Τέλειωσε το σχολικό έτος και αύριο θα γίνει η γενική συνέλευση του εξατάξιου αστικού αρρεναγωγείου, του σχολείου μου για να αποφασίσουν τη βράβευση του καλύτερου μαθητή. Είμαι σίγουρος πως εγώ θα είμαι ο εκλεκτός τους. Τα παίρνω τα γράμματα, μου αρέσουν όλα τα μαθήματα και δεν βρίσκω κανένα βαρετό. Εκτός από τη λόγια ελληνική γλώσσα, μαθαίνουμε και την Αρχαία, όπως μαθαίνουμε ακόμη ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, γραμματική, αλλά και λογιστικά. Εκτός προγράμματος μας διδάσκουν το έπος του «Διγενή Ακρίτα» που γράφτηκε όπως μας λένε για πρώτη φορά σε μεσαιωνικά ελληνικά.
Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολα, η Καπποδική μας διάλεκτος ήταν σχεδόν αποκομμένη από την ελληνική γλώσσα και πριν πάω στο σχολείο οι γονείς μου, μου είχαν μάθει να γράφω και να διαβάζω τα τούρκικα με ελληνικούς χαρακτήρες. Γι’ αυτό στην αρχή με δυσκόλεψαν πολύ τα ελληνικά και κυρίως η χρήση των άρθρων, μιας και στην τούρκικη γλώσσα δεν υπάρχουν άρθρα. Ίσως και γι’ αυτό οι δάσκαλοί μας, που φέτος φτάνουν τους εφτά, αλλάζουν τις μεθόδους της διδασκαλίας τους για να προσαρμοστούν στις τοπικές συνθήκες και να μπορέσουμε έτσι να διδαχτούμε ευκολότερα. Πολλοί από αυτούς είναι από την Πόλη (Κωνσταντινούπολη) και μιλούν πολύ καλά ελληνικά. Αυτοί οι ξενόφερτοι δάσκαλοι διαφέρουν από τους ντόπιους και είναι καλύτεροι σ’ όλα και καμιά φορά στα κρυφά, μας μαλώνουνε αν στα διαλλείματα μιλάμε Τούρκικα. Μας λένε πως σ’ όλη την Καππαδοκία, σε αυτόν τον προθάλαμο της Ανατολής, οι Απόστολοι κήρυξαν το Ευαγγέλιο στην ελληνική γλώσσα. Μας το τονίζουν συνέχεια αυτό, για να καταλάβουμε την ελληνικότητα του τόπου που ζούσαμε. Μια ελληνικότητα που ερχόταν από τα βάθη της αρχαιότητας, όπως μας έλεγαν. Στο μόνο μάθημα που δεν τα πάω καλά, είναι αυτό της μουσικής, αν και τραγουδώ με φανατισμό τα τραγούδια της κλεφτουριάς, μάλλον δεν είμαι και τόσο καλλίφωνος.
Δίνουμε ακόμη γραπτές εξετάσεις μέσα στο χρόνο, αλλά και προφορικές, στο τέλος της χρονιάς. Υπάρχει πάντα μεγάλη πειθαρχία, αλλά όποιος καταφέρει και τελειώσει και τις έξι τάξεις, μπορεί μετά να γραφτεί στην δεύτερη τάξη της «Ζωγραφείου Σχολής της Πόλης».
Βιβλία και τετράδια δυστυχώς δεν έχω να διαβάσω και να γράψω και έτσι αναγκάζομαι να δανείζομαι τα βιβλία των συμμαθητών μου. Ακόμη κι αυτές τις πάμφθηνες σχολικές φυλλάδες, δεν μπορούν να τις αγοράσουν οι γονείς μου.
Τα διδακτικά μου μέσα είναι πάντα δυστυχώς περιορισμένα. Παρόλα τα προβλήματα όμως, παραμένω καλός μαθητής και έχω μια άσβεστη δίψα για μάθηση. Είμαι τόσο καλός που ο δάσκαλός με πρότεινε σ’ έναν Τραπεζίτη, για να προγυμνάσω τον γιό του που είχε μείνει πολύ πίσω. Με κούρασε η αλήθεια αυτό το παιδί, ήτανε πολύ κλειστό και δεν μιλούσε εύκολα. Εγώ ήμουν ζωηρός και σκληραγωγημένος, αυτός ήταν πάντα συγκρατημένος και κάπως ασθενικός. Ένιωθα αφόρητη πλήξη καθώς του έκανα τα μαθήματα, αλλά έκανα υπομονή, μόνο και μόνο για την ανταμοιβή μου που ήταν τα πλούσια γεύματα και τα όσα έβλεπα μέσα σ’ αυτό το διαφορετικό σπιτικό.
