Του Δημήτρη Βόγια
Γνωρίζουμε από τον Τύπο πως ο Δήμος Λαρισαίων σκοπεύει να γκρεμίσει το οικοδομικό τετράγωνο μπροστά από το αρχαίο θέατρο Λάρισας το οποίο βρίσκεται ανάμεσα από τις οδούς Βενιζέλου, Απόλλωνος, Παπαναστασίου και Ύδρας. Για την ακρίβεια έχει καταφέρει να αποσπάσει το ποσό των 7.000.000 από το «Πράσινο Ταμείο» προκειμένου να προχωρήσει στις κατάλληλες απαλλοτριώσεις, αρχικά στο πρώτο τετράγωνο μπροστά στο αρχαίο θέατρο, μέχρι και την Ύδρας και στην συνέχεια στο δεύτερο μέχρι την Κύπρου. Το σχέδιο δεν είναι της σημερινής δημοτικής αρχής αλλά η αρχική ιδέα σύλληψης του σχεδίου ανήκει στην δημοτική αρχή του δήμαρχου Λαμπρούλη.
Το σχέδιο αυτό αποτελεί κατασπατάληση πολύτιμων πόρων και θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα για την εικόνα της πόλης, για την οικονομία της, το τουρισμό και την γενική αισθητική της πόλης.
Η αντίληψη για την καταστροφή ενός τμήματος της πόλης για να ανοιχθεί η θέα προς το όντως αδιαμφισβήτητα σημαντικό πολιτιστικό θησαυρό της πόλης, το αρχαίο θέατρο, είναι παρωχημένη. Σε όλο τον κόσμο όπου δοκιμάστηκαν παρόμοιες ιδέες για καταστροφή ενός οργανικού κομματιού της πόλης για να ανοιχτεί χώρος δεν ήταν ποτέ επιτυχείς. Το δοκίμασε ο Τσαουσέσκου προκειμένου να κτίσει το παλάτι του καταστρέφοντας την μισή και περισσότερο παλιά πόλη του Βουκουρεστίου, στο όνομα του μοντερνισμού και του εκσυγχρονισμού, με τα δυσάρεστα αποτελέσματα για την πόλη , την ιστορία της και τον τουρισμό της. Το πρότεινε σε μεγαλύτερη κλίμακα και ο Γάλλος αρχιτέκτονας Corbusier προτείνοντας την καταστροφή του ιστορικού κέντρου του Παρισιού προκειμένου τα κτήρια να γκρεμιστούν και να αντικατασταθούν από μεγάλα μοντερνιστικά μπλοκ. Ευτυχώς το σχέδιό του δεν προχώρησε ,αλλά φανταστείτε πως θα ήταν το Παρίσι αν η ιδέα του είχε εκτελεστεί. Το Παρίσι δεν θα ήταν αυτό που γνωρίζουμε και θαυμάζουμε χωρίς την αρχιτεκτονική των κτιρίων του ιστορικού κέντρου. Όπως και η Ακρόπολη των Αθηνών δεν θα ήταν η ίδια χωρίς, ότι απέμεινε από την παλιά πόλη της Αθήνας, το Μοναστηράκι και την Πλάκα που την περιβάλουν.
Η ιδέα αυτή είναι ατυχής, άκαιρη και δεν συνάδει με τις σύγχρονες εξελίξεις στην αρχιτεκτονική και στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Αυτό που λείπει από την πόλη δεν είναι μία ακόμα πλατεία. Η Λάρισα έχει την τύχη να έχει αρκετούς ανοιχτούς χώρους και πλατείες. Αυτό που λείπει από την πόλη πέρα από καλής ποιότητας προσβάσιμα πεζοδρόμια είναι η παλιά της πόλη. Άλλωστε η προσβασιμότητα στο αρχαίο θέατρο δεν περιορίζεται ούτε οπτικά ούτε πρακτικά για να επιβάλει την συνέχιση του σχεδίου αυτού.
Η οδός Βενιζέλου είναι μία οδός μοναδική ακόμα και για τα παγκόσμια δεδομένα, που συνδέει σπουδαία πολιτιστικά μνημεία της πόλης από πολλές περιόδους της ιστορίας της σε έναν άξονα. Η σπουδαιότητά της ως άξονας φαίνεται από τα αξιοθέατα που μπορεί κανείς να βρει με λίγο περπάτημα. Ξεκινώντας από το πρώην αρχαιολογικό μουσείο Γενί Τζαμί, συνεχίζοντας με τα λουτρά της πλατείας Μπλάνα του 5ου αιώνα πΧ, μετο οθωμανικό μεγάλο χαμάμ του 18ου αιώνα,με το αρχαίο θέατρο στην μέση της διαδρομής, καταλήγει στο φυσικό μνημείο της Λάρισας, στον Πηνειό, στο μεγαλύτερο ανοιχτό πάρκο της Λάρισας καθώς και στο γήπεδο του Αλκαζάρ, μνημείο της σύγχρονης αθλητικής ιστορίας της πόλης.Επίσης ο σημαντικός αυτός δρόμος περικλείει το Φρούριο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η παλαιά πόλη της Λάρισας.
