Του Απόστολου Γερόπουλου
Η ιδέα ότι το άτομο αισθάνεται περισσότερο ευτυχισμένο σε μια κοινωνία, όπου ευημερεί το σύνολο των μελών της, δεν είναι νεοφανής. Τη βρίσκουμε στην Ιστορία του Θουκυδίδη, όπου την ανακάλυψε και την έφερε στην επικαιρότητα η Γαλλίδα ιστοριοδίφης και ελληνίστρια Ζακελίν ντε Ρομιγί, αναδιφώντας την αρχαιοελληνική γραμματεία. Γράφει σχετικά ο μεγάλος ιστορικός: «Η πόλις, η οποία ακμάζει ως σύνολον, ωφελεί περισσότερον τους ιδιώτας, παρά εάν, ενώ καθείς από τους πολίτας ευτυχεί, εκείνη ως σύνολον αποτυγχάνει. Διότι ο άνθρωπος που ευδοκιμεί εις τας ιδιωτικάς του υποθέσεις, εάν η πατρίς του καταστραφεί, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι πολύ μάλλον πιθανόν ότι θα σωθεί, εάν κακοτυχεί μεν ο ίδιος, η πατρίς του όμως ευτυχεί» (Θουκυδίδου Ιστορίαι, τ.Α΄, σελ. 211, μετ. Ε. Βενιζέλου).
Ο ατομικισμός και ο νεποτισμός, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φυλής μας, αν δεν είναι εγγεγραμμένα στο DNA μας, έχουν πιθανότατα τις ρίζες τους στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Στα δίσεκτα εκείνα χρόνια της σκλαβιάς για τους Έλληνες ραγιάδες προτεραιότητα είχε η προσωπική τους επιβίωση και η επιβίωση των μελών της οικογένειάς τους. Αλλά και στα κατοπινά χρόνια της εθνικής μας ανεξαρτησίας τα δύο αυτά χαρακτηριστικά δεν έπαψαν να υπάρχουν. Η ατομικιστική νοοτροπία, βαθιά χαραγμένη στο συλλογικό μας ασυνείδητο, ζει και βασιλεύει μέχρι και σήμερα. Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα που νιώθουμε οι Έλληνες για το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας εξαιτίας της ανυπαρξίας κρατικής κοινωνικής πρόνοιας, συντηρεί και διαιωνίζει τα φαινόμενα του ατομοκρατίας και της ευνοιοκρατίας. Στη συνείδηση των Ελλήνων είναι χαραγμένη βαθιά η πεποίθηση ότι, για να επιβιώσουν, πρέπει να έχουν εξωθεσμικά στηρίγματα. Κατά τη λαϊκή έκφραση, να έχουν «μπάρμπα στην Κορώνη». Δηλαδή κάποιο συγγενικό ή πολιτικό πρόσωπο, που θα παρεμβαίνει για κάποιο διορισμό στο δημόσιο, τη λήψη ενός τραπεζικού δανείου, το σβήσιμο κάποιου προστίμου από τροχαία παράβαση κ.τ.ό. Έτσι οι Έλληνες πολίτες παραμένουμε αδιόρθωτοι ατομικιστές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία του κράτους δικαίου.
Τα προηγμένα δημοκρατικά κράτη έχουν εξοβελίσει από τις κοινωνίες τους τα νοσηρά φαινόμενα της ατομικισμού και της ευνοιοκρατίας. Στις χώρες αυτές οι πολίτες, από τα γεννοφάσκια τους ακόμα, μαθαίνουν: Να σέβονται τους πολιτικούς και τους κοινωνικούς θεσμούς. Να εντάσσουν το ατομικό τους συμφέρον στο γενικό. Να επιδιώκουν την προσωπική τους ανέλιξη και την κοινωνική του καταξίωση μέσα από νόμιμες, αξιοκρατικές και διαφανείς διαδικασίες Να διεκδικούν χωρίς μεσάζοντες ό,τι τους ανήκει. Να λειτουργούν συλλογικά και ενωτικά, μέσα σε πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και εμπιστοσύνης. Και επιμένουν να σέβονται τους γραπτούς και άγραφους αυτούς κανόνες της χώρας τους και να τους εφαρμόζουν με συνέπεια, γιατί είναι βαθιά πεπεισμένοι ότι η ατομική και η οικογενειακή τους ευτυχία είναι άρρηκτα συναρτημένη και συνυφασμένη με την ευτυχία των συμπολιτών τους. Πόσο χρόνο άραγε θα χρειαστούμε ακόμα οι Νεοέλληνες για να συνειδητοποιήσουμε αυτό που οι αρχαίοι μας πρόγονοι θεωρούσαν αυτονόητο πριν από διόμισι χιλιάδες χρόνια;