Όσο περνούσε ο καιρός, αισθανόμουνα ολοένα και μεγαλύτερη ευχαρίστηση και όλο και περισσότερο μου άρεσε αυτό το οικογενειακό περιβάλλον. Βέβαια ένιωθα και μια κρυφή ικανοποίηση που τα κατάφερα καλά και το πλουσιόπαιδο βελτιωνότανε σε όλα τα μαθήματα. Το εξαμηνιαίο φύλλο ελέγχου με τους βαθμούς του, είχε βελτιωθεί κατά πολύ.
Στα πλαίσια αυτής της στενής μας επαφής και σε μια ηλικία που εύκολα επικοινωνεί κανείς, οι σχέσεις μας αν και άργησαν κάπως τελικά αναπτύχθηκαν. Μέχρι που τα πνιχτά μας γέλια, έφταναν στον βλοσυρό Τραπεζίτη που γρήγορα μας επανέφερε στην τάξη, με το αγριωπό βλέμμα του.
Μα να που ξημέρωσε επιτέλους, έρχεται η ώρα να παραλάβω το βραβείο μου, όλοι μας η αλήθεια το περιμένουμε. Ο δάσκαλος σχεδόν το είπε στον πατέρα πως στο τέλος της χρονιάς, ο γιός σου θα βραβευτεί. « Η μνήμη του γιού σου είναι φοβερή και η οξυδέρκειά του μοναδική, νομίζω πως το βραβείο του καλύτερου μαθητή, του αξίζει και με το παραπάνω». Από βραδύς πλύθηκα στο σκαφίδι με ζεστό νερό, τρίφτηκα καλά να είμαι καθαρός και έτοιμος. Ο λόγος του διευθυντή του σχολείο θα τελειώσει σε λίγο και θα αρχίσει η γιορτή, η αγωνία μου μεγαλώνει. Όσο κι αν το ήθελα όμως, όσο κι αν το δικαιούμουν, αυτό το βραβείο δεν θα το παραλάμβανα ποτέ. Η απονομή του βραβείου εκείνο το πρωινό έγινε, μα δεν ακούστηκε ποτέ το όνομά μου. Το παιδί που προγύμναζα που μετέδιδα τις γνώσεις μου, το παιδί του πλούσιου Τραπεζίτη βγήκε πρώτο, αυτό βράβευσαν. Ήταν πολύ δύσκολο να συγκρατήσω τα δάκρυα που μου έρχονταν στα μάτια. Προσπάθησα πολύ να μην κλάψω, αλλά ο κόμπος που είχα στο λαιμό συνεχώς μεγάλωνε. Η μάνα μου ήταν περήφανη γυναίκα και αυτήν την περηφάνια την μετάδωσε σε όλους μας, γι’ αυτό ίσως τελικά και τα κατάφερα, συγκρατήθηκα. Το σχολείο όμως από εκείνη τη στιγμή τελείωσε για ’μένα, αυτή θα ήταν η τελευταία μου ημέρα, θα το εγκατέλειπα. Προσπάθησα να πνίξω τα συναισθήματά μου και κυρίως το αίσθημα της αδικίας που με έπνιγε και έφυγα για πάντα απογοητευμένος.
«Βρε για βρούμ, βρε κουζούμ, δεν πειράζει», αυτά ήταν τα μοναδικά λόγια παρηγοριάς από τον πατέρα μου. Την υπόλοιπη μέρα πέρασα δύσκολα, ίσως γιατί θεωρούσα τα γέλια των αδερφών μου κοροϊδευτικά, έστω κι αν αυτά δεν είχαν σχέση μ’ εμένα. Τα αδέρφια μου κοιμήθηκαν, εγώ μόνο έμεινα ξάγρυπνος πάλι. Από εδώ και στο εξής, την μεγάλη εκπαίδευση θα την έπαιρνα από μόνος μου από την ίδια τη ζωή.
Ευστάθιος Δ. Γαϊτανίδης