Ενώ όμως η ποιότητά του ως πεζόδρομος είναι πολύ καλή και ενώ συνδέει σημαντικά πολιτιστικά μνημεία της πόλης η αρχιτεκτονική του εικόνα είναι θλιβερή, καθώς οι προσόψεις των εμπορικών καταστημάτων έχουν άναρχη μορφή, δεν ακολουθούν ένα συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό μοτίβο, δεν ακολουθούν συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές γραμμές και κάποιες από αυτές είναι και κακόγουστες. Τα ίδια όμως τα κτήρια πίσω από τις μεταλλικές προσόψεις, τα κλιματιστικά και τις τσίγκινες ιδιοκατασκευές δεν είναι απλώς άσχημα, είναι κακοποιημένα. Οι προσόψεις των κτηρίων αυτών είναι ο αρχιτεκτονικός πλούτος της παλιάς Λάρισας η οποία σε αυτό το δρόμο και σε ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι γλίτωσε την καταστροφική μανία της ανοικοδόμησης πολυκατοικιών και τουκακοποιημένου μοντερνιστικού ιμπεριαλισμού . Ένας προσεκτικός παρατηρητής θα μπορούσε να διακρίνει πως πίσω από τις σημερινές προσόψεις κρύβεται η παλιά πόλη της Λάρισας, με αρχιτεκτονικές λεπτομέρειεςαπό τούβλα και σοβά σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και νεοκλασικού ρυθμού.
Η πρότασή μου βασίζεται στην χρήση των χρημάτων που θα χρησιμοποιηθούν για τις απαλλοτριώσεις και το γκρέμισμα (αν και αντιλαμβάνομαι τα γραφειοκρατικά προβλήματα που θα προκύψουν) προκειμένου να δημιουργηθεί και να υλοποιηθεί ένα συνολικό αρχιτεκτονικό σχέδιο για τις προσόψεις των κτηρίων με σκοπό την ανάδειξη τ της παλιάς αρχιτεκτονικής της Λάρισας, την ανάδειξη συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών στοιχείων και λεπτομερειών με την τοποθέτηση διακριτικού φωτισμού LEDχαμηλής κατανάλωσης με τελικό σκοπό την ολοκληρωτική ανάδειξη της Βενιζέλου. Τα σχέδια αυτά φυσικά προϋποθέτουν την επικοινωνία με τους ιδιοκτήτες και τους καταστηματάρχες, προκειμένου να κατανοηθούν οι ανάγκες τους και ο σχεδιασμός να γίνει με βάση αυτές, με σκοπό από την μία ο δρόμος να γίνει αισθητικά αξιόλογος και ομοιογενής, από την άλλη να μην παρεμποδίζεται η κύρια λειτουργία του, η εμπορική. Παράλληλα, κτήρια τα οποία δεν είναι της εποχής, όπως τα δύο ομολογουμένως άσχημα και αταίριαστα με την τοποθεσία τους κτήρια απέναντι από το αρχαίο θέατρο θα μπορούσαν να αποκτήσουν καινούρια πρόσοψη εμπνευσμένη από την αρχιτεκτονική του πανέμορφου κτήριο που βρίσκεται αριστερά τους, λύση δοκιμασμένη παγκοσμίως και με χαμηλό κόστος. Παρόμοιες παρεμβάσεις στον αστικό ιστό έχουν πραγματοποιηθεί επιτυχημένα σε πολλές χώρες. Ως παράδειγμα μπορεί κάποιος να φέρει την ολική ανακαίνιση των προσόψεων της παλιάς πόλης του Μπακού πρωτεύουσας του Αζερμπαϊτζάν, με την συντήρηση των παλαιών προσόψεων και τον επανασχεδιασμό των προσόψεων των νέων κτηρίων με το ίδιο αρχιτεκτονικό στυλ των παλαιών.
Η αναμόρφωση αυτή θα δημιουργήσει την παλιά πόλη κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα που λείπει από την Λάρισα και στην συνέχεια θα μπορούσε, στο ίδιο πρότυπο, να επεκταθεί και σε άλλα κομμάτια της πόλης όπως στον λόφο του Φρουρίου και στους κάθετους δρόμους που τέμνουν την Βενιζέλου, στην Σκυλοσόφου, στην Ηφαίστου, στους δρόμους που περικλείουν τα τετράγωνα που πρόκειται να γκρεμιστούν, στην Ερμού, στην Ανδρούτσου και στην Παπαφλέσσα . Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής θα είναι να δημιουργηθεί ένας περίπατος όπου ο κάτοικος της πόλης ή ο επισκέπτης θα μπορούν να απολαμβάνουν πέρα από τα πολιτιστικά στολίδια της πόλης και την αρχιτεκτονική ομορφιά του άμεσου παρελθόντος. Με τον τρόπο αυτό η Λάρισα θα μπορεί να διεκδικήσει τουρισμό, από την Ελλάδα και το εξωτερικό,δημιουργώντας ένα πιο ολοκληρωμένο προϊόν (ανεξάρτητοι ταξιδιώτες και τουρίστες των παραλιών της Πιερίας), θα βοηθήσει τους εμπόρους της Βενιζέλου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί, θα κάνει την Λάρισα πρότυπο αστικής αναδόμησης στην Ελλάδα και αποδεικνύει ότι η σύγχρονη Λάρισα σέβεται συνολικά την κληρονομιά της καθώς πολιτισμός δεν είναι μόνο ο αρχαίος πλούτος αλλά η ιστορική και πολιτιστική κληρονομία σε όλη την ιστορική διαδρομή της πόλης.Λάρισα δεν είναι μόνο το αρχαίο θέατρο, είναι το μικρό στενό της Απόλλωνος, ο Πηνειός και το Αλκαζάρ.
Ο Δημήτρης Βόγιας είναι Μηχανολόγος Μηχανικός
