Ο θρίαμβος της Ένωσης Κέντρου (αρχηγός ο Γεώργιος Παπανδρέου), στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964 με το εκπληκτικό 53% των ψήφων, 35% της ΕΡΕ του Καραμανλή και το 12% της ΕΔΑ, ανησύχησε πολλούς «παράγοντες» της δημόσιας ζωής, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το παλλαϊκό αίτημα για αλλαγή, δημοκρατία, δικαιοσύνη, βρήκε ανταπόκριση στα φτωχά κοινωνικά στρώματα και τους ταλαιπωρημένους που διώχτηκαν για τις ιδέες τους. Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου το 1959 που υπέγραψε η Κυβέρνηση της ΕΡΕ του Καραμανλή, έβαλαν την Τουρκία στην Κύπρο απ’ το παράθυρο, αφού η ίδια (η Τουρκία) την είχε παραχωρήσει στους Άγγλους το 1878. Η Αγγλία αρνιόταν επίμονα την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, γιατί θα ανατρεπόταν η ισορροπία στην περιοχή και η Τουρκία θα παραμεριζόταν... Από το 1963 ακόμα οι Τούρκοι απειλούσαν με εισβολή στο νησί, παίρνοντας αφορμή από τα επεισόδια στη Μανσούρα «στημένα» κι αυτά απ’ τους προστάτες τους. Οι Τούρκοι και οι μεγάλες δυνάμεις, απαιτούσαν την άμεση λύση του Κυπριακού και ο Γ. Παπανδρέου, συμπλέοντας με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, απαντούσε, πως η λύση θα περνούσε μέσα από τον ΟΗΕ. Τον Ιούλιο του 1964 ο Έλληνας πρωθυπουργός, προσκεκλημένος του Προέδρου Τζόνσον, βρέθηκε στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες. Οι πιέσεις να δεχτεί το σχέδιό τους, ήταν αφόρητες. Πρότειναν ακόμα και απ’ ευθείας συνομιλίες Παπανδρέου – Ινονού (ο Τούρκος πρωθυπουργός περίμενε στον προθάλαμο). Τελευταίο, παρουσίασαν το σχέδιο Άτσεσον (πρώην υπ. Εξωτερικών), το οποίο μιλούσε για ντε φάκτο διχοτόμηση, με ένωση των Ελληνοκυπριακών περιοχών με την Ελλάδα και των Τουρκοκυπριακών με την Τουρκία. Η άρνηση του Γ. Παπανδρέου πείσμωσε περισσότερο τον Τζόνσον και τα γεράκια του Πενταγώνου, κι έφτασαν στο σημείο να πουν, πως, αν η Τουρκία εισβάλει στην Κύπρο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν θα επέμβουν... Τότε, η ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να ενισχύσει την αμυντική δύναμη της Κύπρου, αποστέλλοντας κρυφά στρατό και όπλα, που έφτασαν τους 10.000 άνδρες.
Ο «Γέρος της Δημοκρατίας» στο ταξίδι της επιστροφής, εκμυστηρεύτηκε στον γραμματέα του, Α. Μοθωνιό: (...) Στην Ελλάδα γυρίζω πρωθυπουργός, αλλά δεν ξέρω πόσο θα μείνω ακόμα (... ). Το παλάτι, ο Τύπος (Κωσταντόπουλος, Κόκκας), οι μυστικές υπηρεσίες, τα «στεγανά» στον στρατό με τους επίδοξους δικτάτορες και οι αποστάτες της Ένωσης Κέντρου, απεργάζονται την πτώση της Κυβέρνησης.
