιακά προγράμματα, πληρώθηκαν με χρήματα που προέρχονται από τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Και όχι μόνο αυτό, οι καθηγητές αυτοί βαφτίστηκαν ως «Υπότροφοι», ενώ καλύπτουν πάγιες και διαρκείς εκπαιδευτικές ανάγκες προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών. Έτσι έχουμε το παράδοξο και μάλιστα αρκετά συχνά, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές να χρηματοδοτούν τη γενικότερη λειτουργία του Ιδρύματος και σίγουρα μέρος των σπουδών των προπτυχιακών φοιτητών. Στο υπο-διαβούλευση νομοσχέδιο κανένα ΠΜΣ δεν θα έχει δίδακτρα. Τα δίδακτρα βαπτίσθηκαν ως «τέλος εγγραφής»,ενώ το ποσό ανέρχεται υπό προϋποθέσεις στα 1700 € περίπου. Αυτή η προκρούστρια κλίνη, όλοι πληρώνουν το ίδιο, δεν λαμβάνει υπόψη της τη χρονική διάρκεια του ΠΜΣ, αλλά ούτε αν το ΠΜΣ περιλαμβάνει εργαστηριακά μαθήματα, μήτε πόσες ώρες διδασκαλίας πραγματοποιούνται, και σίγουρα όχι αν διδάσκουν σε αυτό επισκέπτες καθηγητές που έρχονται από άλλα Πανεπιστήμια ή και το εξωτερικό.

 Αντίθετα, έχουμε τη σύνδεση του μισθού του ανειδίκευτου εργάτη, με το «τέλος εγγραφής» στο ΠΜΣ. Λογική παράξενη, σίγουρα μιας άλλης εποχής! Το σχέδιο νόμου εξαντλείται σε λειτουργικές λεπτομέρειες που ήδη ρυθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από τους εσωτερικούς κανονισμούς των «αυτοδιοίκητων» ΑΕΙ, σε βαθμό που να θεωρεί κανείς ότι αποτελούν προκάλυμμα απόκρυψης της βασικής πρόθεσης του Υπουργείου, που είναι η παροχή ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα ή με πολύ χαμηλά δίδακτρα.

Είναι εμφανές ότι τοάμεσο αποτέλεσμα του προτεινόμενου νομοσχεδίου θα είναι καταστροφικό για τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση αφού άμεσα:

* Θα μειωθεί ο αριθμός των προσφερόμενων μεταπτυχιακών προγραμμάτων και θέσεων.

* Θα υπάρξει δραματική πτώση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε αυτά ή ακόμη και αδυναμία διενέργειας των μεταπτυχιακών προγραμμάτων.

* Θα ανοίξει η ψαλίδα των παρεχόμενων υπηρεσιών/προγραμμάτων μεταξύ των κεντρικών ΑΕΙ και των περιφερειακών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ.

* Θα μειώσει τον προσφερόμενο αριθμό των μεταπτυχιακών φοιτητών στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, αυξάνοντας τον αριθμό των «ξενιτεμένων» μεταπτυχιακών φοιτητών, αυτών που παρακολουθούν προγράμματα στο εξωτερικό ή στα «συνεργαζόμενα» κολέγια.

Είναι λοιπόν το ζητούμενο, να έχουμε λιγότερους μεταπτυχιακούς φοιτητέςστον τόπο μας ή μήπως να κλείσουμε και αυτή την πηγή χρηματοδότησης για τα ΑΕΙ ή μήπως να μειώσουμε την προσφερόμενη ποιότητα των ΠΜΣ; Είναι λοιπόν στόχος μας να καταστρέψουμε κάτι που ήδη υπάρχει και λειτουργεί ικανοποιητικά, με τα προβλήματά του βέβαια, στο όνομα μιας «δωρεάν» εκπαίδευσης που δεν μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε, αλλάούτε και θέλουμε να την πληρώνουν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές. Κατά τη άποψή μου, το νομοσχέδιο αυτό είναι μια ακόμη μια απόπειρα τετραγωνισμού του κύκλου ή κατά το λαϊκότερο «και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος…» και είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει να βελτιώσει την υπάρχουσα κατάσταση αφού δεν εξασφαλίζει τους απαραίτητους πόρους για τη λειτουργία των μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Η Παιδεία χρειάζεται σημαντικές επενδύσεις, θέλει προίκα και όχι μόνο άνευρες, χωρίς μελέτη και όραμα, μεταρρυθμίσεις. Και στο σημείο αυτό μπαίνω στο πειρασμό να θυμίσω στον κ. Υπουργό το σύνθημα που υποστήριζε κάποιες άλλες εποχές «Προίκα στην Παιδεία 15%»http://www.avgi.gr/article/10808/67799/51-chronia-meta-proika-sten-paideia-15-.