Με αφορμή την άρνηση του υπουργού της Εθν. Άμυνας Γαρουφαλιά να παραιτηθεί, για να αναλάβει ο ίδιος ο πρωθυπουργός το Υπ. Εθν. Άμυνας, ξεσπά η κρίση στις σχέσεις Κυβέρνησης-Ανακτόρων. Μέσα στις τρεις επιστολές που αντάλλαξαν Κωνσταντίνος-Παπανδρέου, φάνηκε το χάσμα που τους χώριζε. Ο πρωθυπουργός υποβάλει την παραίτησή του και πριν την υποβάλει και γραπτώς το πρωί, ο βασιλιάς όρκισε πρόθυμους αποστάτες (πρωθυπουργός Γ. Νόβας). Ο αριθμός των αποστατών όλο και μεγάλωνε, αλλά ο αριθμός και με τους βουλευτές της ΕΡΕ, δεν έφτανε τους 151. Ο Γ. Παπανδρέου κάλεσε τον λαό σε επαγρύπνηση κι αυτός ανταποκρίθηκε, κατεβαίνοντας και διαδηλώνοντας την αντίθεσή του στα σκοτεινά σχέδια των ντόπιων και ξένων πρακτόρων. Η Αστυνομία χτυπούσε στο ψαχνό τους διαδηλωτές, φοιτητές και εργάτες, με αποτέλεσμα, πολλούς τραυματίες και ένα νεκρό φοιτητή (Σωτήρης Πέτρουλας). Οι εκλογές που ορίστηκαν για τον Μάιο του 1967, δεν έγιναν ποτέ, γιατί μας πρόλαβαν τα τανκς της Χούντας του 1967· χιλιάδες οι εξόριστοι στα ξερονήσια και στις φυλακές, αυτό ήταν το κέρδος...
Στην Αθήνα των 45.000 κατοίκων, ένα χρόνο μετά την εκδίωξη του Όθωνα και εν αναμονή της άφιξης του νέου βασιλιά, επικρατούσε χάος και ακυβερνησία. Την εξουσία αναλαμβάνει η τριανδρία Δ. Βούλγαρη - Κ. Κανάρη - Β. Ρούφου, ενώ η επίσημη ρήξη, αρχίζει τον Φεβρουάριο του 1863, όταν ο Βούλγαρης με πραξικοπηματικό τρόπο, διορίζει τους υπουργούς της αρεσκείας του. Οι Αθηναίοι πολίτες και ο στρατός μοιράζονται σε δύο παρατάξεις, Ορεινούς και Πεδινούς (παρατάξεις στη Γαλλική Επανάσταση). Ο αρχιληστής Κυριάκος με 80 φουστανελοφόρους προσχωρούν στους Πεδινούς και κατεβαίνουν στην Αθήνα, έτοιμοι για δράση και πλιάτσικο. Με τις ιαχές «Ζήτω ο Βούλγαρης», «Ζήτω οι Πεδινοί», «Θάνατος στους ορεινούς», διασχίζουν τους δρόμους της Αθήνας και σκοτώνουν. Οι πολίτες ξεθαρρεύουν, παίρνουν ό,τι όπλο έχουν και συμμετέχουν. Τα πυροβόλα στήθηκαν στην Πλατεία Συντάγματος, με στραμμένες τις κάνες στο παλάτι (σημερινό κτίριο της Βουλής). Στη μάχη με τους υπερασπιστές του, σκοτώνεται ο γιος του Κανάρη, ενώ οι Ορεινοί, προς αντιπερισπασμό, καταλαμβάνουν την Ακρόπολη και οι πεδινοί την Εθνική Τράπεζα. Οι Ορεινοί ρίχνουν από το Λυκαβηττό και από την Ομόνοια και ο αρχιληστής, πολεμάει να μπει στην Τράπεζα... Ο διοικητής της Τράπεζας Γ. Σταύρου, βλέποντας τον κίνδυνο, καλεί τους πρεσβευτές των τριών δυνάμεων Αγγλίας - Γαλλίας - Ρωσίας να επέμβουν. Με την απειλή των τριών δυνάμεων για διακοπή των σχέσεων, οι αντίπαλοι σταμάτησαν τις εχθροπραξίες. Οι τρεις αυτές μέρες 18-20 Ιουνίου 1863 με τους 200 νεκρούς, έμεινε στην Ιστορία ως Ιουνιανά.
Βοηθήματα
Ιστ. Ελληνικού Έθνους Εκδοτική ΙΓ’
Γ. Κορδάτου Ιστ. Μεγ. Ελλάδας XII
Ξενοκρατία Επίκαιρα 1975
Α. Παπανδρέου: Η Δημοκρατία στο απόσπασμα 1974
Ο. Αναστασίου περίοδ. ΤΟΤΕ τεύχος 2, 1983
